Imiennik: Albert

Skrócona forma imienia Adalbert lub Albrecht. Pochodzenia staroniemieckiego, od słów adal (dobry, szlachetny) i beraht (błyszczący, lśniący), oznacza: jaśniejący szlachectwem. W Polsce używane od XII w., głównie wśród arystokracji, w formach Adalbert, Adalpert, Adelbert, Albert, Albart, Albrecht, Albracht, Albrycht, Holbracht, Holbrocht, Holbrycht, Jalbart, Jalbrecht, Jolbracht, Olbart, Olbert, Olbracht, Olbrat, Olbrecht, Olbret, Olbrocht, Olbrycht, Owracht, Owrecht, Ulbrecht, Ulrycht. ZDROBNIENIA: Albercik, Bercik, Brechcik. INNE FORMY: Adalbert, Adalbreht, Albert, Albertus, Albrecht, Bert. OBCE FORMY: Albert (ogólnie przyj. forma), Elbert (ang.), Aubert (fr.), Albertus, Edelbert (niem.), Albertin, Albrecht (czes.), Albrekt (duń., szw.), Pertti (fiń.), Alberto (hiszp., port., wł.), Albertas (litew.), Alvertos (gr.). Forma żeńska: Alberta, Albertyna.
NAZWISKA:
Albarski, Albart, Alber, Alberciak, Alberech, Alberski, Albert, Albertowicz, Albertusiak, Albiert, Albirt, Albierzewicz, Albracht, Albrech, Albrechciński, Albrechczyński, Albrechowicz, Albrecht, Albrechtowicz, Albrechts, Albrewczyński, Albrich, Albrych, Albrychciński, Albrychewicz, Albrychowicz, Albrycht, Albrychtowicz, Aubrecht, Halber, Halberda, Halberski, Halbert, Halbrycht, Halbrut, Helbert, Helbrecht, Helbrych, Elbracht, Elbrych, Elbryś, Jalbert, Nalberciak, Nalberczak, Nalbertowicz, Nalborski, Obracht, Obrechta, Obrotka, Obrych, Obryk, Olber, Olberek, Olberski, Olbert, Olbracht, Olbercht, Olbracht, Olbrecht, Olbrich, Olbricht, Olbrych, Olbrycht, Olbrychski, Olbryk, Ulbert, Ulbrich, Ulbricht, Ulbrych, Ulbik, Ulbin.
PATRON:
Św. Albert, patriarcha Jerozolimy. Pochodził z Włoch, żył w latach 1149–1214. Należał do Wspólnoty Kanoników Regularnych od Świętego Krzyża. Został wybrany na urząd łacińskiego patriarchy Jerozolimy. Stworzył podwaliny pod rozwój zakonu karmelitańskiego. Zginął w 1214 roku, zabity sztyletem przez mnicha, którego złożył z urzędu. (Wspomnienie 14 września).Św. Albert Wielki (Albertus Magnus, Albert von Bollstadt, Albert z Lauingen), dominikanin, doktor Kościoła. Żył w latach ok. 1193–1280. Wstąpił do zakonu dominikanów w 1221 r. Był profesorem w Kolonii, Fryburgu i Paryżu, nauczyciel św. Tomasza z Akwinu. Wydał dzieła poświęcone geografii, botanice, zoologii i teologii, m.in. komentarze do Pisma Świętego i dzieł Arystotelesa. Przyczynił się do rozwoju badań nad myślą Arystotelesa, jako jeden z pierwszych w Europie dostrzegł znaczenie grecko-arabskiej myśli filoz. dla chrześcijaństwa. Kanonizowany bardzo późno – dopiero Pius XI w 1931 roku osobną bullą wpisał Alberta do katalogu świętych. (Wspomnienie 15 listopada).Św. Albert, Adam Chmielowski, Brat Albert (20 VIII 1845–25 XII 1916), pol. zakonnik, powstaniec, malarz. Pochodził z rodziny ziemiańskiej, która szybko zubożała. W powstaniu styczniowym stracił nogę w bitwie pod Mełchowem i dostał się do niewoli rosyjskiej. Uwolniony, zamieszkał w Paryżu, gdzie podjął studia artystyczne. Następnie ukończył studia malarskie w Monachium i wrócił do kraju jako znany artysta. Nowicjat u jezuitów w Starej Wsi rozpoczął w 1880 roku. Wkrótce stał się wędrownym apostołem wśród wiejskiego ludu. W 1887 roku przywdział habit regularnego tercjarza i jako brat Albert oddał się bez reszty ubogim. Założył Wspólnotę Albertynów, której celem jest opieka nad chorymi i biednymi. Zmarł w 1916 roku. Kanonizowany 12 listopada 1989 roku przez papieża Jana Pawła II. (Wspomnienie 17 czerwca).
