Imiennik: Jacek

Pochodzenia greckiego, od słowa hyakinthos (kwiat hiacynt). Imię to nosił syn Amyklesa i Diomede. Zazdrosny Zefir skierował na niego dysk rzucony przez Apollina, którego Hiacynt był ulubieńcem. W miejscu zroszonym krwią zabitego Hiacynta wyrosły kwiaty, nazwane jego imieniem. Może również pochodzić od starosłowiańskiego słowa jać (jechać), oznaczałoby wówczas: dobry jeździec. W Polsce notowane od XIII wieku w formach: Hiacynt, Hiacyntus, Jacenty. ZDROBNIENIA: Jac, Jacuś. INNE FORMY: Hiacynt, Jacenty, Jacko, Jacław, Jacz, Jaczek, Jaczesław, Jaczewoj, Jaczko. OBCE FORMY: Hyacinthus (łac.), Hyacinth (ang.), Hyacinth, Hyazinth, Hyazinthus (niem.), Hyacinthe (fr.), Jacinto (hiszp.), Giacinto (wł.), Jakinf, Giacint (ros.), Hyacint, Jacek (czes., słowac.), Hijacint, Jakint (połud.-słow.), Jackus, Hiacintas, Jacintas (litew.), Jácint (węg.). Forma żeńska: Hiacynta.
NAZWISKA:
Jacalski, Jacaszek, Jaceczko, Jacej, Jacejko, Jacek, Jacelewicz, Jacennik, Jaceszak, Jacew, Jacewiak, Jacewicz, Jacich, Jacikowski, Jaciszyn, Jackiewicz, Jackowicz, Jackowski, Jackunis, Jacoń, Jacoński, Jacoszek, Jacowicz, Jacuch, Jaculewicz, Jacurzyński, Jacych, Jacykiewicz, Jacykowski, Jacymowicz, Jacunek, Jacyniewicz, Jacynik, Jacyniszyn, Jacynowski, Jacyński, Jacyszyn, Jaćkiewicz, Jecalik, Jecek, Jcewicz.
PATRON:
Św. Jacek, męczennik z Cezarei Kapadockiej (II w.). Był pokojowcem cesarza Trajana. Poddany torturom, zmarł zamorzony głodem w więzieniu. (Wspomnienie 3 lipca).Św. Jacek Odrowąż, Apostoł Północy, urodzony w Kamieniu Śląskim. Towarzysząc biskupowi Iwonowi w wyprawie do Rzymu, poznał św. Dominika i wstąpił do jego wspólnoty. Organizował liczne wyprawy misyjne na wschód. Założyciel licznych klasztorów dominikanów (m.in. Kraków, Wrocław, Gdańsk). Zmarł w Krakowie w 1257 roku. (Wspomnienie 17 sierpnia).
ZNANE POSTACIE:
Jacek Różycki, kompozytor pol. (po 1625–1703 lub 1704). Jacek Małachowski, kanclerz wielki koronny (16 VIII 1737–21 III 1821). Jacek Przybylski, pol. tłumacz Iliady, Odysei i Eneidy (ur. 1756). Jacek Kluszewski, założyciel Teatru Starego w Krakowie (ur. 1761). Jacek Malczewski, malarz pol. (14 VII 1854–8 X 1929). Jacek Woszczerowicz, aktor pol. (1904–1970). Jacek Woźniakowski, pisarz pol. (ur. 1920). Jacek Bocheński, pisarz pol. (ur. 29 VII 1926). Jacek Sempoliński, malarz pol. (ur. 1927). Jacek Trznadel, pisarz pol. (ur. 10 VI 1930). Jacek Korcelli, pol. operator filmowy (ur. 1934). Jacek Kuroń, pol. polityk; opozycjonista 1964–89 (ur. 3 III 1934). Jacek Fisiak, językoznawca pol. (ur. 10 V 1936). Jacek Fedorowicz, pol. satyryk, aktor (ur. 18 VII 1937). Jacek Maziarski, pol. publicysta (ur. 1937). Jacek Gaj, grafik pol. (ur. 4 VI 1938). Jacek Gmoch, trener piłkarski (ur. 1939). Jacek Moskwa, pol. publicysta (ur. 1948). Jacek Jacenty Frankowski, pol. karykaturzysta, ilustrator (ur. 1949). Jacek Indelak, pisarz pol. (ur. 1949). Jacek Jezierski, biskup, teolog pol. (ur. 1949). Jacek Dionizy Kasprzycki, pol. reżyser filmowy, plastyk (ur. 1950). Jacek Merkel, polityk pol. (1954). Jacek Bartyzel, pol. teatrolog i scenarz. film. (ur. 1956). Jacek Wszoła, pol. mistrz olimp. w skoku wzwyż (ur. 1956). Jacek Kaczmarski, pol. poeta, pieśniarz (ur. 22 III 1957). Jacek Żakowski, dziennikarz pol. (ur. 1957). Jacek Borkowski, aktor pol. (ur. 1959). Jacek Kawalec, aktor pol. (ur. 1961).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Jacek Ligęza z powieści Żywot i myśli Zygmunta Podfilipskiego J. Weyssenhoffa. Jacek Soplica z Pana Tadeusza A. Mickiewicza (1834). Jacek z powieści O dwóch takich, co ukradli księżyc K. Makuszyńskiego (1928).
NA EKRANIE:
Film wg pow. K. Makuszyńskiego O dwóch takich, co ukradli księżyc w reż. J. Batorego (1962), role Jacka i Placka grali Lech i Jarosław Kaczyńscy.
W POEZJI:
Nie trzeba Jacka pieścić, sam sobie daje radę,będzie miał w życiu wszystko: i chleb, i czekoladę.Nie trzeba mu przeszkadzać, jak czynią ucząc różni:on sam najlepszą drogę wybierze i wyróżni.Kazimiera Iłłakowiczówna, „Jacek”Między szlachtą był jeden wielki paliwoda,Kłótnik, Jacek Soplica, zwany WojewodaPrzez żart; w istocie wiele znaczył w województwie,Bo rodzinę Sopliców miał jakby w dowództwieI trzystu ich reszkami rządził wedle woli,Choć sam nic nie posiadał prócz kawałka roli,Szabli i wielkich wąsów od ucha do ucha. Adam Mickiewicz, „Pan Tadeusz”, Księga II
PRZYSLOWIA:
Jeżeli na Jacka nie panuje plucha,to pewnie zima będzie sucha.
Na święty Jacekz nowej pszenicy placek. (związane ze świętem 17 sierpnia)Na święty Jacenty łąmią się pod lodem pręty.(związane ze świętem 10 lutego)
AFORYZM:
Jacek jest jak przytulanka – każdą weźmie na kolanka.