Bajki pomogą ci wychować dzieci

Pewnie pamiętasz dreszczyk emocji, gdy z ust rodziców słyszałaś słowa: "Za górami, za lasami..." Wspominasz te magiczne chwile, gdy widzisz, jak twoja pociecha z wypiekami na twarzy śledzi losy ulubionych bohaterów. Dzieci kochają bajkowy świat. Czują się w nim bezpiecznie.

Bo wszystko się tam dobrze kończy. Sytuacje i emocje, które przeżywają bajkowe postacie są im bliskie. Bajki możesz czytać, opowiadać. Możecie je oglądać. Nim jednak zasiądziecie przed książką czy ekranem, musisz wybrać dobrą bajkę. Im dziecko młodsze, tym prostszą, z mniejszą ilością wątków i bohaterów. Musi mieć jednoznaczne, pogodne zakończenie - dobro wygrywa ze złem, za dobre postępowanie bohatera spotyka nagroda.

Bajki dla najmłodszych powinny mieć dużo kolorowych, nieabstrakcyjnych ilustracji. Dla starszych - więcej treści niż obrazków, wtedy bardziej pobudzą wyobraźnię. Zwróć uwagę na język, odpowiedni do wieku pociechy. Zanim przeczytasz bajkę, sama zapoznaj się z jej treścią. Intuicja podpowie ci, czy przyniesie dziecku korzyści.

Bajki do czytania

Czytać możesz już noworodkowi. Choć nie zrozumie treści, ważna będzie dla niego twoja bliskość. Udowodniono, że dzieci, którym rodzice regularnie czytają od narodzin, chętniej zaczynają mówić i lepiej się rozwijają.

Co da dziecku czytanie bajek

• Buduje więź między wami - gdy czytasz dziecku, czuje się ważne i kochane. Bajki kojarzą się z bliskością mamy, ciepłym dotykiem. To daje poczucie bezpieczeństwa. Możesz wziąć malucha na kolana, przytulić, czule głaskać. Będzie zachwycony, gdy będziesz mówiła wprost do niego, pokazywała ilustracje.

• Dodaje wiary w siebie - bohater z książki, choć niepozorny, słabszy od innych, zawsze wychodzi cało z opresji, ocala przyjaciół, świat. Jego sukces i pozytywne zakończenie bajki budują poczucie wartości dziecka. Maluch myśli: "ja też potrafię być dzielny; poradzę sobie jak on". Bajki pokazują, że przeciwności zawsze się spotyka, ale jeśli odważnie podejmie się walkę, można je pokonać.

• Wzbogaca język - dziecko ma kontakt z językiem literackim. Jest znacznie bogatszy od języka codziennego, zawiera wyrazy rzadko używane. Smyk dowie się, że "opodal" znaczy "tuż obok". Czasem nie musisz wyjaśniać, dziecko wyłapie znaczenie słów z kontekstu. Wzbogaca swoje słownictwo. W przyszłości zaowocuje to łatwością wypowiadania się. Trzylatek chce powtarzać łatwo wpadające w ucho słowa, wyrazy dźwiękonaśladowcze. To ćwiczenie aparatu mowy.

• Oswaja trudne sprawy - śmierć bliskiej osoby, rozwód - to zdarzenia, które trudno wytłumaczyć maluchowi. Pomagają w tym bajki terapeutyczne, np. "Bajki, które leczą" Doris Brett. To mądre historyjki napisane specjalnie, by pomóc dziecku uporać się z konkretnymi problemami i emocjami.

Jak czytać aktywnie

• Zachęcaj - maluchy zapamiętują ulubione fragmenty bajek. Dlatego czytając kolejny raz, pozwól mu kończyć zdania, dopowiadać. Wyjaśniaj też na gorąco niezrozumiałe słowa, komentuj postępowanie bohatera.

Bajki do oglądania

Smyk może je oglądać w telewizji lub na płytach DVD. Ale od 2. roku życia. Wcześniej dzieci nie powinny oglądać telewizji, bo to nie sprzyja ich rozwojowi. Im dziecko mniejsze, tym fabuła bajki powinna być prostsza, a tempo akcji wolniejsze. Sprawdź, czy nie ma w niej scen przemocy!

