Pracowałeś przed 1999 rokiem? Tak zwiększysz emeryturę w ZUS
Oprac.: Anna Czowalla
Emeryci, którzy pracowali przed 1999 rokiem, mogą mieć szansę na zwiększenie swojego świadczenia. Reforma emerytalna z 1999 roku zmieniła zasady gry, ale stare dokumenty, takie jak świadectwa pracy czy umowy – mogą okazać się kluczem do przeliczenia kapitału początkowego w ZUS. Co ważne, prawo do przeliczenia mają również pracujący emeryci. Wyjaśniamy, jakie roczniki mogą przeliczyć emeryturę i jakie dokumenty trzeba zanieść do ZUS.
Spis treści:
Jak zwiększyć emeryturę? Jakie trzeba zanieść dokumenty do ZUS?
Czy ZUS przy wyliczaniu emerytury uwzględnia wszystkie lata pracy? Okazuje się, że nie zawsze tak jest. W przypadku osób, które rozpoczęły karierę przed 1999 rokiem, wiele dokumentów, np. świadectw pracy, umów czy wpisów w "książeczkowym" dowodzie osobistym, mogło nie trafić do systemu. To właśnie one mają kluczowe znaczenie dla ustalenia tzw. kapitału początkowego - elementu, który w znacznym stopniu wpływa na wysokość wypłacanego świadczenia emerytalnego.
Przede wszystkim, warto dokładnie przejrzeć swoje archiwa. Może się okazać, że gdzieś w szufladzie lub pudełku znajdują się dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia, o których ZUS nie wie. Może to być np. stara umowa o pracę, zaświadczenie od dawnego pracodawcy, a nawet książeczka wojskowa, jeśli była wykorzystywana do rejestracji okresów zatrudnienia.
Dokumenty, które mogą się przydać do przeliczenia emerytury:
- świadectwa pracy i umowy o pracę sprzed 1999 roku;
- zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, które mogą pochodzić od byłych pracodawców lub ich następców prawnych;
- legitymacje ubezpieczeniowe, dyplomy uczelni lub inne dokumenty potwierdzające okresy nauki lub opieki nad dzieckiem;
- zeznania świadków - np. byłych współpracowników, którzy potwierdzą twoją historię zatrudnienia.
Dostarczenie kompletu oryginalnych dokumentów do ZUS jest pierwszym krokiem, aby możliwe było przeliczenie emerytury na korzystniejszych zasadach.
Kiedy pracujący emeryt może złożyć wniosek o ponowne przeliczenie emerytury?
Warto wiedzieć, że sam fakt przejścia na emeryturę nie oznacza, iż jej wysokość pozostanie niezmieniona przez całe życie. ZUS daje możliwość ponownego przeliczenia świadczenia, ale zasady te różnią się w zależności od tego, czy emeryt pozostaje aktywny zawodowo, czy już całkowicie zakończył pracę.
Przepisy dotyczące ponownego przeliczenia emerytury określone są przede wszystkim w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W szczególności istotne są postanowienia art. 108-113, które regulują m.in. sposób doliczania nowych okresów składkowych oraz ustalanie kapitału początkowego. Zgodnie z art. 112, za każdy rok okresu składkowego dolicza się określony procent (1,3%) podstawy wymiaru świadczenia - stanowiący podstawę do wyliczenia nowej, potencjalnie wyższej emerytury.
- Pracujący emeryci: osoby, które nadal pozostają aktywne zawodowo i jednocześnie pobierają emeryturę, mają prawo do złożenia wniosku o przeliczenie świadczenia. Oznacza to, że dodatkowe składki odprowadzane z tytułu kontynuowanej pracy mogą wpłynąć na wysokość emerytury. Jednak system przewiduje pewne ograniczenia - wniosek taki można złożyć jeden raz w roku, po zakończeniu roku kalendarzowego i rozliczeniu składek przez pracodawcę lub ZUS.
- Niepracujący emeryci: osoby, które nie są aktywne zawodowo, ale odnajdą nowe dokumenty potwierdzające wyższe zarobki lub dłuższy staż pracy, mogą złożyć wniosek o ponowne przeliczenie emerytury nawet kilkukrotnie w ciągu roku. Tu liczy się każda nowa informacja, która pozwoli na aktualizację kapitału początkowego. Warto jednak pamiętać, że przeliczenie dotyczy głównie okresów sprzed 1999 r., ponieważ składki po 1999 r. są ewidencjonowane automatycznie.
Niektórym może się wydawać, że częste składanie wniosków jest stratą czasu. Jednak warto pamiętać, że nawet jeśli przeliczenie nie doprowadzi do zwiększenia emerytury, to i tak nie zostaniesz ukarany - świadczenie pozostanie na dotychczasowym poziomie. Dlatego, jeśli masz nowe dowody potwierdzające wyższe składki lub dłuższy okres pracy, warto rozważyć złożenie wniosku, by mieć pewność, że otrzymujesz należne ci świadczenie.
Jakie roczniki mogą przeliczyć emeryturę?
Temat przeliczania emerytur dotyczy głównie osób pracujących przed 1999 rokiem, a zasady różnią się w zależności od rocznika. Reforma emerytalna z 1999 r. zmieniła system z repartycyjnego, w którym składki pracujących finansowały bieżące emerytury, na kapitałowy, oparty na indywidualnych kontach w ZUS.
Od 1 stycznia 1999 r. składki są ewidencjonowane dla każdego, a emerytura zależy od ich sumy podzielonej przez średnie dalsze trwanie życia. W przypadku osób pracujących sprzed 1999 r. wprowadzono kapitał początkowy - kwotę obliczoną na podstawie udokumentowanego stażu i zarobków. Wymaga to dostarczenia dokumentów, ponieważ wcześniej nie stosowano automatycznej ewidencji. Nowe dowody mogą zwiększyć kapitał, podnosząc emeryturę, zwłaszcza jeśli pierwotne świadczenie oparto na niepełnych danych.
Osoby urodzone przed 1949 r. podlegają głównie starym zasadom - ich emerytura bazuje na kapitale początkowym za okresy sprzed 1999 r. Emeryci urodzeni między 1949 a 1968 r. korzystają z systemu mieszanego: kapitał początkowy plus składki po 1999 r. Obie grupy mogą przeliczyć emeryturę, jeśli dostarczą dokumenty sprzed 1999 r. lub jeśli pracowały po przyznaniu świadczenia, zwiększając podstawę wymiaru składek. Osoby urodzone po 1968 r. są rozliczane w nowym systemie, ale jeśli zaczęły pracę przed 1999 r., również mogą skorygować swój kapitał początkowy. Warto jednak pamiętać, że przeliczenie nie zawsze podnosi świadczenie - ostatecznie zależy to od oceny ZUS.
Kto może skorzystać z przeliczenia emerytury?
Taką możliwość mają seniorzy, którzy:
- złożyli wniosek o przyznanie świadczenia, ale nie posiadali wtedy pełnej dokumentacji;
- pracowali lub opłacali składki na ubezpieczenia społeczne po otrzymaniu świadczenia;
- odnaleźli nowe dowody potwierdzające wyższe zarobki lub dłuższy okres zatrudnienia, niż te udokumentowane pierwotnie.
Zarówno osoby, które kontynuowały pracę po przejściu na emeryturę, jak i te, które całkowicie zakończyły aktywność zawodową, mogą skorzystać z tej procedury - o ile tylko dysponują nowymi dokumentami, które pozwolą na korektę kapitału początkowego. Jednak przeliczenie emerytury nie zawsze skutkuje podwyżką - zależy to od oceny ZUS.
Przeczytaj również:
