Child grooming w sieci. Czy wiesz jak uchronić przed nim dziecko?

Child grooming to proces manipulacyjny, który stopniowo prowadzi dziecko do zgody na zachowania, których normalnie by nie zaakceptowało. "Sprawcy często zaczynają od zdobycia zaufania dziecka i swoim manipulacyjnym zachowaniem sprawiają, że czuje się ono wyjątkowe, słuchane i rozumiane" - tłumaczy Julia Norman, psychoterapeutka i interwentka kryzysowa. Z uwagi na to, że dzieci i nastolatkowie nadal rozwijają swoje umiejętności społeczne, mogą nie zdawać sobie sprawy z niebezpieczeństw, a z poczucia niepewności boją się prosić o pomoc dorosłych.

"Dziecko, które doświadczyło przemocy seksualnej, nosi w sobie ogromny ciężar emocji i obawia się o przyszłość. Strach i wstyd często są tak silne, że powstrzymują je przed podzieleniem się tym doświadczeniem z kimkolwiek. Bez odpowiedniego wsparcia, emocje kumulują się, a dziecko próbuje znaleźć rozwiązanie na własną rękę" - wyjaśnia Magda Mroziewicz, psycholog szkolna, konsultantka Telefonu i czatu zaufania dla dzieci i młodzieży 800119119.pl, specjalistka ds. przeciwdziałania przemocy.

Z danych Komendy Głównej Policji wynika, że zjawisko child groomingu w Polsce alarmująco przybiera na sile. W 2019 roku wszczęto 573 postępowania w sprawach dotyczących nawiązywania kontaktu z małoletnimi w celu ich wykorzystania seksualnego. W 2023 roku liczba ta wzrosła do 628, co stanowi wzrost o niemal 10%. Jeszcze bardziej niepokojący jest fakt, że w 2023 roku aż 492 spośród zgłoszonych przypadków dotyczyło małoletnich poniżej 15. roku życia. Eksperci wskazują, że wzrost liczby przestępstw związanych z wykorzystywaniem dzieci w sieci wynika zarówno z postępu technologicznego, który ułatwia sprawcom dostęp do potencjalnych ofiar, jak i z rosnącej świadomości społecznej, by takie przypadki zgłaszać.

"Z niepokojem obserwujemy wzrost liczby zgłoszeń związanych z przestępstwami wobec dzieci w internecie. Niestety, rozwój technologii sprzyja sprawcom, którzy wykorzystują coraz to nowsze kanały komunikacji do nawiązywania kontaktu z dziećmi. Dlatego działania profilaktyczne i edukacyjne, skierowane do rodziców i dzieci, odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu takim przestępstwom" - tłumaczy Wanda Mende, Naczelnik Wydziału Profilaktyki Społecznej Komendy Głównej Policji.

Rodzice powinni być wyczuleni na zmiany w zachowaniu dzieci, szczególnie w okresie dojrzewania, kiedy poszukiwanie akceptacji jest wyjątkowo silne. "Dziecko, które jest ofiarą child groomingu, może nagle stać się bardziej wycofane, unikać rozmów o nowych znajomościach internetowych, okazywać strach przed odkryciem jego kontaktów w sieci" - mówi psycholog Magda Mroziewicz. Objawy takie jak obniżone samopoczucie, zaburzenia snu, problemy z koncentracją czy nieoczekiwane zmiany nastroju mogą być dla rodzica tzw. lampką ostrzegawczą.

Kluczowym elementem, który może zapobiec manipulacji dziecka, jest relacja oparta na zaufaniu. Dzieci, które czują się akceptowane i mogą otwarcie rozmawiać z rodzicami, są mniej podatne na wpływy środowiska zewnętrznego. "Czasem zwykłe zainteresowanie sprawami dziecka, słuchanie i akceptacja jego emocji mogą stanowić skuteczną barierę przed zagrożeniami. W budowaniu relacji opartej na zaufaniu pomóc mogą regularne rozmowy na temat tego, co może znaleźć się w internecie, przy jednoczesnym, zrozumieniu faktu, że dziecko ma prawo do prywatności i swoich zainteresowań. Mądre przewodnictwo oparte na szacunku i otwartość na wewnętrzny świat dziecka to działania, które budują odporność na manipulację" - wskazuje psychoterapeutka Julia Norman.

