Imiennik: Magdalena

Pochodzenia hebrajskiego. Oznacza: pochodząca z Magdalii (miasta położonego na północny zachód od Tyberiady nad jeziorem Genezaret w Palestynie, zwanego w tekstach talmudycznych Migdal-Nunaja (Wieża Ryb). W Polsce imie to znane jest od czasów średniowiecznych w formach: Macha, Madlen, Madlena, Madlenka, Maga, Magdalana, Magdalena, Magdalenka, Magdalina, Mandalena. ZDROBNIENIA: Macha, Mada, Madzia, Magda, Magdalenka, Magdusia, Magduszka, Magdzia, Lena. INNE FORMY: Madlena, Magda, Maria, Marlena. OBCE FORMY: Magdalena (łac.), Magdalene, Magdalen, Madeline (ang.), Magdalene (niem.), Madeleine (fr.), Magdalena (hiszp.), Maddalena, Lena (wł.), Magdalina (ros.), Magdalena, Magda (czes.), Magda, Lena, Lenka (słowac.), Magdalena, Magda, Mande, Lenka (połud.-słow.).
NAZWISKA:
Madalen, Madaliński, Madał, Madałkiewicz, Madela, Madeliński, Madelka, Madelski, Madoleński, Madolski, Magda, Magdal, Magdalanka, Magdalena, Magdaleński, Magdalewicz, Magdalewski, Magdaliński, Magdalski, Magdał, Magdan, Magdański, Magdasz, Magderowicz, Magdewicz,, Magdosz, Magdowski, Magdulski, Magdziak, Magdziarski, Magdziarz, Magdzicki, Magdzik, Magdziński, Nagda, Nagdziak.
PATRONKA:
Św. Maria Magdalena, Maria z Magdalii, Magdalena (I w.). Wg Ewangelii kobieta uwolniona przez Jezusa od złych duchów, obecna później przy jego ukrzyżowaniu, pierwsza osoba, której ukazał się Jezus zmartwychwstały. Powszechne w literaturze i sztuce utożsamianie Marii Magdaleny z nawróconą jawnogrzesznicą oraz z Marią z Betanii jest pozbawione podstaw.Św. Magdalena Zofia Barat, założycielka zgromadzenia Sióstr Najświętszego Serca Jezusowego (1779–1865). Jest to swoisty żeński odpowiednik Towarzystwa Jezusowego. (Wspomnienie 25 maja).
ZNANE POSTACIE:
Magdalena Mortęska, reformatorka zakonu benedyktynek (ok. 1554–15 II 1631). Madeleine Vionnet, fr. projektantka mody (ur. 1876). Magdalena Gross-Zielińska, pol. rzeźbiarka (18 I 18–17 VI 1948). Magdalena Samozwaniec, właśc. Magdalena Niewidowska, pisarka pol. (26 VII 1894–20 X 1972). Magdalena Imperio Argentina, aktorka argent. (ur. 1906). Madaleine Ozeray, aktorka fr. (ur. 1910). Magdalena Abakanowicz, pol. art. plast., autorka monumentalnych gobelinów (ur. 20 VI 1930). Magdalena Zawadzka, aktorka pol. (ur. 1944). Magdalena Łazarkiewicz, pol. reżyserka film. (ur. 6 VI 1954). Magdalena Kwiatek-Słoboda, pol. tłumaczka, wydawca (ur. 1964). Magdalena Mielcarz, aktorka pol.
BOHATEROWIE SZTUKI:
Magdalena (Madzia) Brzeska z Emancypatek B. Prusa (1894). Magdalena Vermehren z opowiadania T. Manna Tonio Kröger. Magdalena Robin — Roksana z dramatu E. Rostanda Cyrano de Bergerac. Magdalena z powieści Cz. Miłosza Dolina Issy. Maga z powieści J. Cortázara Gra w klasy (1963). Magdalena z powieści Dziewczęta z Nowolipek i Rajska jabłoń P. Gojawiczyńskiej (1935). Magda ze Złotej czaszki J. Słowackiego. Madzia z Pamątki z celulozy I. Newerlego.
NA EKRANIE:
Film wg pow. Dolina Issy Cz. Miłosza w reż. T. Konwickiego (1982), rolę Magdaleny grała Anna Dymna. Film Pensja pani Latter wg pow. Emancypatki B. Prusa w reż. St. Różewicza (1983), rolę Magdaleny (Madzi) odtwarzała Hanna Mikuć. Ekranizacje pow. Dziewczęta z Nowolipek P. Gojawiczyńskiej: w reż. J. Lejtesa (1937) i B. Sass (1985).
AFORYZM:
Wyrzuty miała Magdalena.Została świętą — już ich nie ma. Włodzimierz ŚcisłowskiTak się zachowuje Magda jakby wszystkie rozumy zjadła.
W POEZJI:
Ukaż mi się, Magdaleno, ukaż twarz swoję,Twarz, która prawie wyraża różą oboję.Ukaż złoty włos powiewny, ukaż swe oczyGwiazdom równe, które prędki krąg nieba toczy. Jan Kochanowski, „Do Magdaleny”Kiedy przyjdziesz? Ja słyszę w ciemnym przeczuć borzeSzmer Twych kroków... zielenią więc progi owiję,A dusza, jako owiec stado białoszyje,U cysterny pragnienia czeka Cię w pokorze Kazimiera Zawistowska, „Magdalena”Odkąd przeszła przez jawnogrzesznictwo i wróciła do nas z pustyni,@Opis Next:ani wielkich złocistych grzechów, ani cudów wielkich nie czyni.Lubi strojne krótkie sukienki, połyskliwe małe fatałaszki...I pozostał daleko poza nią chłód i ciężar onej trupiej czaszki (...)
Tylko czasem o słońca zachodzie, kiedy zmierzch nadto szybko się zniża,nagle schodzi na nią strach czarny, nagle boleść w nią wstępuje święta,i upada — nie wiadomo czemu — szlochająca, złamana i zmięta...Kazimiera Iłłakowiczówna, „Magdalena”Wesoło, wesołoTańczyli wokołoI ona, Magdusia, tańczyła,Dokoła, dokoła,A taka wesoła,Jaka jeszcze nigdy nie była.Jantek z Bugaja, „Grajek”Choćbym miał na wybór dziewcząt całą tłuszczę,Ja cię, moja Magduś, nigdy nie opuszczę.Choćby mi księżniczka dawała swe ręce,Milszaś mi ty, Magduś, w jednej koszuleńce...Bo ja, Magdusieńko, bez ciebie, bez ciebie,Byłbym nieszczęśliwy nawet w samym niebie.Jantek z Bugaja, „Choćbym...”
PRZYSLOWIA:
Gospodyni Magda, co ty będziesz jadła?Groch się nie urodził, kapusta przepadła.
Dobre i to, jak mówiła Magda.Na Marię Magdalenę pogoda — pszczółek wygoda,a jak słota — to lichota.
Gdy Magdalena desczem zaczyna,to zwykle descz dłużej trzyma.(związane ze świętem Magdaleny 22 lipca)