Kuchnia chorwacka

Znaczny wpływ na typowe dla części kontynentalnej menu mieli sąsiedzi: Węgrzy czy Austriacy oraz napadający te tereny Turcy, natomiast na potrawy uznawane za tradycyjne dla części nadmorskiej - Grecy, Rzymianie i Ilirowie, a później też Francuzi i Włosi.

Dlatego też jedzenie chorwackie jest zróżnicowane i czasami niezwykłe. Wiele osób zabiera do Chorwacji własną żywność, a na miejscu kupuje tylko chleb, owoce i warzywa. Produkty spożywcze są bowiem dosyć drogie. Tym niemniej, warto posmakować chorwackiej odmienności kulinarnej.

Kuchnia chorwacka oferuje spory asortyment dań mięsnych. Do najbardziej znanych potraw mięsnych należą: meso sa žara - mięso z grilla ( najczęściej wieprzowina ), miješano meso - kilka rodzajów mięsa z warzywami, čevapčiči ( paluszki z mielonego mięsa ), pljeskavica ( kotlet mielony z trzech rodzajów mięsa ). Nie mniejszy jest wybór potraw rybnych, w wielu restauracjach można zjeść brodet - kilka gatunków ryb w sosie, riba sa žara - rybę z grilla ( zazwyczaj makrela ), czasami można też zamówić bardzo smaczne i pozbawione ości mięso z rekina ( Morski pas czyli Morski pies ).

Chorwaci chętnie wykorzystują zasoby gospodarcze swojego kraju i dlatego ich potrawom często towarzyszą owoce morza. Najpopularniejsze są lignje, czyli kalmary, które mimo osobliwego wyglądu wspaniale smakują. Koneserom polecamy raki ( škampi ), które wymagają od konsumenta sporej cierpliwości - raki trzeba dokładnie i delikatnie "rozbierać", tylko po to by wydobyć niewielkie ilości wyśmienitego mięsa.

Bardziej wybredni smakosze mogą spróbować potraw charakterystycznych dla różnych regionów. Przysmakami Istrii i Kwaneru są sery i zimne dania. Posiłek zazwyczaj zaczyna się od tacy z pruštem ( wędzona wędlina ), serem i oliwkami. Przede wszystkim jednak podawane są dania z ryb, homarów, krewetek małży ( najlepiej z Lipskiego kanału ), np. zupy rybne, gulasz rybny, ryż z owocami morza ( rižot ). Popularna jest również maništra, powstała na wzór włoskiego minestrone oraz potrawy z makaronem i mięsem z dodaniem uprawianych tu trufli.

W regionie śródlądowym ( obszar Gorskiego Kotaru i Liki ) jedzenie przyrządza się zazwyczaj na otwartym ogniu. Spożywa się tam jagnięcinę, baraninę, wieprzowinę i dziczyznę oraz palentę - gotowaną miazgę kukurydzianą, ziemniaki, kiszoną kapustę, groch, kozie i krowie mleko oraz wyśmienite sery. Region ten bogaty jest również w grzyby. Kuchnia Zagrzebia oferuje bardzo dobry kotlet cielęcy z serem oraz pieczenie, gulasze i makarony.

W Međimurju obowiązkowo należy skosztować indyka ze słoniną lub kiszkę oraz przystawek z zapieczonego grochu i ziemniaków, suszonego lub wędzonego sera krowiego czy strudla. Benovina stała się znana dzięki wędlinie salama oraz innym kiełbaskom.

Region Dalmacji i wysp charakteryzuje się tzw. zdrową żywnością (większość potraw gotowana jest na wodzie lub z grilla) opartą głównie na produktach pochodzących z wyrobów własnych. Znakomita większość stanowią ryby, krewetki, kalmary, ośmiornice, kraby, homary, małże, warzywa, cielęcina, jagnięcia i wieprzowina przyrządzane na różne sposoby - lecz najczęściej - z rożna. Do wszystkiego stosuje się oliwę z oliwek. Należy tez koniecznie skosztować dalmatyńskiego gulaszu z kopytkami (pašticada ), warzyw podawanych z mięsem, manestry - makaronu z mielonym mięsem czy arambašići - faszerowanych liści winogronowych. Do każdej potrawy dodawana jest sałatka ( pomidory, ogórki, papryka, kapusta, biała kapusta, przyprawione oliwą z oliwek oraz octem winnym ). Potrawa, którą można zjeść tylko na wyspach Hvar, Korčula, Brač, to vitalac - danie z podrobów jagnięcych nadzianych w jelito i upieczone na grillu, a jedynie na Visie dostaniemy pizze z sardelami.

Tereny położone przy źródłach wody słodkiej znane są z egzotycznych dań z żab i raków rzecznych ( dolina Neretwy, Trilj i Cestina ). Z kolei w regionie Slavonii i Baranji dużo je się białego chleba, makaronu, ziemniaków, grochu, słoniny, dań z produktów mlecznych, mlecznych, indyków i wieprzowiny. Można również spróbować tam ostrego gulaszu, dania regos ( kilka gatunków mięsa z makaronem ) czy fiš- papryka ( z różnymi gatunkami ryb ). Typową dla tych terenów potrawą jest wędzona i suszona szynka wieprzowa, kiełbaski podawane z domowym serem, papryką, pomidorem i młodą cebulką lub kiszonymi jarzynami.

W miejscowościach turystycznych można pójść do cukierni. Ich wystrój jest zazwyczaj skromny, ale zawsze stoją tam gabloty z kolorowymi gałkami lodów i ciastkami. Będąc w Dalmacji musimy skosztować tamtejszych deserów; barwnych, pięknie ułożonych owoców suszonych fig, jajek, ciastek z miodem, orzechami, dżemem i makiem.

Chorwacja może również pochwalić się obszernym repertuarem win, rakiji, soków. Piw i wód mineralnych. Interesujące, że na wybrzeżu w ogóle nie pija się herbaty. Warto jednak odmówić sobie na chwilę domowych przyzwyczajeń i zdać się na chorwacką tradycję, która zaleca bewandę do obiadu ( ciężkie, czerwone wino z wodą) albo gemiešt - wytrawne, aromatyczne wino mieszane z wodą mineralną. Wino traktowane jest tu jak składnik posiłku i najlepszy sposób ugaszenia pragnienia, w związku z czym bez znaczenia jest praktycznie pora dnia, o jakiej się je spożywa. W Chorwacji pija się bardzo dużo win i nie sposób wymienić wszystkich gatunków? Należy je po prostu smakować.

Fragment przewodnika Wydawnictwa