Imiennik: Leon

Pochodzenia łacińskiego, od słowa leo (lew). W formie Leon zostało przyjęte przez Greków jako imię własne. Oznacza: silny i odważny jak lew. Słowiańską formą tego imienia jest Lew, które w Polsce pojawia się najczęściej jako nazwisko. W Polsce notowane od XV wieku. ZDROBNIENIA: Leonek, Leosiek, Leoś, Lulek. INNE FORMY: Leo, Leoncjusz, Leonti, Leonty, Leontyn, Lew. OBCE FORMY: Leo (łac.), Leo, Leon (ogólnie przyj. forma), Lionel (ang.), Leone, Leonello, Lionello (wł.), Lev (ros.), Leoš (czes.), Lev, Leoš (słowac.), Leonas (litew.), Leó, Arszlán (węg.). Forma żeńska: Leona, Leonia, Leontyna.
NAZWISKA:
Leo, Leocha, Leon, Leoncewicz, Leonciuk, Leonczak, Leonczyk Leonczyński, Leoniak, Leonicz, Leoniewicz, Leoniewski, Leonik, Leonkiewicz, Leonkowicz, Leonowicz, Leonowski, Leoń, Leoński, Leosz, Leoszewski, Leoszowski, Leowski, Lew, Lewalski, Lewandowski, Lewandowicz, Lewek, Lewicki, Lewin, Lewiński, Lewisz, Lewkowicz, Lewkowski, Lewon, Lewoniak, Lewonowski, Lewoń, Lewończyk, Lewoński, Lwowicz.
PATRON:
Znanych jest ok. 30 świętych noszących to imię lub jego odmiany.Św. Leon I Wielki, doktor Kościoła, papież w latach 440–461. Dzielnie bronił Rzymu i Italii przed najazdem Hunów (452) i Wandalów (455). Był autorem cennych traktatów religijnych (Mowy, wyd. pol. 1957). Szczególnie czczony w Kościele Wschodnim. (Wspomnienie 10 listopada).Św. Leon II, papież (VII w.). Pochodził z Sycylii. Ulepszył śpiew gregoriański i ułożył wiele hymnów. (Wspomnienie 3 lipca).Św. Leon III, papież, który koronował Karola Wielkiego na cesarza rzymskiego, doprowadzając do przywrócenia cesarstwa zachodniego. Zmarł w 816 roku. (Wspomnienie 12 czerwca).Leon IV, jeden z najwybitniejszych papieży. Zreorganizował Kurię Watykańską. W obronie Rzymu przed najazdami Saracenów ufortyfikował okolice Bazyliki Św. Piotra, włączając je jako tzw. Miasto Leonowe w obręb fortyfikacji miejskich. (Wspomnienie 17 lipca).Św. Leon z Alzacji, który jako papież Leon IX przeprowadził gruntowne reformy, wzmacniając Kościół Katolicki (1002–54). Zabiegał o uzdrowienie moralne kleru. Toczył wojny z panującymi w pd. Italii Normanami. (Wspomnienie 19 kwietnia).
