Imiennik: Mateusz

Pochodzenia hebrajskiego, od słowa Mattania (dar Jahwe, dar Boży). Imię występujące w Nowym Testamencie, używane później zamiennie z imieniem Maciej. Jako jedno z popularniejszych imion nadawane od początków ery chrześcijańskiej. ZDROBNIENIA: Maciaszek, Mateuszek, Matusek, Matys, Matysek. INNE FORMY: Matyja, Matyjasz, Matusz, Matys, Matysz. OBCE FORMY: Mathaeus, Matthaeus (łac.), Matthew, Mathew (ang.), Matthaeus (niem.), Mathieu (fr.), Mateo (hiszp.), Matteo (wł.), Matfej, Matvej, Mateuš (ros.), Matouš (czes.), Matúš (słowac.), Mateja, Matija (połud.-słow.).
NAZWISKA:
Mataj, Matajek, Matczak, Matczuk, Matczyński, Matecki, Matejek, Matejko, Matejski, Matejuk, Matus, Matusak, Matusewicz, Matusiak, Matusiewicz, Matusik, Matusz, Matuszak, Matuszczak, Matuszczyk, Matuszek, Matuszewicz, Matuszewski, Matuszyński, Matwiński, Matyja, Matyjas, Matyjasik, Matyjaszek, Matyjaszewski, Matyjaszkiewicz, Matyjaszko, Matyjek, Matyjewski, Matys, Matysek, Matysiak, Matysiewicz, Matysik, Matyska, Matyszewski.
PATRON:
Św. Mateusz, Apostoł i Ewangelista (I w.). Autor pierwszej Ewangelii. Podobno zmarł jako męczennik w Etiopii, jednak podaje się także, że zmarł śmiercią naturalną. Patron urzędników i izb skarbowych. (Wspomnienie 21 września).Św. Mateusz, męczennik. Jeden z założycieli eremu benedyktyńskiego pod Międzyrzeczem. Zamordowany wraz z towarzyszami przez rabusiów w 1003 roku. (Wspomnienie 13 listopada).
ZNANE POSTACIE:
Mateusz z Paryża, ang. kronikraz, benedyktyn (ur. ok. 1195). Mateusz Maciej Stryjkowski, kronikarz pol. (ur. XVI w.). Mateusz z Krakowa, pol. filozof i teolog (ok. 1345–5 III 1410). Matteo Palmieri, wł. pisarz i polityk (ur. 1406). Matteo Realdo Colombo, anatom wł. (ok. 1516–1559). Matthew Arnold, ang. pisarz (24 XII 1822–15 IV 1888). Matthew B. Brady, fotograf amer. (1823–1896). Mateusz Gralewski, właśc. Mateusz Gralak, pisarz pol. (12 IX 1826–1891). James Matthew Barrie, dramaturg szkoc. (9 V 1860–19 VI 1937). Mateusz Gliński, pol. kompozytor i dyrygent (6 IV 1892–2 I 1976).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Mateusz Bigda, powieść J. Kadena-Bandrowskiego. Don Mateo z powieści P. Louysa Kobieta i pajac.
NA EKRANIE:
Ekranizacja pow. Kobieta i pajac pod tyt. Mroczny przedmiot pożądania w reż. L. Buñuela (1977).
AFORYZM:
Mateusz w domu usiedzieć nie może,więc lepiej zamknąć go w klasztorze.
PRZYSLOWIA:
Przyszła kryska na Matyska.Na Mateusza słońce grzeje,po Mateuszu wiatr ciepło wywieje.
Wzięli diabli kołyskę, niech wezmą i Mateuszka.Gdy święty Mateusz w śniegu przybieżał,będzie po pas całą zimę leżał.(związane ze świętem 21 listopada)
W POEZJI:
Z Dobrzyńskiej ziemi ród swój starożytny wiedli.A choć od lat czterystu na Litwie osiedli,Zachowali mazurską mowę i zwyczaje.Jeśli który z nich dziecku imię na chrzcie daje,Zawsze zwykł za patrona brać Koronijasza:Świętego Bartłomieja albo Matyjasza.Tak syn Macieja zawżdy zwał się Bartłomiejem,A znowu Bartłomieja syn zwał się Maciejem;Kobiety wszystkie chrzczono Kachny lub Maryny.By rozeznać się wpośród takiej mieszaniny,Brali różne przydomki od jakiej zaletyLub wady, tak mężczyźni jako i kobiety.Adam Mickiewicz, „Pan Tadeusz”, Księga VI