Imiennik: Paweł

Pochodzenia łacińskiego, od słowa paulus (drobny, mały). Oznacza człowieka małego wzrostu, drobnej budowy ciała. W Polsce imię popularne od średniowiecza. Notowane również w formach: Pach, Pachnik, Pachucy, Pasek, Pasio, Pasz, Paszek, Paszko, Paszo, Paśko, Pawał, Paweł, Pawełek, Pawil, Pawliczko, Pawlik, Pawlisz, Pawluś, Pawoł. ZDROBNIENIA: Pawełek, Pawcio, Pawlik, Pawliś, Pawlusz, Pawlusza. INNE FORMY: Paul, Paulin. OBCE FORMY: Paulus (łac.), Paul (ang.), Paul, Paulus (niem.), Paul (fr.), Pablo (hiszp.), Paolo (wł.), Pavel (ros.), Pavel (czes.), Pavel, Pavol (słowac.), Paèo, Pavao, Pavel, Pavle, Paško (połud.-słow.). Forma żeńska: Paula, Paulina.
NAZWISKA:
Pach, Pachecki, Pachoński, Pachowicz, Pasek, Pasenkiewicz, Pasik, Pasio, Pasionek, Pasiowski, Paska, Paszek, Paszkiewicz, Paśkowski, Paul, Pauli, Pawel, Pawelczyk, Pawelec, Pawelski, Pawełczyk, Pawełek, Pawełkiewicz, Pawlak, Pawlica, Pawlicki, Pawliczak, Pawliczek, Pawliczuk, Pawlik, Pawlikiewicz, Pawlikowski, Pwliński, Pawliszak, Pawliszewski, Pawluk, Pawlukiewicz, Pawlus, Pawlusiński, Pawluszkiewicz, Pawłowicz, Pawłowski, Pawłucki.
PATRON:
Św. Paweł, Apostoł Narodów, najsławniejszy spośród ponad 60 świętych noszących to imię. Jego imię żydowskie brzmiało Szaweł. Był przeciwnikiem i prześladowcą chrześcijan. W drodze do Damaszku (prawdopodobnie w 35 roku n.e.) ukazał mu się Jezus, co wpłynęło na zmianę jego stosunku do chrześcijan. Ochrzcił się, przyjmując imię Paweł, służył Chrystusowi, podróżował i nawracał innych. Podaje się, że zginął razem z apostołem Piotrem w roku 67 w Rzymie. Patron marynarzy. Uważano go również za patrona chroniącego przed gradobiciem. (Nawrócenie św. Pawła — 25 stycznia. Wspomnienie 29 czerwca).Św. Paweł Pustelnik, uciekł na pustynię przed prześladowaniami. Przeżył w grocie skalnej około 90 lat. Zmarł w 342 roku. (Wspomnienie 15 stycznia).Św. Paulin z Noli, biskup (ok. 353–431). Zapisał się chlubnie w historii literatury łacińskiej. Jest autorem licznych wierszy, w tym hymnów ku czci św. Feliksa. (Wspomnienie 22 czerwca).Św. Paulin z Yorku, biskup Rochester (VI-VII w.). Był jednym z misjonarzy skierowanych przez papieża św. Grzegorza I Wielkiego do Anglii. (Wspomnienie 10 października).Św. Paweł I, papież (ok. 700). Był silnym władcą rozległego Państwa Kościelnego. (Wspomnienie 28 czerwca).Św. Paweł Miki, jeden z pierwszych Japończyków, którzy przyjęli katolicyzm. W roku 1597 zginął w Nagasaki razem z 26 innymi męczennikami. (Wspomnienie 6 lutego).Św. Paweł od Krzyża, zakonnik. Żył w latach 1694–1775, znany z surowej ascezy i doznań mistycznych. Założyciel Zgromadzenia Pasjonistów. (Wspomnienie 19 października).Św. Paweł Chong Hsang, ksiądz koreański (1795–1839). Przełożony pierwszej koreańskiej wspólnoty chrześcijańskiej. (Wspomnienie 20 września).
