Gladiole: Sadzenie, uprawa, zimowanie

Gladiole w warunkach naturalnych występują w Afryce, na Bliskim Wschodzie, w basenie Morza Śródziemnego oraz na Południu Europy. Pochodzą z tej samej rodziny co krokusy i irysy — kosaćcowatych. Istnieje ponad 180 gatunków gladioli. Ich kwiaty mogą mieć stonowane lub intensywne barwy, występują we wszystkich kolorach tęczy. Ponadto na rynku dostępne są też czarne i białe mieczyki. Kwiaty gladiolus mogą mieć jedną barwę lub wielokolorowe płatki. Spotykane są gatunki w cętki, z kolorową obwódką lub z inną barwą w dolnej części płatków.

Majestatyczna postać i kształt mieczyków sprawiają, że kwiaty przez wieki obrosły licznymi legendami. Jedna z nich opowiada o dwóch trackich przyjaciołach, którzy po podboju ich krainy przez starożytnych Rzymian, zostali zmuszeni do walki na arenie jako gladiatorzy. Mężczyźni stanęli przed tłumem, ale odmówili walki, wbijając w piach amfiteatru swoje miecze. Traków ukarano śmiercią. Gdy martwe ciała dotknęły ziemi, miecze przyjaciół zapuściły korzenie i rozwinęły się w piękne, strzeliste kwiaty. Od tej chwili mieczyki nazywane były kwiatami gladiatorów.

Polska i łacińska nazwa rośliny nawiązują do jej wyglądu przypominającego wzniesione ostrze broni białej. Gladius był to krótki miecz rzymskich legionów. Właśnie jemu swoją nazwę — gladiolus — zawdzięcza mieczyk. Strzeliste, ostro zakończone liście rośliny zaczynają się przy ziemi i mają mieczykowaty kształt. Kwiatostan stanowią, ułożone symetrycznie w dwóch rzędach w kłos, okazałe kwiaty w kształcie kielichów. Na jednym pędzie może ich być od dziesięciu do dwudziestu czterech! Nie tylko liście gladioli przypominają miecze, także cały jej pokrój przywodzi na myśl broń białą: szpiczasty kwiatostan jest niczym ostrze, a liście nasuwają skojarzenie z jelcem rękojeści.

Termin kwitnienia mieczyków zależy od kilku czynników: od odmiany, czasu sadzenia oraz temperatury i warunków wzrostu. Im wcześniej posadzone mieczyki, tym wcześniej zakwitają. Gladiole mogą pokryć się kwiatami już w połowie lipca bądź ozdobić ogród dopiero we wrześniu, a nawet początkiem października.

Mieczyki kochają słońce, dlatego najlepiej wybierać dla nich dobrze oświetlone stanowiska osłonięte od wiatru. Rośliny lubią żyzną, wilgotną glebę o neutralnym pH. Warto ściółkować ziemię wokół gladioli, co zapobiega utracie wody i rozwojowi chwastów.

Kiedy sadzić mieczyki? Cebulki gladiolus należy wsadzać do gruntu od drugiego tygodnia kwietnia do połowy maja. Mieczyki źle znoszą silne mrozy, ale niewielkie przymrozki nie powinny wyrządzić im krzywdy. Można posadzić je w czerwcu, wówczas kwitną we wrześniu, a niektóre odmiany mogą wydawać kwiaty dopiero początkiem października.

Niestety mieczyki nie należą do najbardziej odpornych kwiatów ogrodowych. Dlatego przed posadzeniem warto zaprawić ich cebule. W tym celu należy zdjąć okrywowe łuski i zaprawić cebulę środkiem grzybobójczym czy owadobójczym.

Można także wykorzystać domowe metody. Cebule będą odporniejsze na grzyby i choroby, jeśli zostaną namoczone w nadmanganianie potasu. Przyszłe mieczyki powinny spędzić w jodynie dwadzieścia minut, a przed posadzeniem nieco przeschnąć. Wśród domowych metod często poleca się także obsypanie cebuli pudrem dla dzieci, ma to je chronić przed nornicami. Inną metodą chroniącą mieczyki przed chorobami, jest moczenie ich przed wysadzeniem w nierozcieńczonym denaturacie.

Cebulki gladiolus należy wsadzać do gleby na głębokość około 10 - 15 centymetrów w odstępach 15 - 20 centymetrów. Najpiękniej prezentują się w grupach. Najczęściej wybierane stanowiska dla gladioli to rabaty oraz miejsca przy płotach. Rośliny są podatne na choroby wywoływane przez grzyby, dlatego najlepiej nie sadzić ich w pobliżu innych kwiatów, które także łatwo im ulegają, takich jak lilie, astry czy ostróżki.

