9 zasad podawania antybiotyków

Mimo że antybiotyki są skuteczną bronią przeciwko wielu groźnym chorobom, to - zdaniem specjalistów - niekoniecznie, nie zawsze oraz nie na wszystko należy je podawać. Bo choć z jednej strony pomagają szybko pokonać zakażenie oraz powrócić do zdrowia, to z drugiej - gdy się ich nadużywa lub niewłaściwie je dawkuje - mogą nie tylko nie zadziałać, ale też bardzo osłabić organizm malucha. Jak zatem stosować je u dzieci, by pomagały, a nie szkodziły? Dr Barbara Gierowska-Bogusz, pediatra z Instytutu Matki i Dziecka wyjaśnia, jakich zasad trzeba przestrzegać podczas antybiotykoterapii.

Tylko lekarz może dobrać odpowiedni lek, ustalić właściwą dawkę, a przede wszystkim sprawdzić, czy na pewno trzeba go w danej sytuacji zastosować. - Antybiotyki niszczą tylko bakterie, więc są skuteczne jedynie podczas chorób bakteryjnych, np. ropnej anginy czy bakteryjnego zapalenia oskrzeli - mówi dr Barbara Gierowska-Bogusz.

- Nie ma sensu branie ich podczas infekcji wirusowych, takich jak przeziębienie lub grypa, bo wtedy nie tylko nie zadziałają, ale wręcz zaszkodzą dziecku, gdyż bardzo osłabią jego organizm - dodaje pediatra.

Z informacji dołączonej do opakowania antybiotyku dowiesz się przede wszystkim, jak przyrządzić konkretne lekarstwo. To ogromnie ważne w przypadku zawiesin dla najmłodszych, które trzeba samodzielnie przygotować w domu.

- Od precyzyjnego przygotowania lekarstwa zależy bowiem efekt całej terapii - dodaje specjalista. W ulotce informacyjnej znajdziesz też wskazówki, kiedy najlepiej podawać lek (przed posiłkiem, w trakcie czy po jedzeniu), w jaki sposób go przechowywać, by nie stracił swoich właściwości, jakie objawy niepożądane może wywołać (np. bóle brzucha, wymioty, biegunki) oraz z jakimi innymi lekami nie może być łączony.

Antybiotyki przyjmuje się najczęściej co 8 lub 12 godzin. - Warto o tym pamiętać, podając maluchowi pierwszą dawkę antybiotyku, ponieważ od razu trzeba ustalić najdogodniejsze pory aplikowania leków - radzi pediatra. Niepodanie kolejnej dawki w odpowiednim momencie, może obniżyć skuteczność lekarstwa.

- Terapia przyniesie pozytywne rezultaty tylko wtedy, gdy we krwi malca przez określony czas (zwykle 7-10 dni) będzie utrzymywało się odpowiednie stężenie antybiotyku - mówi pediatra. Jeśli będzie ono za niskie, lek przestanie niszczyć bakterie, a wtedy mały pacjent nie wyzdrowieje.

- Co gorsza, w takiej sytuacji drobnoustroje, które wywołały infekcję mogą się też na dane lekarstwo uodpornić. Dlatego z podaniem antybiotyku można spóźnić się najwyżej o godzinę. Jeśli przerwa jest dłuższa, koniecznie trzeba skonsultować się z lekarzem - dodaje nasz ekspert.

Ponieważ dawka antybiotyku zalecona przez lekarza za każdym razem jest dobierana indywidualnie do masy ciała i wieku dziecka, powinna być odmierzona bardzo starannie. - Zdarza się, że rodzice, z obawy przed objawami ubocznymi, na wszelki wypadek aplikują dzieciom mniejsze dawki leków.

Tymczasem podanie lekarstwa w zbyt małej dawce spowoduje, że będzie ono po prostu nieskuteczne - mówi pediatra. Jeśli będziesz miała jakiekolwiek wątpliwości lub omyłkowo podasz dziecku za dużą dawkę leku, jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem.

