Gdy trzustka zawodzi

Trzustka to narząd leżący w górnej części jamy brzusznej, z tyłu za żołądkiem, niedaleko dwunastnicy. Wytwarza enzymy niezbędne do trawienia białek, węglowodanów i tłuszczów. A także hormony, które regulują poziom glukozy we krwi, głównie insulinę. Z trzustki enzymy trafiają przez przewód trzustkowy do dwunastnicy - początkowego odcinka jelita cienkiego. Gdy z jakiegoś powodu przewód trzustkowy jest niedrożny, rozwija się zapalenie trzustki.

Jedną z nich są kamienie żółciowe i inne przeszkody utrudniające przepływ soku trzustkowego. Enzymy pozostające w trzustce zaczynają ją niszczyć. Powstaje ostre zapalenie. W ciężkich przypadkach może wywołać krwawienie, poważne uszkodzenie narządu, zakażenie i torbiele. Enzymy mogą dostać się do krwi i uszkodzić serce, płuca czy nerki. Przewlekłe zapalenie trzustki może być np. skutkiem nadużywania alkoholu. Choroba ujawnia się zwykle po wielu latach nałogu, wcześniej nie dając objawów. Powodem kłopotów z trzustką mogą być infekcje wirusowe (np. świnka) i leki (np. niektóre środki moczopędne, przeciwpadaczkowe, sterydy). A także urazy brzucha.

Najważniejszy to przeszywający ból w górnej części brzucha. Może promieniować od pleców i utrzymywać się kilka dni. W ostrym zapaleniu bardzo silny ból pojawia się nagle. Oprócz niego występuje gorączka i żółtaczka, nudności, wymioty, bolesność mięśni, szybkie tętno i spadek ciśnienia. Organizm się odwadnia. Może pojawić się krwawienie z przewodu pokarmowego. Przy przewlekłym zapaleniu ból nie mija nawet na chwilę, a jego nasilenie uniemożliwia choremu normalne życie. Chorzy z tą postacią choroby mimo dobrego apetytu chudną. Często cierpią na biegunki i wymioty. Skutkiem choroby może być też lekkie zażółcenie skóry i oczu lub cukrzyca, bo uszkodzona trzustka nie wydziela insuliny.

Ostre zapalenie trzustki musi być leczone w szpitalu. Chory dostaje leki przeciwbólowe i zmniejszające wydzielanie soku trzustkowego. Często wymaga odżywiania dożylnego. Wykonuje się liczne badania, by mieć pewność, że enzymy trzustkowe nie zaatakowały innych narządów. Lekarz może zastosować zabieg wypłukujący z organizmu toksyny. W leczeniu przewlekłego zapalenia czasem wystarcza dieta z małą zawartością tłuszczu i powstrzymywanie się od picia alkoholu. Chory otrzymuje w tabletkach enzymy trzustkowe, które ułatwiają trawienie. U niektórych pacjentów wykonuje się zabieg chirurgiczny. Usuwa się część trzustki. To znacząco łagodzi, a nawet całkowicie likwiduje przewlekły ból.

Kons. dr Grzegorz Borstern, spec. chorób wewnętrznych.