ZNANE POSTACIE:
Leone Battista Alberti, wł. arch., malarz i pisarz (II 1404– IV 1472). Lew Afrykański, podróżnik, autor Opisu Afryki i jej dziwów (ur. XV–XVI). Lew Sapieha, hetman wielki litewski (4 IV 1557–7 VII 1633). Aleksander Leon Napierski-Kostka, przywódca buntu chłop. (ur. 1620). Leon Borowski, pol. krytyk i filolog (27 V 1784–4 IV 1846). Leon Sapieha, galicyjski działacz polityczny i gospodarczy (18 IX 1803–1 IX 1878). Leon Alishan, ormiański poeta i historyk (ur. 1820). Leon Cienkowski, pol. botanik, bakteriolog (1 X 1822–8 X 1887). Leon Michał Przyłuski, prymas pol., 1845–65 (1789–12 III 1865). Léo Delibes, kompozytor fr. (21 II 1836–16 I 1891). Leon Wyczółkowski, malarz pol. (1852–1936). Leo Hendrick Baekeland, chemik amer. (14 XI 1863–23 II 1944). Leo Belmont, właśc. Leopold Blumental, pisarz pol. (8 III 1865–19 X 1941). Leon Wachlorz, kryminolog pol. (ur. 1867). Leon Blum, założyciel fr. partii socjalist. (9 IV 1872–30 III 1950). Léon Paul Fargue, poeta fr. (4 III 1876–24 XI 1947). Lionel Barrymore, aktor ang. (1878–1954). Tadeusz Leon Hiż, pisarz pol. i dziennikarz (27 IV 1883–31 XII 1945). Leon Chwistek, pol. filozof, malarz, teoretyk sztuki (13 I 1884–20 VIII 1944). Leon Heyke, kaszub. pisarz, ksiądz (10 X 1885–16 X 1939). Leon Schiller, właśc. Leon Jerzy Schiller de Schildenfeld, pol. reżyser i historyk teatru (14 III 1887–25 III 1954). Leon Łuszczewski, aktor pol. (ur. 1893). Leon Kruczkowski, pisarz pol. (28 VI 1900–1 VIII 1962). Leon (Bix) Beiderbecke, amer. kornecista i kompoz. jazzowy (10 III 1903–6 VIII 1931). Leon Gomolicki, pisarz pol. (27 VIII 1903–22 XII 1988). Leon Manteuffel-Szoege, pol. chirurg (5 V 1904–26 III 1973). Leo McKern, austral. aktor filmowy (ur. 1920). Leon Łukaszewicz, pionier informatyki w Polsce (ur. 20 XI 1923). Leon (Marcus) Uris, pisarz amer. (ur. 3 VIII 1924). Leon Bator, organista pol. (ur. 1925). Leo Esaki, właśc. Esaki Reiona, fizyk jap., laureat Nagrody Nobla (ur. 12 III 1925). Leon Markiewicz, pol. muzykolog (ur. 1928). Leon Cuper, amer. fizyk, laureat Nagrody Nobla (ur. 1930). Leon Dyczewski, ks., socjolog (ur. 1936). Leon Reed, amer. gitarzysta, wokalista i kompoz. (ur. 1942). Leon Kieres, polityk pol. (ur. 1948).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Leon Birbancki z komedii Dożywocie A. Fredry. Leon Płoszowski z powieści Bez dogmatu H. Sienkiewicza (1891). Leon z dramatu Bunt Napierskiego J. Kasprowicza (1899). Leon Naphta z powieści Czarodziejska góra T. Manna (1924). Leon z romansu dramatycznego J. Słowackiego Sen srebrny Salomei (1844). Leo Vincey z powieści Ona H.R. Haggarda.
NA EKRANIE:
Ekranizacja pow. Czarodziejska góra T. Manna w reż. H.W. Geissendoerfera (1981), rolę Leona Naphty odtwarzał Charles Aznavour. Film Podhale w ogniu w reż. J. Batorego (1955), rolę Leona Kostki Napierskiego grał Janusz Bylczyński.
W POEZJI:
Wielkiej odwagi, dumy wyniosłej, rycerskich cnót,rzadkiej zdolności milczenia,zamknięty doskonały splot na kształt kuli lub pierścienia...Jakże trudno mu przeżyć małość zawiłych wydarzeń,plątaninę ślepą doczesności,jak trudno drobnym stąpać krokiem, co czynią mali i prości.Kazimiera Iłłakowiczówna, „Leon”I cóż, kochany Panie Leonie,@Opis Next:czy byłeś Pan już w lesie?czyś widział, jak się pasą konie?słyszałeś, jak gęś drze się?(...)
Czyliś odnalazł w leśnej głuszytych świerków kilkunastu,ten czar, co Polskę budzi w duszy?czy tęsknisz już ku miastu?Stanisław Wyspiański, „Wierszyk wakacyjny” (do Leona Stępowskiego)Światek nasz jest bardzo miły;Bartek pracuje nad siły,Za to Wit robi niewiele,Piotr obdziera i w niedziele,Jaś pełza przez życia drogę,Zdziś podstawia bliźnim nogę,
Franio kłamie jak najęty,Prot całuje możnych w pięty,Stach rozbija, Leoś kradnie,I zabawnie jest, i ładnie.Mikołaj Rodoć, „Światek nasz...”
AFORYZM:
Będzie szanowała żona spokojnego męża Leona.
PRZYSLOWIA:
To nie on, to Leon.