Imiennik: Anna

Pochodzenia hebrajskiego, od słowa channah (wdzięk, łaska). Oznacza: miła, łagodna i przyjemna. W formie Anna i Hanna pojawia się bardzo często w Starym i Nowym Testamencie. W Polsce używane od XIII wieku w formie Anna, Ania, Hanna. W przeszłości i obecnie najczęściej nadawane imię żeńskie, szczególnie na polskiej wsi, przez kult dla świętej Anny, matki Maryi Panny. Nosiły je również królowe i damy z możnych rodów. ZDROBNIENIA: Andzia, Aneczka, Ania, Anka, Annusza, Anula, Anulka, Anusia, Anusieńka, Anusza, Hania, Hanka, Hannusza, Hanula, Hanulka, Hanusia, Hańka, Nita, Niusia. INNE FORMY: Aneta, Anita, Anika, Hanna. OBCE FORMY: Ana, Anna (ogólnie przyj. forma), Ann, Anna, Anne, Hannah, Nancy (ang.), Ana, Anica, Anka (chorw., serb., słoweń.), Ganna (ukr.), Anita, Aneta, Hana (czes.), Anne, Anita, Annette (niem.), Anna (wł.), Anni, Annikki (fiń.), Ona, Oné (litew.), Anikó, Anilla (węg.).
NAZWISKA:
Anak, Anek, Anka, Anko, Ankiewicz, Ankosz, Ankowski, Anlin, Annaszek, Anno, Annusz, Annowski, Annuszka, Anota, Anus, Anusz, Anuszkiewicz, Anuszkowic, Anuszowicz, Hanlin, Hanusz.
PATRON:
Świętych o imieniu Anna jest ok. 30. Swoją popularność imię to zawdzięcza Świętej Annie, wg apokryfów matce Najświętszej Marii Panny (Protoewangelia Jakuba i in.). W Polsce miejscem jej szczególnego kultu jest Góra św. Anny k. Opola. Patronka żeglarzy. W sztukach plast. popularne jest przedstawienie św. Anny z Marią i Dzieciątkiem (tzw. Anna Samotrzeć), zwł. w okresie średniowiecza i renesansu (np. obraz Leonarda da Vinci w Luwrze, rzeźba z XV w. w Sanktuarium na Górze Św. Anny na Śląsku). (Wspomnienie 26 lipca).Św. Anna Line, męczennica ang., jedna z 360 osób, które poniosły śmierć za Kościół rzymski w Anglii, w latach 1531–1681. (Wspomnienie 4 maja).Bł. Anna Taigi, obdarzona umiejętnością przepowiadania przyszłości. Przepowiedziała swoją śmierć na dzień 9 czerwca 1837 roku. (Wspomnienie 1 lutego).
ZNANE POSTACIE:
Anna Komnena, córka bizant. cesarza Aleksego I, historyk (2 XII 1083–1153). Anna Danuta, księżna mazowiecka (XV w.). Anna Jagiellonka, królowa Polski (18 X 1523–9 IX 1596). Anna Boleyn, królowa Anglii, druga żona Henryka VIII, skazana na śmierć i stracona (ok. 1507–19 V 1536). Anna Stuart, królowa W. Brytanii i Irlandii (6 II 1665–1 VIII 1714). Anna Wazówna, królowa polska (1562–6 II 1625). Anna Orzelska, córka naturalna Augusta II i warszawskiej winiarki Henryki Duval (1707–1769). Anna Mostowska, powieściopisarka pol. (ok. 1762–1833). Ann Radcliffe, ang. powieściopisarka (9 VII 1764–7 II 1823). Anne Besant, ang. feministka (1 X 1847–20 IX 1933). Anna Bilińska-Bohdanowiczowa, malarka pol. (1857–8 IV 1893). Annie Jump Cannon, astronom amer. (11 XII 1863–13 IV 1931). Anna Pawłowa, ros. primabalerina (12 II 1881–23 I 1931). Anne Brontë, ang. pisarka (17 I 1820–28 V 1849). Anna Achmatowa, Anna Gorienko, rosyj. pisarka (23 VI 1889–5 III 1966). Anna Ludwika Czerny, pol. poetka