Nigdy na własną rękę nie zaprzestawaj podawania antybiotyków, nawet jeśli wygląda na to, że maluszek już w pełni odzyskał zdrowie. - Antybiotyki zazwyczaj podaje się przez 5-7 dni. Przy zapaleniu ucha środkowego lub płuc okres ten może być znacznie dłuższy - nawet 10-14 dni. Samowolne skrócenie zaleconej przez lekarza kuracji grozi nie tylko nawrotem choroby, ale też powstaniem w organizmie szczepów bakterii odpornych na dany antybiotyk - ostrzega pediatra. Jeśli zauważysz u dziecka jakiekolwiek niepożądane efekty leczenia (np. wysypkę, bóle brzucha, wymioty), zanim przerwiesz leczenie, skontaktuj się z lekarzem.

Antybiotyki niszczą wiele bakterii, między innymi także te pożyteczne dla organizmu. - Aby przywrócić prawidłową florę bakteryjną w układzie pokarmowym dziecka, warto podawać mu probiotyki, np. Acidolac, Enterol 250, Dicoflor 30, Multilac, Lacidofill - radzi pediatra. Są to mikroorganizmy, które można nazwać przyjaznymi bakteriami. Przywracają one równowagę flory jelitowej, wzmacniają odporność organizmu oraz hamują procesy zapalne.

- Większości probiotyków (wyjątkiem jest Dicoflor 30) nie należy podawać jednocześnie z antybiotykami. Najlepiej zrobić to przynajmniej godzinę po podaniu dawki lekarstwa, ponieważ dobroczynne bakterie zginą, zanim zdążą cokolwiek zdziałać - podpowiada pediatra. Zamiast probiotyków, można również serwować malcowi modyfikowane mleko probiotyczne (jeśli dziecko jest karmione butelką) lub jogurty naturalne wzbogacone o te dobre bakterie (tzw. jogurty BIO).

Gdy dziecko nie ma gorączki, jest znacznie pogodniejsze - a wówczas łatwiej zachęcić je do przyjęcia dawki niezbyt smacznego leku. - Poza tym ryzyko, że połknięcie antybiotyku sprowokuje wymioty, jest wówczas znacznie mniejsze - mówi ekspert.

Czasami zdarza się, że pomimo przyjmowania antybiotyku, brzdąc nie wraca do zdrowia. - Jest to znak, że prawdopodobnie lekarstwo zostało źle dobrane i nie działa na bakterie, które wywołały chorobę u dziecka - mówi specjalista. W takiej sytuacji należy jak najszybciej skonsultować się z pediatrą. Może on przepisać maluchowi inny lek lub zlecić wykonanie tzw. antybiogramu. - To badanie laboratoryjne polegające na pobraniu wymazu np. z gardła lub nosa oraz oznaczeniu, na jakie antybiotyki reagują bakterie znajdujące się w pobranej próbce. W efekcie pacjent otrzymuje wynik zawierający spis wyhodowanych z pobranego wymazu bakterii oraz wykaz antybiotyków, które są w stanie je zwalczyć. Dzięki temu można więc od razu dobrać najskuteczniejszy lek - wyjaśnia dr Barbara Gierowska-Bogusz.

Lekarze zdecydowanie odradzają popijanie lub - co gorsza - rozcieńczanie antybiotyków innymi napojami. - Powód jest bardzo prosty: jeśli dziecko nie wypije całej porcji napoju, nie będzie wiadomo, jaką dawkę leku faktycznie połknęło - wyjaśnia dr Gierowska-Bogusz. Poza tym niektóre napoje (w tym mleko, soki owocowe czy napoje gazowane) nie są polecane nawet do popijania antybiotyków.

- Mleko zawiera wapń, który zaburza wchłanianie niektórych leków, m.in. właśnie antybiotyków. Jeśli więc malec popije lekarstwo mlekiem, może ono nie zadziałać z właściwą siłą i dziecko będzie dłużej chorowało. Z kolei soki owocowe mają wiele witamin wzmacniających nie tylko szkraba, ale i chorobotwórcze bakterie.

Napoje gazowane zaś zawierają dwutlenek węgla, który w organizmie przeobraża się w słaby kwas węglowy, a kwaśne środowisko zmienia właściwości wielu leków - mówi nasz redakcyjny ekspert. - Dlatego właśnie wszelkie leki najlepiej popijać zwykłą wodą, która jest neutralna dla organizmu - dodaje dr Gierowska-Bogusz.