ZNANE POSTACIE:
Paweł z Krosna, właśc. Paweł Proceler, humanista pol. (po 1470–ok. 1517). Paolo Veronese, właśc. Paolo Caliari, malarz wł. (1528–9 IV 1588). Peter Paul Rubens, hol. malarz (28 VI 1577–30 V 1640). Paul Sandby, malarz ang. (ur. 1725). Paweł I Romanow, cesarz ros. (20 IX 1754–12 III 1801). Paul François Jean Barras, rewolucjonista fr. (30 VI 1775–21 I 1829). Jan Paweł Woronicz, arcybiskup warsz., prymas (1753 lub 1757–1829). Paul Delaroche, właśc. Hippolyte Delaroche, malarz fr. (17 VII 1797–2 XI 1856). Paweł Edmund Strzelecki, pol. geolog i geograf, badacz Australii (1797–1873). Paweł Nahimow, ros. admirał (ur. 1802). Paul Gavarni, właśc. Hippolite-Guillaume-Sulpice Chevalier, fr. malarz i grafik (13 I 1804–24 XI 1866). Paweł Fedotow, malarz ros. (ur. 1815). Paul Cézanne, malarz fr. (19 I 1839–22 X 1906). Paweł Michał Suzin, oficer, jeden z dowódców powstania styczniowego (ok. 1837–21 VI 1863). Paul Marie Verlaine, poeta fr. (30 III 1844–8 I 1896). Paul von Hindenburg, niem. feldmarszałek i polityk (2 X 1847–2 VIII 1934). Paul Gauguin, malarz fr. (7 VI 1848–8 V 1903). Paul Ehrlich, niem. lekarz, pionier chemioterapii (14 III 1854–20 VIII 1915). Paul Agust Adam, pisarz fr. (7 XII 1862–1 I 1920). Paul Signac, malarz fr. (11 XI 1863–15 VIII 1935). Paul Dukas, kompozytor fr. (1 X 1865–17 V 1935). Paul Karl Friedrich Ernst, pisarz niem. (7 III 1866–13 V 1933). Paul Claudel, fr. poeta, dramaturg i dyplomata (6 VIII 1868–23 II 1955). Paul Ambroise Toussaint Jules Valéry, poeta fr. (30 X 1871–20 VII 1945). Pablo Casals, hiszp. wiolonczelista i kompozytor (29 XII 1876–22 X 1973). Paul Klee, szwajc. malarz i grafik (18 XII 1879–29 VI 1940). Paweł Hulka-Laskowski, pisarz pol. (25 VI 1881–29 X 1946). Pablo Picasso, właśc. Pablo Ruiz Blasco, malarz hiszp. (25 X 1881–10 IV 1973). Paul Whitman, amer. muzyk jazzowy (ur. 1890). Paul Eluard, właśc. Eugene Grindel, poeta fr., nadrealista (14 XII 1895–18 XI 1952). Paul Hindemith, kompozytor niem. (16 XI 1895–28 XII 1963). Paweł VI, właśc. Giovanni Battista Montini, papież, reformator (26 IX 1897–6 VIII 1978). Paul Vercors, pisarz fr. (ur. 1902). Paweł Finder, współtwórca Polskiej Partii Robotniczej (17 IX 1904–26 VII 1944). Pablo Neruda, właśc. Neftali Ricardo Reyes Basualto, chil. poeta (12 VII 1904–23 IX 1973). Paweł Jasienica, właśc. Leon Lech Beynar, eseista pol. (10 XI 1909–19 VIII 1970). Paweł Hertz, pisarz pol. (29 X 1918–13 V 2001). Jan Paweł II, Karol Wojtyła, papież (ur. 18 V 1920). Pier Paolo Pasolini, wł. reżyser filmowy (5 III 1922–2 XI 1975). Paul David Scofield, aktor ang. (ur. 21 I 1922). Jan Paweł Gawlik, pol. dramatopisarz, krytyk (ur. 1924). Paul Newman, amer aktor i reżyser filmowy (ur. 26 I 1925). Paul Berg, amer. biolog molekularny, laureat Nagrody Nobla (ur. 30 IV 1926). Paul Taylor, amer. tancerz, przedst. nowocz. stylu tańca baletowego (ur. 29 VII 1930). Jean Paul Belmondo, aktor fr. (ur. 9 IV 1933). Paulos Raptis, gr. tenor (ur. 29 VI 1935). Paweł Bożyk, pol. ekonomista (ur. 1939). Paul Cox, australij. reżyser film. (ur. 16 IV 1940). Paul Anka, kanad. muzyk rockowy, kompozytor, aktor (ur. 1941). Paul Jones, bryt. muzyk rockowy (ur. 1942). Paul Frederic Simon, amer. piosenkarz i autor piosenek (ur. 13 X 1941). Paul McCartney, bryt. muzyk rockowy (ur. 16 VI 1942). Paweł Anweiler, biskup cieszyński Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (ur. 1950). Paweł Arndt, polityk pol. (ur. 1954). Paweł Huelle, pisarz pol. (ur. 10 IX 1957). Paweł Bortkiewicz, chrystusowiec, teolog pol. (ur. 1958). Paweł Antkowiak, pol. śpiewak operowy (ur. 1959). Paul Di’Anno, bryt. muzyk rockowy (ur. 1959). Paweł Deląg, aktor. pol., Paweł Kukiz, piosenkarz pol. (ur. 1963).