i romanistka (23 VIII 1891–13 IX 1968). Anna Freud, psychoanalityczka austr. (3 XII 1895–9 X 1982). Anna Seghers, właśc. Netty Radvanyi, niem. pisarka (19 XI 1900–1 VI 1983). Anna Kowalska, pisarka pol. (26 III 1903–7 III 1969). Anna Magnani, wł. aktorka (7 III 1908–26 IX 1973). Ann Tofdd, bryt. aktorka filmowa (ur. 1909). Anna Hanka Bielicka, aktorka pol. (ur. 9 XI 1915). Anna Kamieńska, pol. poetka (12 IV 1920–10 V 1986). Anna Pogonowska, pol. poetka (ur. 1922). Anna Lutosławska, aktorka pol. (ur. 18 VII 1928). Anne Bancroft, aktorka amer. (ur. 1931). Annie Sauzanne Girardot, aktorka fr. (ur. 25 X 1931). Anna Milewska, aktorka pol. (ur. 1931). Anna Jelonek–Socha, pol. grafik (ur. 1932). Anna Kamieńska-Lipińska, pol. artystka rzeźbiarka (ur. 1932). Anna Krzymańska, pol. rzeźbiarka, medalier (ur. 1932). Anna Ciepielewska, aktorka pol. (ur. 1936). Anna German, piosenkarka pol. (14 II 1936–26 VIII 1982). Anna Ligia Malewicz-Madey, pol. śpiewaczka operowa (ur. 13 II 1937). Anna Boczkowska, pol. historyk sztuki (ur. 1938). Ann Margaret (Olsson), szw. aktorka (ur. 1941). Anna Seniuk, aktorka pol. (ur. 17 XI 1942). Anna Brzozowska, pol. reżyserka, scenarzystka (ur. 1943). Anna Buczkowska, artystka plastyczka (ur. 1943). Anna Nehrebecka-Byczewska, aktorka pol. (ur. 16 XII 1947). Anna Chodakowska, aktorka pol. (ur. 20 VII 1948). Anna Jantar, Anna Szmeterling, piosenkarka pol. (1950–1980). Anna Dymna, pol. aktorka i pisarka (ur. 20 VII 1951). Anna Maria Jopek, pol. piosenkarka. Anna Maria Bauer, pol. artystka grafik (ur. 1956). Anna Sulima-Jagiełowicz, mistrzyni świata w pięciob. nowoczesn. (ur. 1969).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Anna, tragiczna postać z dzieł poświęconych życiu rozpustnego don Juana. Anna z Jana Bieleckiego J. Słowackiego. Hania H. Sienkiewicza (1876). Anna z Leśnika M. Kuncewiczowej. Anna Fiedotowna Hermann z opowiadania A. Puszkina Dama pikowa (1833). Anusia Borzobohata-Krasieńska z Ogniem i mieczem H. Sienkiewicza (1884). Anna Danuta z powieści H. Sienkiewicza Krzyżacy. Anna Shirley z pow. Ania z Zielonego Wzgórza L.M. Montgomery. Anusia z komedii Szkoła żon Moliera (1662). Anna Karenina, powieść L. Tołstoja (1873–77). Anna Coupeau–Nana z powieści Nana E. Zoli (1880). Anna z dramatu M. Gorkiego Na dnie (1902). Anna Cosel z powieści J.I. Kraszewskiego Hrabina Cosel. Anna Fierling (Matka Courage) ze sztuki Matka Courage i jej dzieci B. Brechta (1939). Anna Stogowska Byruta z powieści Syzyfowe prace S. Żeromskiego (1898). Anna z nieukończonej powieści Z. Uniłowskiego Dwadzieścia lat życia (1937). Anna z powieści Mdłości J.P. Sartre’a (1938). Stanisław i Anna Oświęcimowie, poemat symfoniczny M. Karłowicza. Anka, z powieści W.S. Reymonta Ziemia obiecana (1899). Anna, z autobiograficznego cyklu powieściowego G-S Colette o Klaudynie (1900–05). Anna, córka komandora z dramatu T. de Moliny Uwodziciel z Sewilli i kamienny gość (ok. 1618).