Co da dziecku oglądanie bajek

• Rozwija umiejętności społeczne - zwykle w bajce pojawia się kilku bohaterów, którzy robią coś wspólnie. Razem rozwiązują problem, pomagają sobie nawzajem (np. "Bob Budowniczy", "Rajdek", "Clifford"). Na ekranie maluch obserwuje ich zachowania, reakcje. Z ich ust słyszy słowa "dziękuję", "przepraszam". Dzięki temu poznaje zasady funkcjonowania w grupie, współpracy. Otrzymuje dobre wzorce, uczy się, jak ważna jest przyjaźń, pomoc słabszym. To istotne zwłaszcza dla dzieci, które nie chodzą do przedszkola i mają ograniczony kontakt z rówieśnikami. • Rozbudza ciekawość - wiele kreskówek to skarbnica informacji o otaczającym nas świecie. Maluch, przeżywając z bohaterami ich przygody, poznaje nowe kraje, kultury, egzotyczne zwierzęta. Na ekranie odkrywa, że poza jego pokojem, placem zabaw istnieją inne miejsca. Gdy zauważysz, że coś zainteresowało smyka, rozmawiaj o tym, podsuń o tym książkę.

Jak oglądać aktywnie

• Prowokuj do dyskusji - niech bajka nie kończy się z wyłączeniem telewizora. Pytaj pociechę, czy jej zdaniem bohater postąpił właściwie, czy słusznie oddał zabawkę, stanął w obronie kogoś.

• Wykorzystaj edukacyjne treści - dziecko, oglądając bajki, poznaje nowe kształty, litery, słówka. Utrwalaj wiedzę z ekranu podczas zabawy. Kup edukacyjną gazetkę z bohaterem kreskówki, są tam ćwiczenia i gry.

Bajki do słuchania

Dostępne na płytach CD i w formacie audio lub mp3 bajki dźwiękowe także mogą przynieść wiele korzyści dzieciom. Idealnie sprawdzą się poza domem, np. w podróży samochodem. Możesz kupić audiobooki, czyli bajki książkowe, np. "Kot w butach", "Król Maciuś I", czytane przez jedną osobę. Inny wariant to słuchowiska, czyli inscenizacje popularnych bajek z bogatą obsadą. Mają niezwykły klimat! Bajkową atmosferę budują żywe dialogi między bohaterami, narracja, podkłady muzyczne i akustyczne, wesołe piosenki. Słuchowiska, oprócz płyt, znajdziesz na antenie Polskiego Radia i w radiach internetowych dla dzieci. Są dobre dla przedszkola Dwulatek nie potrafi jeszcze skupić się na słuchaniu. Dla trzylatka najlepsze będą krótkie, 15-minutowe bajki z piosenkami.

Co da dziecku słuchanie bajek

• Pobudza i rozwija wyobraźnię - dziecko przeżywa wiele emocji, "chłonie" bajkę zmysłami. Nie ma tu gotowych obrazów jak w telewizji czy ilustracji jak w książce. Wiele rzeczy nie jest dokładnie określone. Maluch, uruchamiając kreatywne myślenie, sam musi przełożyć słowa i dźwięk na obraz. Wyobraża sobie, jak wyglądają bohaterowie, opisywane miejsca, krajobrazy. Kształtuje swoje myślenie trakcyjne. Po wysłuchaniu bajki poproś smyka, by narysował swój bajkowy świat. Te rysunki pozwolą ci lepiej poznać dziecko.

• Uczy koncentracji - słuchając, maluch musi skupić uwagę. Aby zobaczyć bajkowy świat oczami wyobraźni, stara się zapamiętać jak najwięcej szczegółów ze słyszanego tekstu. To wyrabia umiejętność koncentracji niezbędną w nauce w przedszkolu i szkole. Ćwiczy także spostrzegawczość.

• Kształtuje elokwencję - teksty słuchowisk odtwarzają aktorzy lub profesjonalni lektorzy. Dziecko ma okazję osłuchać się z poprawnym akcentem, intonacją, rytmem wypowiedzi. Słyszy staranną, piękną wymowę. Uczy się rozróżniać słowa podobnie brzmiące, a mające inne znaczenie, np. kasza - kasa, łóżko - uszko. W ten sposób kształci się tzw. słuch fonemowy, który warunkuje prawidłową mowę. Maluch będzie umiał pięknie się wypowiadać i pisać ze słuchu.

Jak słuchać aktywnie

• Nagrajcie sami ulubioną bajkę - może wziąć w tym udział cała rodzina. Mama będzie narratorem, tata z dzieckiem będą czytać dialogi. Jeśli smyk nie potrafi czytać, zaproponuj, by naśladował odgłosy zwierząt, szum wiatru, szelest liści. Może śpiewać piosenki lub wystukiwać dźwięki na cymbałkach.