BOHATEROWIE SZTUKI:
Paweł z powieści J.-H. Bernardin de Saint-Pierre’a Paweł i Wirginia (1788). Paweł Cziczikow z powieści Martwe dusze M. Gogola (1842). Paul Bäumer z powieści Na Zachodzie bez zmian E.M. Remarque’a (1929). Paweł Smierdiakow z powieści Bracia Karamazow F. Dostojewskiego (1881). Paweł Famusow z komedii A. Gribojedowa Mądremu biada (1824). Paweł Kirsanow z powieści I. Turgieniewa Ojcowie i dzieci (1862). Paweł Kobycki z powieści Cham E. Orzeszkowej (1889). Paweł Szczerbina z powieści W. Sieroszewskiego Na kresach lasów (1894). Paweł z Krakowiaków i górali W. Bogusławskiego. Apostoł Paweł z powieści H. Sienkiewicza Quo vadis (1896). Paweł Własow z powieści Matka M. Gorkiego (1906). Pablo z powieści H. Hessego Wilk stepowy (1927). Paweł Strumieński z powieści K. Irzykowskiego Pałuba (1903). Paweł Korczagin z powieści M. Ostrowskiego Jak hartowała się stal (1932–34). Paweł Obarecki z opowiadania S. Żeromskiego Siłaczka (1895). Paweł Strączyński z powieści J.J. Szczepańskiego Polska jesień (1940/49). Paweł Antipow z powieści B. Pasternaka Doktor Żywago (1957). Paweł z powieści Sennik współczesny T. Konwickiego. Paweł Woynowicz z powieści W. Odojewskiego Zasypie wszystko, zawieje... (1964-67). Paweł Rusanow z powieści A. Sołżenicyna Oddział chorych na raka (1968).
NA EKRANIE:
Film wg pow. Na Zachodzie bez zmian E.M. Remarque’a w reż. L. Milestone’a (1930), rolę Paula grał Lew Ayres. Ekranizacje pow. Cham E. Orzeszkowej: w roli Pawła w reż. J. Nowininy-Przybylskiego (1931) wystąpił Mieczysław Cybulski, a w reż. L. Adamika (1979) — Piotr Szczepanik. Ekranizacje Matki M. Gorkiego: w reż W. Pudowkina (1926) rolę Pawła grał Nikołaj Batałow, a w reż M. Donskoja (1955) — Aleksiej Batałow. Ekranizacje pow. Quo vadis Sienkiewicza: w reż. M. LeRoya (1951), F. Rossiego (1084) i J. Kawalerowicza (2001). Ekranizacja pow. Doktor Żywago B. Pasternaka w reż. D. Leana (1965). Film wg pow. Pałuba K. Irzykowskiego w reż. M. Nowickiego (Widziadło, 1984). Ekranizacje pow. M. Ostrowskiego Jak hartowała się stal: w reż. M. Donskoja (1942) i N. Maszczenki (1973).
AFORYZM:
Kto skąpo sieje, skąpo też żąć będzie.Gdy pokochasz Pawełka, czeka cię rozterka wielka.
PRZYSLOWIA:
Piotr wie, co mówi, Paweł zaś mówi, co wie.
Paweł przewinił, powiesić Marcina.Uczył Paweł Marcina, a sam głupi jak trzcina.Ja o Pawle, on o Gawle.Nie będzie Pawła, to się weźmie Gawła.Paweł z Maciejem, wam oskomina,żeście nie pili takiego wina.
Czy Paweł, czy Gaweł — to jedno.Kiedy Paweł się nawróci,zima na wspak się odwróci.
W POEZJI:
Jestem zmęczona, Pawle. Jestem stara,a ty ciągle masz pretensje do świata i ludzi– jak mały chłopiec, którego rozpuściła matka.Krzysztof Boczkowski, „Verlaine”Raz przejrzał i ślepota już się go nie ima,pomiędzy widzącymi on odtąd prym trzyma.Widzi — nie tylko okiem, lecz dotknięciem ręki:tak, głuchym będąc, czuciem skóry posłyszałby dźwięki.Kazimiera Iłłakowiczówna, „Paweł”
Paweł i Gaweł w jednym stali domu,Paweł na górze, a Gaweł na dole;Paweł spokojny, nie wadził nikomu,Gaweł najdziksze wymyślał swawole.Ciągle polował po swoim pokoju:To pies, to zając — między stoły, stołkiGonił, uciekał, wywracał koziołki,Stukał i trąbił, i krzyczał do znojuZnosił to Paweł, nareszcie nie może;Schodzi do Gawła i prosi w pokorze:„Zmiłuj się, waćpan, poluj ciszej nieco,Bo mi na górze szyby z okien lecą!”A na to Gaweł: „Wolnoć TomkuW swoim domku.”Cóż było mówić? Paweł ani pisnął,Wrócił do siebie i czapkę nacisnął.Nazajutrz Gaweł jeszcze mocno chrapie,A tu z powały coś mu na nos kapie.Zerwał się z łóżka i pędzi na górę.Sztuk! puk! zamknięto. Spogląda przez dziuręI widzi... Cóż tam? cały pokój w wodzie,A Paweł z wędką siedzi na komodzie.„Co waćpan robisz? — Ryby sobie łowię.”„Ależ mospanie, mnie kapie po głowie!”A Paweł na to: „Wolnoć TomkuW swoim domku.”Z tej to powiastki morał w tym sposobie:Jak ty komu, tak on tobie.Aleksander Fredro, „Paweł i Gaweł”