Budynek w centrum Warszawy przyciąga uwagę przechodniów. Kiedyś tętniło tu życie
Na pierwszy rzut oka przypomina scenografię wybudowaną na potrzeby filmu opowiadającego o II wojnie światowej. Otoczona nowoczesnymi, przeszklonymi wieżowcami, wygląda jak brzydkie kaczątko. Kamienica Lejba Osnosa przy rondzie ONZ w Warszawie w 2009 r. pożegnała ostatnich lokatorów i od tamtego czasu wyłącznie niszczeje.
Niezwykła kamienica w centrum Warszawy
Czteropiętrowa kamienica przy ul. Twardej 28 w Warszawie powstała w 1911 r. i wówczas nabył ją warszawski przedsiębiorca żydowskiego pochodzenia Lejb Osnos. Na parterze znajdowały się liczne sklepy i zakłady usługowe m.in. - fryzjer, skład wina, sklep z nabiałem i wędliniarnia, natomiast lokale mieszkalne przeznaczono na wynajem.
Fasada budynku charakteryzowała się wieloma zdobieniami - przeważały motywy roślinne i dekoracje w postaci wyrzeźbionych głów. W 1936 r. kamienica została ponownie sprzedana.
Kamienica w latach 1940-1942 znajdowała się w getcie warszawskim, ale okres II wojny światowej zniosła stosunkowo dobrze, ponieważ po jej zakończeniu budynek wymagał niewielkiej odbudowy. Uszkodzony został północno-wschodni narożnik budynku frontowego i część oficyny północnej.
Po zakończeniu niezbędnych prac kamienica znowu pełna była lokatorów, aż do 2009 r. kiedy ostatecznie wykwaterowano z niej ludzi.
W latach 60. właścicielem kamienicy został Skarb Państwa, a w 1962 r. przeprowadzono generalny remont elewacji, obejmujący m.in. usunięcie pozostałości oryginalnego wystroju i tynkowanie ścian - o czym możemy przeczytać na stronie Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Przebudowano również ulicę, powstało rondo OZN, a do kamienicy dobudowano nowe skrzydła.
Niestety przez kolejne, długie lata stan techniczny budynku zdecydowanie się pogarszał, a kamienica popadała w ruinę. W styczniu 2009 r. zapadła decyzja o wyłączeniu kamienicy z użytku.
W praktyce oznaczało to wykwaterowanie mieszkańców i zlikwidowanie mieszczących się w kamienicy lokali usługowych, których okna zamurowano.
Warto wiedzieć: Czy to najbardziej kontrowersyjne osiedle w Polsce?
"Wysoka wartość historyczna"
W październiku 2019 r. kamienica Lejba Osnosa została wpisana do rejestru zabytków. W budynku wymieniono dach, co kosztowało ok. 300 tys. zł. Ponadto przeprowadzono prace zabezpieczające, wymieniono rynny i zamurowano okna od strony ronda ONZ.
"Pomimo powstałych w czasie II wojny światowej zniszczeń budynku, usunięcia pozostałości oryginalnego wystroju architektonicznego elewacji i uproszczenia jej wyglądu, ww. budynek posiada istotne wartości artystyczne, o których świadczy zachowany bogaty wystrój architektoniczny wnętrz. Na szczególne podkreślenie zasługuje wyjątkowo bogata dekoracja sztukatorska oraz wprowadzenie w większości pomieszczeń taflowych parkietów świadczących o reprezentacyjnym charakterze zabudowy posesji (budynków frontowych), a także zachowana stolarka drzwiowa: pozostałości drzwi wejściowych na klatkę schodową od ul. Twardej, a przede wszystkim drzwi wejściowe oraz stolarka wewnątrz lokali" - napisał na stronie mwkz.pl, prof. dr hab. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.
Jakub Lewicki podkreśla również wysoką wartość historyczną kamienicy.
"Szczególnego znaczenia kamienicy nadaje fakt, że w l. 1940-1942 budynek znajdował się w dzielnicy żydowskiej, na terenie tzw. Małego Getta. Tym samym pozostaje on cennym dokumentem obecności społeczności żydowskiej na terenie Warszawy oraz jednym z nielicznych reliktów dokumentujących charakter i skalę przedwojennej zabudowy ul. Twardej" - czytamy na stronie mwkz.pl.
Co dalej z kamienicą Lejba Osnosa?
Na tę chwilę trudno powiedzieć, co stanie się z kamienicą Lejba Osnosa przy rondzie ONZ w Warszawie. Odpowiedzi szukaliśmy w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Warszawie, przesyłając kilka pytań, w tym m.in. jaki jest plan zagospodarowania kamienicy. Niestety nie otrzymaliśmy konkretnych odpowiedzi.
"Kamienica jest wpisana indywidualnie do rejestru zabytków. Z tego tytułu podlega ochronie konserwatorskiej. Doprecyzowując Obiekt jest w MZPN. Zabytek jest w zarządzie ZGN Wola. Został zabezpieczony" - poinformował Interię Andrzej Mizera, Główny Specjalista ds. Mediów, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Warszawie.
