Jak wychować jedynaka?

Zapewne wiele razy zadawałaś sobie pytanie, czy z twojego Wojtusia nie wyrośnie egoista z problemami emocjonalnymi. Takie opinie krążą o dzieciach, które nie mają rodzeństwa, a przecież twój malec jest jedynakiem. Istnieje pewne niebezpieczeństwo, ale wcale nie większe niż dla dziecka z rodziny wielodzietnej. Na to, jakim człowiekiem będzie twój jedynak, większy wpływ wywiera sposób wychowywania niż fakt, czy ma brata lub siostrę.

AMBITNI I SAMOTNI

Jeśli masz tylko jedno dziecko, i nie zamierzasz mieć kolejnych, to właśnie na nim skupi się nie tylko twoja uwaga, ale także twoje ambicje. To właśnie z jego osiągnięć będziesz dumna, to ono powinno być najlepsze. I żadna siostra ani brat nie zastąpi go w tej roli. Właśnie dlatego jedynacy często mają poczucie, że są bardziej kontrolowani przez rodziców niż ich rówieśnicy i że mają wyżej ustawioną poprzeczkę. Często jest to prawda. Twój jedynak może mieć trudności z nawiązywaniem kontaktów z rówieśnikami, ponieważ- w porównaniu z nimi - znacznie więcej czasu spędza tylko z dorosłymi. W zabawach z innymi dziećmi będzie zapewne starał się skupiać na sobie uwagę i zajmować dominującą pozycję. To może sprawić, że dzieciaki będą odnosić się do niego niechętnie i wykluczą go z grupy. Częste trudności w kontaktach z rówieśnikami, przekonanie, że "oni mnie nie rozumieją i dlatego nie chcą się ze mną bawić" mogą sprawić, że malec ucieknie w świat własnej wyobraźni. Tam będzie poszukiwał odpowiednich dla siebie przyjaciół i zrozumienia.

WYUCZONA BEZRADNOŚĆ

Lepszy rozwój intelektualny jedynaka oraz łatwość nawiązywania kontaktów z dorosłymi sprawiają, iż rodzice często zapominają, że jest on dzieckiem, i traktują go jak jeszcze jednego, dorosłego członka rodziny. Obarczają problemami, których nie jest w stanie ani zrozumieć, ani rozwiązać. Przez takie zachowanie dziecko staje się nazbyt odpowiedzialne, zachowuje się zbyt dojrzale jak na swój wiek. O takich dzieciach często mówi się "stary malutki". Z drugiej jednak strony, jedynak może spotkać się z nadmierną troskliwością ze strony rodziców, wyrażającą się między innymi wyręczaniem go w prostych, codziennych czynnościach. To wpływa niekorzystnie na rozwój jego samodzielności. Taki jedynak, później niż inne dzieci, uczy się wiązać sznurówki czy "obsługiwać siebie" w toalecie, więc może być wyśmiewany przez swych rówieśników.

KOCHAJ CZULE, ALE ROZSĄDNIE

Najważniejsze, abyś nie oceniała działań swoich i swojego dziecka przez pryzmat jego jedynactwa. Nie dawaj sobie wmawiać, że z twojego malca wyrośnie egoista, skąpiec czy tyran, ponieważ nie ma rodzeństwa. Rozwijaj w dziecku poczucie własnej wartości, chwaląc je zawsze wtedy, kiedy na to zasługuje i pokazując mu, że jest dla ciebie kimś najważniejszym na świecie. Wspieraj swojego brzdąca wtedy, kiedy ma trudności,np. w kontaktach z innymi dziećmi, ale nie rozwiązuj za niego wszystkich jego problemów. Pamiętaj, że dzieci w pierwszych latach życia uczą się, obserwując swoich rodziców. W przypadku jedynaków rodzice są często jedynym wzorem, dlatego twoje dziecko w stopniu większym niż dzieci z rodzin wielodzietnych będzie przejmować twoje zachowania. Bądź więc dobrym wzorem.

POZWÓL MU BYĆ DZIECKIEM

Jedynacy mają trudności w obcowaniu z innymi dziećmi. Zapewnij więc swojemu smykowi jak najczęstszy kontakt z rówieśnikami, możesz np. zapraszać inne dzieci do domu. Nie krytykuj zachowań malca w czasie takich spotkań, ale - kiedy mali goście już pójdą - wytłumacz mu, dlaczego zabieranie zabawek i zmuszanie innych dzieci do bawienia się "tylko w to, co ja lubię" jest niewłaściwe. Mały na pewno to zrozumie. Bardzo dobrym pomysłem jest zapisanie jedynaka do przedszkola. Kontakty z rówieśnikami pozwolą twojemu brzdącowi czuć się po prostu dzieckiem. Także w innych sytuacjach pozwalaj mu na spontaniczne zachowania, np. w czasie posiłków, na zakupach.

Tekst: Stanisław Wójtowicz, psycholog z Zakładu Psychologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.