Ponadczasowe piękno mebli
Meble od niepamiętnych czasów pełnią w życiu człowieka oprócz zadań typowo użytkowych także funkcje zdobnicze. Są one widomym odzwierciedleniem przemian zachodzących w sztuce poszczególnych epok, a poprzez bogactwo form, zdobnictwo, tajniki konstrukcyjne, czy użyte materiały dobitnie świadczą o stopniu cywilizacyjnego rozwoju.
W zbiorach zielonogórskiego Muzeum znajduje się blisko 70 obiektów meblarstwa. Pochodzą one zarówno z dawnego Heimatmuseum oraz są nabytkami okresu powojennego, te ostatnie zdecydowanie dominują w strukturze zespołu. Na wystawie Ars Vitae - meblarstwo ze zbiorów Muzeum Ziemi Lubuskiej prezentujemy ponad 30 muzealiów od średniowiecza po wyroby secesyjne.
Średniowieczna skarbona i barokowe szafy
W meblarstwie średniowiecznym oprócz kredensów, szaf i bufetów popularne były skrzynie, będące bardzo częstym elementem wyposażenia. Najstarszym obiektem na wystawie jest datowana na przełom XIII i XIV wieku kłoda - skarbona. Ma ona formę podłużnej, niskiej skrzyni wydrążonej w jednym pniu z wiekiem w górnej części, całą powierzchnię wzmacniają metalowe okucia. Kolejne dwa obiekty to XVII-wieczna skrzynia oraz XVIII wieczny kufer. Do dużych skrzyń nawiązywały między innymi mniejsze lady cechowe.
Do najbardziej efektownych dzieł barokowych w zbiorach Działu Sztuki Dawnej należą dwudrzwiowe szafy. Oba meble o podobnym układzie konstrukcyjnym wieńczy efektowny gierowany i bogato profilowany wieniec. Skrzynia główna dwudrzwiowa, na płycinie pierwszej intarsjowane i inkrustowane postacie, drugą zdobią motywy geometryczne. Całość spoczywa na wysokim cokole z dwoma szufladami.
Z tego okresu pochodzi także szafka wisząca, bogato intarsjowana ornamentem wstęgowo-cęgowym. Wewnętrzne powierzchnie płycin drzwiowych zdobi barwna kalkomania o tematyce rodzajowej oraz motywy roślinne i zwierzęce.
Intymność i wygoda w stylu biedermajer
Specyficzną odmianą klasycyzmu przez ponad 30 lat pierwszej połowy XIX stulecia w Europie środkowej (głównie w Niemczech i Austrii) stał się biedermajer, wyrażający mieszczańskie upodobania do intymności i wygody. Bardzo charakterystycznym meblem z tego okresu jest efektowna witryna z 2. ćwierci XIX wieku. Szczególne walory dekoracyjne mebla podkreśla ułożony w jodełkę fornir z delikatnym jasnym żyłkowaniem. Połowa XIX wieku przyniosła w meblarstwie szybko postępującą produkcję maszynową, niszczącą stojące na wyższym poziomie indywidualne rzemiosło. Masową produkcję meblarską tego okresu cechował eklektyzm i historyzm polegający na odwołaniu się do stylistyki minionych epok.
Kredensy, konsole, sekretery
Interesującym wyrobem w tej grupie jest mebel typu stollenschrank Będący rodzajem późnogotyckiego kredensu w formie szafy wspartej na wysokich nogach z półką w dolnej części. Mebel zdobi bogata dekoracja reliefowa w stylu gotyckim z wimpergami, maswerkami i pinaklami.
Do tak popularnych w epoce baroku luster nawiązuje wyrób neobarokowy. Lustro oprawione w złoconą prostokątną ramę wsparte jest na konsoli z esowato wygiętymi nóżkami i marmurowym profilowanym blatem W tej stylistyce jest także serwantka oraz konsola (pełniąca obecnie funkcję biurka). Witryna serwantki spoczywa na wysokim wybrzuszonym cokole z szufladą, jej szczyt wieńczy motyw wolutowo akantowy z muszlą i elementami kwiatowymi.
Inną stylistykę prezentuje efektowny XIX wieczny klasycyzujący bufet z hebanizowanego drewna zwieńczony marmurowym blatem z bogatymi aplikacjami ze złoconego i cyzelowanego brązu. Na drzwiach medalion inkrustowany wielobarwnymi kamieniami.
Interesującym wielofunkcyjnym meblem jest XIX wieczna sekretera. Ten duży wieloczęściowy skrzyniowy mebel, którego protoplastą był kabinet składa się z podstawy w formie komody z szufladami, odchylanego blatu do pisania oraz jednodrzwiowej nastawy. Choć wyroby tego typu były szczególnie popularne w XVII i XVIII wieku, to modna na nie utrzymywała się jeszcze do połowy XIX stulecia.
Przy dźwiękach pozytywki
Produkcję meblarską końca XIX wieku na wystawie reprezentują kredens, należący do ulubionych sprzętów domowych oraz pozytywka płytowa firmy "Polyphon". W tej neorenesansowej stylistyce jest także, montowane zazwyczaj między oknami lustro tremo.
Wystawę zamykają meble z początku XX wieku. Przykładem secesji jest podłogowy zegar z Nimfą, figura utrzymana w stylu secesji spoczywa na eklektycznej konsoli. Natomiast spokojną i stonowaną secesję geometryczną, tak popularną między innymi w Austrii reprezentuje zestaw mebli z biblioteczką oraz biurkiem.
Chcemy, aby ekspozycja poprzez mnogość form i stylistyk uzmysłowiła bogactwo dokonań naszych przodków w rozwoju sztuki meblarskiej. Korzystamy z nich na co dzień, a miarą naszego w niej uczestnictwa niech będzie sentencja Hipokratesa "Ars longa, vita brevis" - sztuka trwa długo, życie krótko.
Longin Dzieżyc
Wystawę "Ars Vitae - meblarstwo ze zbiorów Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze" można zwiedzać do 13 IV w Muzeum Ziemi Lubuskiej na Al. Niepodległości 15 w Zielonej Górze.
