Baw się dobrze i mów!

Twoje maleństwo już od chwili urodzenia, ćwiczy swoje ciało, poruszając główką, rączkami i nóżkami. Codzienna "gimnastyka" ma mu pomóc w osiąganiu kolejnych etapów rozwoju: pionowym trzymaniu główki, chwytaniu, siadaniu, raczkowaniu, wreszcie nauce chodzenia. Podczas poruszania się mózg malca otrzymuje odpowiednie bodźce. Od ruchu mięśni zależna jest też mowa - ich wzmacnianie wpływa na jej rozwój. Artykulacja słów wymaga precyzyjnej i świadomej pracy wielu układów, którymi steruje mózg dziecka. Musi się on wyćwiczyć i dojrzeć, zanim malec wypowie pierwsze słowa.

Nim to nastąpi, dziecko powinno nauczyć się panować nad własnym ciałem - napinać mięśnie, określać swoje położenie w przestrzeni, itp. Sprawności te będzie osiągało we własnym tempie, choć... możesz mu w tym pomóc.

Zacznij od zaraz

Od pierwszych dni jak najwięcej mów do dziecka. Choć nie rozumie ono słów, to nauczy się wyróżniać mowę spośród setek innych dźwięków. Osłucha się z jej melodią (intonacją). Dotykaj też delikatnie buzi maleństwa - to pomoże mu określić granice samego siebie - gdzie kończę się JA, a zaczyna reszta świata.

Czas na głużenie

Około 4. miesiąca życia dziecko zaczyna nieświadomie wydawać z siebie dźwięki (głużyć).To pierwsza, poważna gimnastyka języka, warg, podniebienia, krtani, itd. Malec interesuje się już tym, co jest dookoła.

Wykorzystaj to i dostarczaj mu odpowiednich bodźców. Niech słucha muzyki, bawi się grzechotkami, będzie świadkiem waszych rozmów (nie trzymaj go w ciszy!).

Zabieraj smyka ze sobą, gdy idziesz do kuchni - układaj w leżaczku, by brał udział w życiu domu. Noś go w chuście, masuj i głaszcz - w ten sposób będziesz pobudzać jego mięśnie do pracy.

Ćwiczenia dla was

- unoszenie - połóż się na plecach, chwyć dziecko pod paszki i unieś do góry (mów do niego podczas zabawy).

- kołysanie - usiądź na dywanie, posadź sobie dziecko na udach, oprzyj je dobrze o swój brzuch,i delikatnie obejmij rękami, połóż się na plecy i wróć do siadu.

- turlanie - połóż się na plecach, dziecko połóż na sobie twarzą do góry, obejmij je rękoma i przekręcaj się wraz z nim z boku na bok. Pamiętaj! Unikaj zabawy po posiłku (malec może zwymiotować) i gdy jest śpiący (będzie marudził). Ćwiczenia mają być przyjemne i dla ciebie, i dla maluszka.

Gaworzenie

Około 6. miesiąca głużenie zamienia się w gaworzenie - tym razem dziecko słucha uważnie dźwięków wydawanych przez siebie i świadomie je powtarza. To już właściwy etap rozwoju mowy. Malec świadomie naśladuje. Zwróć uwagę na to, by mówić do dziecka, patrząc na nie. Niech ma możliwość obserwacji mimiki i ruchu warg. Dotykaj jego noska, oczu, czoła, uszu i innych części jego ciała, nazywając je wielokrotnie. Mów wyraźnie. Wykorzystaj w zabawie coraz większą sprawność dziecka.

Ćwiczenia dla was

- sroczka i spółka - piłeczką lub palcami uciskaj delikatnie paluszki u rąk i nóżek malca - możesz się bawić w ten sposób w "sroczkę" lub inną wyliczankę.

- bujanie na huśtawce - na kilka minut usiądźcie na huśtawce ogrodowej.

- zabawa z piłką - połóż dziecko na dużej piłce plażowej - raz na brzuszku, raz na pleckach, bujaj je do przodu i do tyłu (oczywiście mocno trzymaj je pod boki).

Pierwsze słowa

W okolicach 8.-10. miesiąca życia gaworzenie przechodzi w coś, co zaczyna przypominać dojrzałą mowę. Dziecko używa intonacji, pojawiają się zbitki sylabowe, którymi w sposób stały zaczyna nazywać pewne osoby, przedmioty czy sytuacje.

Około 12. miesiąca pojawiają się pierwsze słowa. To jest również ten czas, gdy twoje dziecko zaczyna się samodzielnie przemieszczać najpierw pełzając, potem raczkując i wreszcie chodząc. Teraz twój maluch poznaje świat wszystkimi zmysłami, również poprzez ruch. Pojawiają się setki nowych doświadczeń i wrażeń. Opowiadaj dziecku o tym, co robisz, nazywaj wykonywane czynności, używane przedmioty. Mów normalnymi słowami.

Ćwiczenia dla was

- gimnastyka ust - pobawcie się w dmuchanie na wiatraczek, zdmuchiwanie świeczki - zaraz pierwsze urodziny, więc warto potrenować!

- kręcenie w kółko - korzystaj z bezpiecznych placów zabaw

- pozwól dziecku pokręcić się (nie za dużo) na karuzeli, pobujać na huśtawce.

- żucie pokarmów - w porze drugiego śniadania lub po obiedzie podawaj dziecku skórki od chleba, chrupki kukurydziane i inne zdrowe przekąski, które zachęcą je do gryzienia i żucia. To idealny sposób na uwrażliwienie receptorów w jamie ustnej, odpowiedzialnych za prawidłową mowę.

Proste zdania

Okres między pierwszym a drugim rokiem życia to czas doskonalenia sprawności fizycznej i przeważnie dość intensywny rozwój mowy. Przeważnie, bo oczywiście nawet w granicach normy istnieją znaczne różnice pomiędzy poszczególnymi dziećmi (jedne mówią trzy słowa, inne dwadzieścia).

Odwiedzaj z dzieckiem place zabaw i pozwalaj mu korzystać ze wszystkich sprzętów. Asekuruj go, jednocześnie zachęcając do aktywności.

Plac zabaw to również miejsce rozwoju społecznego dziecka, gdzie mogą paść pierwsze pytania: "A kto to?" (Jaś - kolega). "A co to?" (wiaderko Jasia). Bądź cierpliwa i zachęcaj malca do kontaktów z innymi - to najsilniejsza motywacja do rozwoju mowy.

Ćwiczenia dla was

- strojenie min - usiądź z dzieckiem na podłodze, weź małe lusterko i pokaż mu, jak można stroić miny.

- podskoki na piłce - posadź malucha na piłce i asekuruj

pod pachami - niech podskakuje na niej pupą. Może się też bujać na boki, balansując ciałem.

- tor przeszkód - ułóż na ziemi lub na podłodze wstążkę i pokaż, jak może po niej chodzić (nóżka za nóżką). Zrób slalom pomiędzy piłkami i zachęć do biegania.

Zdaniem specjalisty

Prawidłowo rozwijające się dziecko reaguje na dźwięki, chętnie bawi się, odpowiada, gdy się je zaczepi, śmieje się. W wieku 12. miesięcy mówi, choćby po swojemu, jest ciekawe świata.

O niepokojących sygnałach możemy mówić, kiedy malec powyżej roku nadmiernie się ślini, odrzuca pokarmy o bogatej fakturze (chce jeść tylko papki), chodzi ze stale otwartą buzią lub z wysuniętym językiem. Wówczas warto zasięgnąć porady specjalisty:logopedy lub terapeuty integracji sensorycznej.

Joanna Król