NA EKRANIE:
Film wg pow. Hrabina Cosel I. Kraszewskiego w reż. J. Antczaka (1968), rolę hrabiny Anny grała Jadwiga Barańska. Ekranizacje Nany E. Zoli: rolę Anny Coupeau (Nany) w reż. J. Renoira (1926) grała Catherine Hessling, w reż. D. Arznera (1934) – Anna Sten, a w reż. Christiana-Jaque’a (1955) – Martine Carol. Film pol. Pierścień księżnej Anny (1971). Film wg sztuki Matka Courage B. Brechta w reż. P. Palitzscha i M. Weckwertha (1961), Annę Fierling grała Helena Weigel. Ekranizacja pow. Dwadzieścia lat życia Z. Uniłowskiego w reż. G. Warchoła (1981). Film wg pow. Potop H. Sienkiewicza w reż. J. Hoffmana (1974). Film wg pow. Ogniem i mieczem H. Sienkiewicza w reż. J. Hoffmana (1998). Filmy wg powieści Anna Karenina L. Tołstoja: role Anny w reż. E. Gouldinga (1928) oraz w reż. C. Browna (1995) grała Greta Garbo, w reż. J. Duviviera (1948) – Vivien Leigh, w reż. A. Zarchiego (1968) – Tatiana Samojłowa, a w reż. B. Rose (1996) – Sophie Marceau.
AFORYZM:
Uczy chłopca pani Ania:– Nie zaczynaj od pytania,Bowiem wtedy, chłopcze młody,Nie otrzymasz na to zgody.Trudno spojrzeć w oczy Ani,gdy jesteśmy rozebrani.Spuszcza skromnie swe oczętaJakby nadal była święta.Bogusław ChmielarczykAnnom na ogół nie dzieje się nic złego,Chyba, że któraś ma pechaI trafi akurat na Henryka VIII-go.(...)A poza tym do wzięcia dla AnnJest panów ogromny klann.Nektórzy nawet wprost o to pytaniMówią, że bez AniTo oni ani, ani.Ludwik Jerzy KernDoña Anna – to turkawka złota,przytulona do piersi żywota...Primavera – i dotąd niczyja.Doñy Anny porzucać nie wolno!Wolno tylko powtarzać jej z wolna:O paloma, o paloma mia!Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, „Don Juan i doña Anna”Bardzo żywiołowa Ania wciąż za chłopakami gania.Piątek, świątek, czy niedziela o klasztorze myśli Aniela.
PRZYSLOWIA:
Od świętej Anki zimne poranki.Andzia płakała, ale przystała.Święta Anna, rola jak panna.Ni jedna panna mô na imię Anna.Na świętą Annę mrowiska, szukaj w zimie ogniska.Szczęśliwy, kto na świętą Annę upatrzy sobie pannę.Święta Hanna – to już jesienna panna.Święta Anno, uproś swego wnuka (Jezusa)niech ma każdy, czego szuka.
W POEZJI:
Szczera miłość ku tobie, Anno, me kochanie,Wszystkim czasom na despekt nigdy nie ustanie.Daniel Naborowski, „Do Anny”Anusia ładnaGdy się bawiła,Miłość ją zdradnaSobie złowiłaJózef Szymanowski, „Anusia ładna”Imię bladę, przezroczne bardzo, jak kościelny kruchykwiat – szklane.niesie ze sobą przedziwną zdolność do cierpień,co dzień każdy otwiera i goi jak ranę,morze kochania, źródło przeczyste łez, dźwięk głęboki,co niebo z ziemią kojarzy...Milcząca prześwietlona zjawa, jak odblask świętyprzy ludzkiej obecna twarzy.Kazimiera Iłłakowiczówna, „Anna”To jesień Anno, Anno niebopęka. Napina orion łuk.To jęczy w nieba wbity pałąk,złamany wiatru maszt,to, Anno, serca trzask jak gałąźpod gwiazdą, którą znasz.Krzysztof Kamil Baczyński, „Piosenka”To dziwne – o, Anno – uwierz – och, przecież to sama wiesz –To dziwne i bardzo trudne, ciężkie, ale nic ponadto.(...)To nie był kaprys serca – to był miłości realizm,Gdy miłość opęta – świat odrobinę upada.Andrzej Trzebiński, „Liryk o miłości”