Imiennik: Dorota

Pochodzenia greckiego, od słów doron (dar) i theos (bóg). Oznacza: ta, która przyszła na świat jako dar boży (patrz imiona męskie Bożydar, Bogdan, Donat, Teodor). W Polsce imię to używane od XIII wieku w formach Dochna, Dora, Dorota, Doroteja, Dorotka. ZDROBNIENIA: Dora, Dorcia, Dorka, Dorotka, Dosia, Dosieńka. INNE FORMY: Dorotea, Teodora, Bożydara, Bogdana. OBCE FORMY: Dorothea, Dora (ogólnie przyj. forma), Dorothy (ang.), Dorothée (fr.), Dorothea, Dorothee (niem.), Dorofeja (ros.), Dorofija, Dorotija (ukr.), Doroteja, Dorka (połud.-słow.), Teija (fiń.), Dorotëja, Darata, Urtë (litew.), Dorttya (węg.). Forma męska: Doroteusz.
NAZWISKA:
Dorociak, Dorocikowski, Dorociński, Dorocki, Doroczyński, Dorodziński, Dorofiej, Dorofiew, Dorosiewicz, Dorosz, Doroszewicz, Doroszewski, Doroszkiewicz, Dorota, Dorotiak, Dorotin, Dorotkiewicz, Dorotkowicz, Dorotniak, Dorotyn, Doroziński, Dorożyński.
PATRON:
Św. Dorota, córka rzymskiego senatora. Zginęła w obronie chrześcijaństwa za czasów cesarza Dioklecjana. Została ścięta mieczem za próbę nawrócenia Teofila, wielkiego prześladowcy chrześcijan. Jest patronką położnic. (Wspomnienie 6 lutego).Błog. Dorota z Mątowów, żyła w latach 1347–94. Miała liczne potomstwo. Po śmierci męża się kazała zamurować w celi przy kościele w Kwidzynie. (Wspomnienie 25 czerwca).
ZNANE POSTACIE:
Dorothea Jordan, aktorka irl. (22 XI 1761–3 VII 1816). Dorota Kłuszyńska, pol. działaczka ruchu robotn. (1 I 1874–11 XI 1952). Dorothy Parker, właśc. Dorothy Rothschild, pisarka amer. (22 VIII 1893–7 VI 1967). Dorothy Leigh Sayers, ang. autorka powieści krym. (13 VI 1893–17 XII 1957). Dorothy Day, amer. założycielka Katol. Ruchu Robotników (ur. 1897). Dorothy Mary Crowfoot-Hodgkin, chemiczka ang., laureatka Nagrody Nobla (12 V 1910–29 VII 1994). Dorothy Jean Dandridge, aktorka amer. (9 XI 1923–8 IX 1965). Dorota Terakowska, pisarka pol. (ur. 1938). Dorota Stalińska, aktorka pol. (ur. 1953). Dorota Folga-Januszewska, pol. historyk sztuki (ur. 1956). Dorota Pomykała, aktorka pol. (ur. 1956). Dorota Kolak-Michalska, aktorka pol. (ur. 1957). Dorota Kwiatkowska, aktorka pol. (ur. 1957). Dorota Koman, poetka pol. (ur. 1961). Dorota Barbara Filipczak, poetka pol. (ur. 1963). Dorota Segda, aktorka pol. (ur. 1966).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Dorota z poematu Herman i Dorota J.W. Goethego (1797). Dorotka z powieści Ch. Dickensa Mała Dorrit (1857). Dorota Smugoniowa z dramatu S. Żeromskiego Uciekła mi przepióreczka (1924). Dorota ze Zmór Zegadłowicza. Dorota z dramatu S. Dygata Disneyland (1965). Dorota, żona Bartłomieja z Krakowiaków i górali W. Bogusławskiego. Dorota z powieści S. Czernika Wór pszenicy.
NA EKRANIE:
Ekranizacja Małej Dorrit Ch. Dickensa w reż. Ch. Edzarda (1988), rolę Amy Dorrit odtwarzała Sarah Pickering.
AFORYZM:
By kochać ją na zabój, sam Goethedaje nam literacką podnietę.A ja tak, o Doroto, myślę sobie,jeżeli mam leżeć... to z tobąi nie w grobie.Wiesław BłachCzęsto stawiana wzorem cnoty,Więc nikną w dziejach nam DorotyI przez to dzisiaj nie ma siły,Odtworzyć, jak się... łajdaczyły!Janusz GołębiowskiKobieta to delikatna istota,A najdelikatniejsze mają na imię – Dorota.W Dorocie jest spokój i cisza,I blask jak w starym złocie.Kto nie wierzy, niech się dyskretnie przypatrzyJakiejś znajomej Dorocie.(...)Ludwik Jerzy Kern
PRZYSLOWIA:
Nie namówisz, nie Dorotka.Słodka Dorotka, ale droga nieboga.U Dosi nic nie uprosi.O świętej Dorocie pójdziesz po błocie.Święta Dorota – miej się do płota.Każda Dorota ma swoje kłopota.Na dzień świętej Doroty ma być śnieg pod płoty.Święta Dorotka wypuszcza skowronka za wrotka.(związane ze świętem 6 lutego)
W POEZJI:
W strojnych się dziś kochają panny i strojnym dająChusteczki wyszywane i pierścionki składane,Nuż dzieci, więc w robotę, ten Zosie, ów DorotęPorwi w taniec!Hieronim Morsztyn, „Sonet”Dość wesela, dość ochotyKiedy jadę do Doroty,Precz frasunki i kłopoty,Gdy przyjadę do Doroty...Hieronim Morsztyn, „O Dorocie”Bardzo często, gdy ma lat piętnaście, serce traci bez celu na długo,i następne siedem lat czy osiem są nieznośną, niewdzięczną szarugą.(...)Jeśli masz ją wpośród bliskich swoich, pilnuj dobrze, otocz ją opieką,by najdłużej nie znała miłości, chowaj w ciszy odludnie, daleko... Kazimiera Iłłakowiczówna, „Dorota”Zastał u forty, jakoby na warcie,Pannę Dorotę, co chwałę imieniaStrzegąc, na zemstę czuwała otwarcie:Od najpierwszego za czym pozdrowienia,Zamiast potocznych dyskursów zabawy,O srogiej burzy wszczął się dyskurs żwawy.Ignacy Krasicki, „Antymonachomachia”Kobieta to delikatna istota,A najdelikatniejsze mają na imię – Dorota.W Dorocie jest spokój i cisza,I blask jak w starym złocie.Kto nie wierzy, niech się dyskretnie przypatrzyJakiejś znajomej Dorocie.(...)Ludwik Jerzy Kern