O małej czarnej słów kilka, czyli Międzynarodowy Dzień Kawy

Gdy rozpoczynamy dzień od ulubionej kawy, stajemy się częścią wielomilionowej społeczności. Ów popularny napój charakteryzuje się połączeniem niesamowitego smaku i aromatu, któremu uległa już niejedna osoba. Czym zatem jest kawa? Otóż, samo słowo "kawa" pochodzi od arabskiego słowa "kahwe", które znaczy "wino, napój roślinny". Natomiast do większości języków europejskich przeniknęło przez tureckie słowo "kahve" oraz powstałą od niego włoską nazwę "caffe". Sporządzona jest z palonych, a następnie zmielonych lub poddanych instancji ziaren kawowca, najczęściej w postaci gorącej. To tylko kilka informacji na temat tego popularnego napoju. Chcesz dowiedzieć się jakie właściwości ma kawa? Jakie były jej dzieje na przestrzeni wieków oraz ile jest jej gatunków i rodzajów, zapraszamy do lektury tekstu, a tym samym w aromatyczną podróż.

O pobudzających właściwościach kawy wiadomo powszechnie. Jak to się dzieje, że napój niweluje dopadające nas zmęczenie? Zawarta w kawie kofeina przyśpiesza akcję serca oraz na krótko podnosi ciśnienie krwi. Ponadto naczynia krwionośne oskrzeli rozszerzają się, przez co organizm jest lepiej dotleniony. Znika także zmęczenie, co jest rezultatem blokującej receptory przekazujące komunikat o potrzebie snu, kofeiny w mózgu. Co więcej, dzięki spożyciu kawy zwiększają się reakcje umysłowe, usprawnia się percepcja, odbieranie wrażeń zmysłowych, komunikacja ze środowiskiem, postrzeganie oraz kojarzenie. Zwiększa się także wytrzymałość fizyczna i polepsza koordynacja motoryczna.  

Jednak nie jest to jedyne działanie tego czarnego napoju. Kolejna właściwość kawy zainteresuje osoby zmagające się z alergią. Istnieją badania, które dowodzą, że łagodzi ona objawy choroby oraz zmniejsza wydzielanie histaminy (substancji, która uczestniczy w reakcjach alergicznych) przez organizm. Dzięki zawartej w niej kofeinie zapobiega i łagodzi skutki ataków alergii. Badania potwierdzają także, że spożywanie kawy znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia raka wątroby. Znaczący wpływ na to ma zawarty w kawie kwas chlorogenowy. Ponadto kofeina stanowi ochronę miąższu wątroby przed uszkodzeniem.

Owoce kawowca wykorzystywano już w I tysiącleciu p.n.e. w Etiopii. Spożywano je wtedy gotowane z dodatkiem masła i soli. Wówczas nie uprawiano ich, a zbierano ze stanowisk naturalnych. Ponadto z odkryciem kawy wiąże się także pewna legenda, która przypisuje zasługi jej wynalezienia islamskiemu mistykowi Shaikh ash-Shadhilemu. Podobno wędrując po Afryce napotkał stado kóz, które sprawiały wrażenie niezwykle pobudzonych. Zainteresowany ich stanem, sam spróbował owoców zjadanych przez nie i odkrył, że także na niego działają pobudzająco. 

Pojawienie się kawy w Europie datowane jest na początek XVII wieku. Można było spotkać ją wyłącznie w miastach portowych, takich jak np. Amsterdam, Londyn czy Hamburg. Aromat i właściwości energetyczne napoju sprawiały, że bardzo szybko stał się bardzo popularny w całej Europie. Niestety, nie wszyscy podzielali entuzjazm związany z kawą, bowiem przedstawiciele Kościoła uważali, że skoro sprowadzili ją Arabowie, to musi być dziełem szatana. Nieco później zawędrowała na plantacje Ameryki Południowej, a jej popularność rosła z roku na rok.  

W historii kawy nie może zabraknąć polskiego akcentu. W naszym kraju pojawiła się po bitwie pod Wiedniem w 1638 roku, w formie tureckiej. Określenie to używane jest po dziś dzień, ponieważ wielu ludzi używa sformułowania "kawa po turecku" w odniesieniu do napoju powstałego z zalania wrzątkiem zmielonych ziaren kawowca. Wiadomo też, że jej miłośnikami byli Jan III Sobieski oraz Bohdan Chmielnicki. W Polsce zachwyt aromatycznym napojem nie nastąpił jednak od razu. Na początku uważano ją za niesmaczną, a nawet szkodliwą. Jednak na przełomie XVII i XVIII w. zyskała większą popularność. Warto wiedzieć, że początkowo kawa spożywana była przez elity, a dopiero od XVIII w. stała się już bardziej popularna i dostępna.  

Na sklepowych półkach dominuje arabika. Jest ona uprawiana w Afryce, Ameryce Południowej oraz w Azji. Jej ziarna są stosunkowo twarde, a napar bardzo aromatyczny. Drugim gatunkiem jest robusta, bardziej gorzka, z większą zawartością kofeiny. Rodzajów kawy mamy oczywiście znacznie więcej, m.in.:  kenijska - uważana za jedną z najlepszych, Kibo Chagga produkowana w Tanzanii, Black Ivory Coffee - najdroższa kawa świata otrzymywana z niestawionych ziaren kawy spożytych uprzednio przez słonia, brazylijska Minas, arabika ze Sierra Madre, Kolumbia Supremo, Maragogipe z Meksyku czy też Kostaryki. Na tym nie koniec różnorodności. Kawę można pić także na wiele sposobów. I tak jedni spożywają ją sypaną, drudzy rozpuszczalną, jeszcze inni dodają do niej mleko, cukier bądź pozostawiają czarną. Także w restauracjach spotykamy się z szerokim wyborem kawy.

