Nie zawsze pamiętamy, jakie badania nam przysługują z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego i w jakich sytuacjach specjalista ma obowiązek je zlecić. Aby uniknąć nieporozumień, lepiej sprawdzić to, zanim wybierzemy się do przychodni.
Do bezpłatnych świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych prawo mają wszyscy, którzy opłacają składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Do tej grupy należą zatrudnieni na etacie i umowie-zleceniu, prowadzący działalność gospodarczą (oraz ich niepracujący małżonkowie), a także dzieci i młodzież do 18. roku życia, studenci do 26. roku życia, emeryci i osoby zarejestrowane jako bezrobotne. Czy jednak w ramach systemu bezpłatnej opieki zdrowotnej naprawdę za nic nie zapłacimy?
Czy lekarz w prywatnym gabinecie może wypisać receptę na refundowane leki i skierować na badania?
Wszystko zależy od tego, czy lekarz, do którego udamy się prywatnie, ma z NFZ podpisaną umowę na refundację recept. W przypadku prowadzenia prywatnej praktyki lekarz może ją podpisać, ale nie ma takiego obowiązku. Jeśli jednak tego nie zrobi, ma prawo wypisywać jedynie recepty na leki bez refundacji. Chcąc uniknąć płacenia pełnej stawki za refundowane leki, warto sprawdzić, czy lekarz podpisał umowę z NFZ, zanim się do niego wybierzemy, Badania diagnostyczne są natomiast finansowane ze środków publicznych (czyli darmowe dla pacjenta), jedynie w przypadku gdy skierowanie na nie wypisze lekarz publicznej służby zdrowia. Decydując się na prywatne leczenie, musimy więc wziąć pod uwagę nie tylko koszty wizyt lekarskich, ale także ceny badań diagnostycznych.
Nie chcę szczepić dziecka. Czy grozi mi za to jakaś kara?
Wszyscy polscy obywatele (a więc także dzieci) powinni poddać się obowiązkowym szczepieniom ochronnym w ramach Narodowego Programu Szczepień Ochronnych (art. 5.1. ustawy z 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi). Obowiązkiem szczepień są objęte m.in.: błonica, gruźlica, nagminne zakażenie przyusznic (świnka), odra, choroba Heinego- -Medina, różyczka, tężec, (rozporządzenie Ministerstwa Zdrowia z 18 sierpnia 2011 roku). W przypadku dzieci - odpowiedzialność za dopełnienie tej powinności ponoszą ich rodzice albo opiekunowie prawni. Uchylenie się od szczepienia dzieci może skutkować nałożeniem kary grzywny (o jej wysokości decyduje sąd).
Kto ma prawo do informacji o stanie zdrowia pacjenta?
Lekarz ma prawny obowiązek udzielić pacjentowi wszelkich informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu choroby, możliwych badaniach i sposobach leczenia (art. 31 ust 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty). Jeśli pacjentem jest osoba poniżej 16. roku życia albo osoba nieprzytomna, do otrzymania informacji o jej stanie uprawnieni są najbliżsi, czyli: małżonek, krewny lub powinowaty (do drugiego stopnia w linii prostej), przedstawiciel ustawowy, osoba pozostająca we wspólnym pożyciu, np. konkubent lub konkubina, lub osoba wskazana przez pacjenta (art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, DzU z 2009 roku Nr 52, poz. 417).
Jak długi może być czas oczekiwania na wizytę u specjalisty?
Nie ma ustawowego terminu, w jakim pacjent ze skierowaniem musi być przyjęty. Placówka rejestrująca pacjenta musi jedynie podać mu termin wizyty. Przychodnia, która ma umowę z NFZ, nie powinna jednak odmówić zarejestrowania pacjenta. Jeśli coś takiego się zdarzy, należy poprosić o odnotowanie tego na skierowaniu. Następnie trzeba się zwrócić do tej samej placówki z pisemnym wnioskiem o wpisanie na listę oczekujących oraz pisemne poinformowanie o terminie wizyty. W przypadku jeśli takie postępowanie nie przyniesie skutku, składamy skargę do wojewódzkiego oddziału NFZ, do skargi dołączamy kopię skierowania, kopię wniosku o zarejestrowanie skierowania.
Do lekarza jakiej specjalności można pójść bez skierowania?
Bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem pierwszego kontaktu można się zapisać do ginekologa, dermatologa i wenerologa. Skierowania nie wymagają także wizyty u okulisty, onkologa, psychiatry i stomatologa. Nie jest ono potrzebne także w przypadku, gdy wybieramy się do poradni: przeciwgruźliczej, dla zakażonych wirusem HIV oraz do placówki lecznictwa odwykowego.
Czy są osoby, które mogą się dostać do lekarza bez kolejki?
Do grupy osób, które nie muszą czekać na wizytę u lekarza rodzinnego i specjalisty (a także na przyjęcie do szpitala), należą: Zasłużeni Honorowi Dawcy Krwi, Zasłużeni Dawcy Przeszczepu, inwalidzi wojenni i wojskowi, kombatanci oraz niektóre osoby represjonowane, będące ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (art. 1-4 ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego DzU z 2002 roku Nr 42, poz. 371), a także żołnierze, pracownicy cywilni i weterani, którzy zostali poszkodowani podczas wykonywania zadań poza granicami państwa. Uprawnieni do świadczeń medycznych poza kolejnością mają też prawo do kupowania leków w aptece bez kolejki. Informacja o tym powinna być wywieszona w widocznym miejscu.
Anna Jagoda
