Gorzki melon: Jakie ma właściwości? Na co pomaga?

Gorzki melon znany jest również pod łacińską nazwą Momordica charantia lub takimi określeniami jak balsamka, przepękla ogórkowata, a także karela. Jest rośliną jednoroczną z rodziny dyniowatych, rosnącą głównie w krajach tropikalnych, najczęściej w Azji, Afryce Wschodniej i Ameryce Południowej. Posiada długie, pnące się do góry łodygi i dość duże liście, kwiaty zaś ma żółte i kielichowate. Owoce gorzkiego melona są wydłużone i przypominają ogórka, mają jednak chropowatą skórkę usianą brodawkowymi wypustkami, przez co wyglądają na pomarszczone. Niedojrzały owoc charakteryzuje się zieloną skórką i białymi nasionami, natomiast dojrzały robi się pomarańczowy, a nasionka jaskrawoczerwone. W kuchni stosuje się te nierozwinięte, ciemnozielone owoce, gdyż dojrzałe są bardziej gorzkie.

Niedojrzała balsamka i tak jest gorzkawa (przypomina nieco curry), ale stała się bardzo popularna w krajach azjatyckich. Tamtejsza ludność uważała, że przepękla nie tylko nadaje wykwintnego smaku potrawom, ale też wykazuje lecznicze działanie. W medycynie chińskiej stosowana jest już od XIV wieku, wcześniej jej właściwości docenili Hindusi. Gorzki melon jest niskokaloryczny (17 g na 100 g), a przy tym zawiera dużo błonnika, białka, antyoksydantów i składników mineralnych.

Gorzki melon zyskał swoją popularność głównie dlatego, że skutecznie obniża poziom cukru we krwi, a tym samym pomaga utrzymać odpowiednie stężenie glukozy. To działanie hipoglikemiczne sprawia, że przepękla świetnie nadaje się do spożywania przez osoby chorujące na cukrzycę typu II. Przez to, że stymuluje wydzielanie insuliny, nazywana jest często insuliną roślinną. Balsamka wykazuje również działanie obniżające poziom trójglicerydów i złego cholesterolu we krwi, wspomaga więc układ krwionośny i zapobiega miażdżycy, zawałom i innym chorobom sercowo-naczyniowym.

Ze względu na zawartość błonnika i flawonoidów gorzki melon oczyszcza również organizm z toksyn, zalegających resztek pożywienia i pasożytów. Usprawnia tym samym pracę jelit, ułatwia trawienie i poprawia przemianę materii. Dzięki temu może wspomóc w łagodzeniu objawów niestrawności i innych problemów pokarmowych. Z powodzeniem mogą sięgać po niego osoby odchudzające się, pomoże on zrzucić im zbędne kilogramy, a przy tym dostarczy cennych składników. Gorzki melon poprawia ogólną kondycję fizyczną i przyspiesza przyrost masy mięśniowej.

Przeprowadzono także badania, które potwierdziły, że przepękla ogórkowata zapobiega nowotworom. Obecne w niej antyoksydanty, m.in. witamina C, beta-karoten i fenole, zwalczają wolne rodniki uszkadzające komórki i doprowadzające do powstawania komórek rakowych. Inny składnik przepękli – glikozyd, niszczy komórki raka sutka. Ekstrakt z gorzkiego przeciwdziała również w innych rodzajach nowotworu, np. zapobiega rakowi trzustki. Przeciwutleniacze wzmacniają dodatkowo cały układ odpornościowy.

Balsamka wykazuje również działanie antybakteryjne, antywirusowe i przeciwzapalne. Dowiedziono, że ten owoc może wspomóc leczenie malarii i wirusa HIV. Korzystnie wpływa także na układ oddechowy, chroni przed astmą i zapaleniem oskrzeli, zwalcza też przewlekły kaszel. Gorzki melon ma właściwości przeciwgrzybicze, stosowany jest w leczeniu grzybic skóry. Ponadto zawiera szereg innych odżywczych substancji, takich jak witaminę A, B3, B6, kwas foliowy, magnez, żelazo, cynk, potas i miedź.

Zastosowania gorzkiego melona

Gorzki melon może być spożywany na surowo lub po ugotowaniu czy upieczeniu. Można wypełnić go różnego rodzaju nadzieniem lub usmażyć z niego chipsy. W związku z tym, że ma dość gorzki smak, rzadziej stosuje się go jako samodzielną przekąskę, za to świetnie sprawdza się jako dodatek do sałatek lub dań mięsnych. W celu zredukowania gorzkiego posmaku można posypać plasterki przepękli solą i zostawić na 20 minut. Owoc puści sok, który należy odcisnąć, a przepęklę opłukać. Popularnością cieszy się także herbata z gorzkiego melona; wypijanie 4 szklanek dziennie takiego wywaru pomoże obniżyć poziom cukru już po ok. dwóch tygodniach. Gorzkiego melona nie powinny spożywać kobiety w ciąży i karmiące piersią. W nadmiarze balsamka może również powodować biegunki i bóle brzucha przez dużą zawartość błonnika.

Gdzie można kupić przepęklę?

Gorzki melon najpopularniejszy jest w krajach azjatyckich i afrykańskich, gdzie najczęściej rośnie. Jest jednak coraz bardziej powszechny również w Polsce. Dostępny jest w sklepach orientalnych lub internetowych w postaci zmielonej lub ciętej, z której można zrobić wywar. Na niektórych targach można również spotkać surowe owoce. W sklepach ogrodniczych można kupić także nasionka kareli i samodzielnie uprawiać. Nie jest zbyt wymagająca, potrzebuje ciepła, więc najlepiej zasadzić ją w szklarni.