Gladiole można także uprawiać w doniczkach. Będą fantazyjną ozdobą balkonów i tarasów. Podczas ich sadzenia w pojemnikach należy postępować w podobny sposób jak w przypadku wkładania cebuli do gruntu.

Mieczyki nie lubią nadmiaru wody, ale preferują wilgotną glebę dlatego, szczególnie w okresie suszy, warto je podlewać. Późniejsze zakwitanie gladioli może być związane z brakiem wody. Gladiolus posadzone w odpowiednim momencie, powinny bez trudu i dodatkowej pielęgnacji wydać kłosy. W przypadku ubogiej gleby warto nawozić je po wypuszczeniu liści saletrą amonową, a w okresie kwitnienia nawozem azotowym. Na żyznym i umiarkowanym podłożu gladiole bez trudu zakwitną.

Mieczyki należy obserwować w okresie intensywnych deszczów, które sprzyjają rozwojowi grzybów. W sytuacji, gdy na liściach pojawią się plamy, warto sięgnąć po fungicydy.

Większość odmian mieczyków dorasta do metra wysokości. Ich obfite kwiatostany mogą sprawić, że łodygi będą się uginać, dlatego - jeśli zajdzie taka potrzeba - warto dostarczyć im odpowiedniej podpory. Palikowania można uniknąć, sadząc gladiole przy ogrodzeniach czy murach. Odpowiednia głębokość sadzenia, także zapobiega przechylaniu się roślin.

Mieczyki pięknie prezentują się w wazonach. Warto je ścinać nie tylko z powodów estetycznych. Dzięki temu można uniknąć krzyżowania gatunków, w efekcie czego wszystkie gladiole w ogrodzie przybiorą kolor odmiany o dominujących genach. Ponadto usunięcie kwiatostanów sprawia, że roślina nie wytwarza nasion, dzięki czemu jej cebule są silniejsze. Jeśli mieczyki mają zdobić ogród w kolejnym roku, wtedy warto usunąć ich kłosy zaraz po przekwitnięciu, pozostawiając jedynie liście.

Mieczyki to rośliny ciepłego klimatu i źle znoszą polską zimę. Dlatego, w przeciwieństwie do krokusów czy irysów, nie można ich sadzić jesienią. Kiedy wykopywać mieczyki? Przyjmuje się, że najlepiej wyjmować z ziemi gladiole między trzecim a szóstym tygodniem po przekwitnięciu. Najczęściej termin wydobywania cebulek wypada w połowie września. Mieczyki, które wówczas dopiero zakwitły, trzeba wykopać odpowiednio później. Często liście rośliny są jeszcze zielone podczas wykopywania cebulki.

Cebule mieczyków mogą mieć mnóstwo drobnych narośli przybyszowych. Wówczas należy je usunąć, przesuszyć, a wiosną wsadzić do gruntu. W pierwszym roku wydadzą jedynie liście, w drugim mniej obfite kwiaty, a w trzecim będą pięknymi, okazałymi gladiolami.

Może zdarzyć się, że w ziemi urosły dwie połączone cebule lub przy starej powstała tylko jedna. Wówczas należy odciąć większość korzeni i zieloną część rośliny, pozostawiając około pięcio — siedmiocentymetrowy pęd. Następnie cebule należy zasuszyć na słońcu lub w przewiewnym pomieszczeniu w temperaturze pokojowej.

Cebule mieczyków można przechowywać w ażurowych pojemnikach, koszach czy torebkach papierowych. Najlepiej, jeśli zimują w chłodnym pomieszczeniu, ale poradzą sobie także w temperaturze pokojowej. Ważne by wiosną, przed sadzeniem, schłodzić cebulę. Najczęściej wystarczy je wynieść przed dom, gdy temperatury na zewnątrz są jeszcze niskie, ale nie ma już mrozów. Dzięki temu zabiegowi kwiaty będą bardziej obfite. Przed sadzeniem należy rozłamać zrośnięte cebule i wsadzać je do ziemi oddzielnie.

Mieczyki to doskonały pomysł na bukiet. W mowie kwiatów gladiole symbolizują: honor, wierność, uczciwość, lojalność, przyjaźń, siłę, pamięć i zaufanie. Gladiole bardzo długo utrzymują się w wazonie, toteż obdarowana osoba, będzie mogła długo się nimi cieszyć. Kłosy mieczyków najlepiej ścinać, gdy pierwsze pąki zaczną się rozwijać, wówczas rozkwitną w wazonie, w którym mogą utrzymać się nawet trzy tygodnie!