Jednak czy zawsze wiemy, co kryje się za tajemniczą, często trudną do wymówienia nazwą? Już podpowiadamy:  

Najbardziej klasyczna kawa, która jest bazą wielu napojów kawowych. Idealnie przyrządzoną poznaje się po kremowej piance na powierzchni. Jak należy je serwować? Najlepiej w niewielkich filiżankach wraz ze szklanką wody.

Składa się z mocnego i gorącego naparu kawy, równie ciepłej czekolady oraz  mleka. Składniki te są wlewane do wysokiej szklanki tak, aby każda utworzyła osobną warstwę.

To aromatyczne i gęste espresso uzyskiwane przez wcześniejsze wyłączenie ekspresu ciśnieniowego.

Bazuje na esencjonalnym klasycznym naparze, do którego dodaje się odrobinę spienionego mleka. Podaje się je, podobnie jak tradycyjne espresso, czyli w niedużych filiżankach z porcelany lub porcelitu.

To pojedyncza porcja kawy espresso z plamkami jednej lub dwóch łyżek spienionego mleka.   

Po włosku znaczy nic innego, jak kawa z mlekiem. Podaje się ją w większych naczyniach: wysokich szklankach lub dużych filiżankach. Co ciekawsze, Francuzi mają zwyczaj spożywania tej kawy wraz z rogalikami (croissantami) do śniadania. To kawa przygotowana z espresso, gorącego mleka oraz mlecznej pianki uzyskanej przy pomocy spieniacza.  

Istnieje kawa, której kilogram kosztuje około 1000 Euro. Luwak, bo tak brzmi jej nazwa to kawa, której ziarna pozyskiwane są z odchodów indonezyjskiego łaskuna, który zjada jedynie najlepsze owoce kawowca. To właśnie częściowo nadtrawiona w żołądku tego zwierzęcia kawa traci swój gorzki smak, a napój z nich wyrabiany zyskuje nowy, łagodny aromat. Głównymi konsumentami tego trunku są Stany Zjednoczone oraz Japonia. Można także spotkać ją w innych krajach, np. w Polsce. Zielona kawa, czyli taka, która uprzednio nie została uprażona, może być przechowywana przez cały rok w suchym i zimnym pomieszczeniu. W ten właśnie sposób nie traci swoich właściwości smakowych. Niestety po poddaniu ziaren prażeniu, ich smak oraz aromat zacznie powoli zanikać. Słowo cappuccino powstało dzięki połączeniu kilku języków. Termin ten swój początek bierze w XVI wieku i zapoczątkowany został przez mnichów z orderu kapucynów.

Włoski składnik cappuccino pochodzi od słowa kaptur, które jest elementem ubioru mnichów. Następnie powstał francuski wyraz "capuchin", który został zapożyczony z języka angielskiego. Inna wersja, która związana jest z powstaniem tego słowa, głosi, że ciemny kolor kawy przypomina strój mnicha, natomiast znajdująca się na wierzchu "czapeczka" z bitej śmietany kojarzy się z mnisimi włosami. Kawa może wspomagać odchudzanie, ponieważ kofeina obniża apetyt, przyspiesza zużycie kalorii i procesy metaboliczne organizmu. Zaś w połączeniu z dietą i ćwiczeniami zwiększa szanse zwalczenia nadwagi o 20 %. 

Jak widać kawa posiada bogatą historię i wiele cennych właściwości. Co najwspanialsze, dzięki kilku niepozornym ziarenkom możemy odbyć zmysłową podróż po najbardziej egzotycznych zakątkach kuli ziemskiej. Smaku tej podróży doda kawałek ciasta, dla odmiany upieczonego z najlepszych polskich składników. A za przewodnika po tych produktach posłuży przyznawane przez ekspertów godło Ogólnopolskiego Programu Promocyjnego "Doceń polskie". Certyfikat otrzymują produkty, które wyróżniają się smakiem, wyglądem i odpowiednim stosunkiem jakości do ceny. Wyroby nagrodzone przez Lożę Ekspertów programu cechują się najwyższą jakością oraz polskim pochodzeniem.

• 4 duże jabłka
• 2 szklanki mąki pszennej
• 1 szklanka cukru
• 5 jaj
• 8 łyżek oleju
• 2 łyżeczki proszku do pieczenia
• 2 opakowania cukru wanilinowego
• 3 łyżeczki cynamonu

1. Jaja z cukrem ubijamy mikserem na puszystą masę. Dodajemy 1 opakowanie cukru wanilinowego oraz olej i ubijamy ok. 2 minut. Następnie, sypiemy małymi ilościami mąkę wymieszaną z proszkiem do pieczenia. Wszystko delikatnie mieszamy łyżką. Ciasto wylewamy na średniej wielkości blachę, wcześniej wyłożoną papierem do pieczenia.

2. Obrane jabłka kroimy na średniej wielkości kawałki (kształt według osobistych preferencji) i układamy równomiernie na cieście. Ułożone owoce posypać cukrem wanilinowym i cynamonem. Na koniec ciasto wkładamy do piekarnika na około 35 minut przy temperaturze 200 stopni Celsjusza.

Smacznego!