ZNANE POSTACIE:
Albert, antypapież (XII w.). Albert z Saksonii, Albertus Parvus, filozof (1316–1390). Aelbert Cuyp, malarz hol. (przed 1620–przed 15 X 1691). Albert, właśc. Alexandre Martin, zw. robotnikiem Albertem, fr. działacz robotn. (27 IV 1815–29 V 1895). Albert, książę, od 1840 mąż królowej bryt. Wiktorii (26 VIII 1819–14 XII 1861). Paul Albert Bartholomé, fr. rzeźbiarz i malarz (29 VIII 1848–2 XI 1928). Albert Leon Charles Calmette, fr. bakteriolog (12 VII 1863–29 X 1933). Albert Engström, szw. malarz i pisarz (12 V 1869–16 XI 1940). Albert Einstein, fizyk, laureat Nagrody Nobla (14 III 1879–18 IV 1955). Albert Schweitzer, alzacki lekarz, i misjonarz, laureat Nagrody Nobla (14 I 1875–4 IX 1965). Albert Gleizes, fr. malarz i teoretyk sztuki (8 XII 1881–24 VI 1953). Alberto de Almeida Cavalcanti, braz. reżyser i scenograf filmowy (6 II 1897–23 VIII 1982). Albert Warner, amer. produc. film. (Warner Bros) (1884–26 XI 1967). Albert Kesselring, feldmarszałek niem. (30 XI 1885–16 VII 1960). Alberto Giacometti, szwajc. rzeźbiarz i malarz (10 X 1901–11 I 1966). Albert Speer, niem. architekt i minister w nazist. rządzie (19 III 1905–1 IX 1981). Alberto Moravia, właśc. Alberto Pincherle, wł. pisarz (28 XI 1907–16 IX 1990). Albert Camus, pisarz fr., laureat Nagrody Nobla w 1957 (7 XI 1913–4 I 1960). Francis (Frank) Albert Sinatra, amer. piosenkarz i aktor filmowy (12 XII 1915–15 V 1998). Alberto Sordi, wł. aktor filmowy (15 VI 1920–25 II 2003). Albert King, właśc. Albert Nelson, amer. gitarzysta i wokalista bluesowy (25 IV 1923–21 XII 1992). Albert Salmi, aktor amer. (ur. 11 III 1928). Albert Chinualumongo (Chinua Achebe), pisarz niger. (ur. 15 IX 1930). Albert Collins, amer. muzyk bluesowy (1 X 1932–24 XI 1993). Albert Finney, aktor ang. (ur. 9 V 1936). Alberto Fujimori, polityk peruwiański (ur. 28 VII 1938). Albert Bartoszewicz, filolog pol. (1942–2001).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Albertus, popularna postać w literaturze sowizdrzalskiej z XVI i XVII w. (np. Albertus z wojny, Wyprawa plebańska itp.). Albert z utworu J.W. Goethego Cierpienia młodego Wertera (1774). Albert Bloch z powieści M. Prousta W poszukiwaniu straconego czasu (1913/27). Albert z powieści A. Szczyporskiego Msza za miasto Arras (1971).
PRZYSLOWIA:
Bieży jak Albertus z wojny.Albertusa wyprawiać.Jak Albertus po karczmach tylko wojował, a prochu nie wąchał.Wybiera sę jak Albertus na wojnę.(Albertus to tchórz i dezerter, bohater dwóch szkiców scenicznych z końca XVI wieku).