·        Rozmawiaj otwarcie o internecie i jego zagrożeniach

Eksperci zgodnie zalecają, by mówić z dzieckiem o bezpieczeństwie w sieci. Dziecko powinno wiedzieć, że nie wszyscy w internecie mają dobre intencje i że warto zgłaszać rodzicom każdą niepokojącą sytuację. "Jeśli dziecko zrozumie, że rodzic jest sojusznikiem, a nie sędzią, szybciej zgłosi nietypowe zachowanie ze strony osoby, z którą rozmawia" - wyjaśnia Wanda Mende.

·        Wspieraj, nie oceniaj

W rozmowie o trudnościach dziecka należy unikać osądzania i moralizowania, zamiast tego warto skupić się na wsparciu emocjonalnym: "Dziecko, które czuje się winne lub zawstydzone, będzie miało opory przed podzieleniem się swoimi problemami. Tworzenie bezpiecznej przestrzeni jest kluczowe, by młody człowiek wiedział, że może zwrócić się do dorosłego o pomoc" - mówi Julia Norman.

·        Poznaj i kontroluj narzędzia technologiczne

Rodzice mogą wykorzystać dostępne narzędzia kontroli rodzicielskiej, aby ograniczyć możliwość nawiązywania kontaktów z nieznajomymi przez internet. Warto także regularnie przeglądać aktywność dziecka online i omawiać zasady korzystania z internetu.

·        Ustal jasne zasady korzystania z internetu

Dobrze jest ustalić z dzieckiem zasady, jak np. nieudostępnianie prywatnych informacji, zdjęć oraz aby nie umawiać spotkań z osobami poznanymi wyłącznie przez internet. Wyznaczenie reguł i ich konsekwentne stosowanie wzmacnia poczucie bezpieczeństwa dziecka.

·        Bądź gotowy na szybką reakcję

W przypadku podejrzeń, że dziecko padło ofiarą child groomingu, kluczowa jest szybka, ale spokojna reakcja rodzica. Warto skonsultować się z psychologiem oraz zgłosić sytuację do odpowiednich służb, jak policja. Przeszkoleni funkcjonariusze potrafią przeprowadzić interwencję w sposób delikatny, z uwzględnieniem potrzeb dziecka.

Rozmowy z dziećmi o ich emocjach są  niezwykle ważne, zwłaszcza jeśli sytuacja dotyczy tak delikatnej sfery jak przemoc seksualna. Dzieci często czują się winne i myślą, że same sprowokowały takie sytuacje. Rolą rodziców jest zapewnienie ich, że to nie ich wina i padły ofiarami manipulacji.

Ochrona dzieci przed child groomingiem wymaga działań na wielu płaszczyznach - od edukacji o zagrożeniach po regularne, otwarte rozmowy na temat bezpieczeństwa. Statystyki alarmują o wzrastającej liczbie przypadków, dlatego tak ważne jest budowanie relacji z dzieckiem opartej na zaufaniu i wsparciu, co ułatwi szybkie reagowanie na potencjalne zagrożenia.

19 listopada ruszy kampania informacyjna poświęcona zagrożeniom związanym z child groomingiem i sextortion, skierowana do rodziców, nauczycieli oraz dzieci. W jej ramach przygotowane zostaną praktyczne wskazówki, poradniki i materiały edukacyjne, które pomogą rozpoznać sygnały zagrożeń i skutecznie im przeciwdziałać. To ważny krok w stronę bezpieczniejszej przyszłości dzieci w cyfrowym świecie.