Separacja czy rozwód?

• Orzeczenie rozwodu jest możliwe tylko po przeprowadzeniu procesu sądowego. Kosztuje on 600 zł. Sąd bada w nim winę, czyli ustala, który z małżonków przyczynił się do rozpadu związku. Może orzec rozwód z wyłącznej winy jednej ze stron, z winy obu stron lub bez orzekania winy. Ten ostatni jest możliwy tylko wtedy, gdy małżonkowie zgodnie oświadczą (w pozwie lub przed sądem), że chcą się rozwieść, ale proszą, by sąd nie rozstrzygał o winie.

• Rozwód bez orzekania o winie jest szybszy, bo sąd może się ograniczyć tylko do przesłuchania małżonków. Gdy jedno z nich domaga się uznania winy drugiego, sprawa może się ciągnąć latami. Sąd musi bowiem poznać dowody winy: przesłuchać świadków, powołać biegłych itd.

Ale orzeczenie, kto jest winny jest ważne. Małżonek uznany za winnego nie może się domagać od drugiego alimentów (choćby znajdował się w biedzie). Natomiast osoba uznana za niewinną może się o nie starać nawet przez całe życie. Gdy małżonkowie rozstają się bez orzekania o winie lub rozwód nastąpił z winy obu stron, prawo do alimentów wygasa po 5 latach.

• Separacja to niepełny rozwód. Para nie chce już żyć razem, ale formalnie pozostaje małżeństwem. To propozycja dla osób: wierzących; takich, które mają nadzieję, że kiedyś do siebie powrócą; i tych, które chcą zachować pozory małżeństwa.Są dwie drogi uzyskania separacji: w trybie nieprocesowym i w trybie normalnego procesu.

Uzyskanie separacji w trybie nieprocesowym jest prostsze i tańsze. Wystarczy, że małżonkowie złożą w sądzie zgodny wniosek o jej orzeczenie. Opłata wynosi 100 zł; zwykle wystarcza jedna rozprawa.

Uwaga! Z trybu nieprocesowego mogą skorzystać tylko małżeństwa bezdzietne i z dorosłymi dziećmi.

I jak przy rozwodzie sąd orzeka o winie którejś ze stron, chyba że małżonkowie z tego zrezygnują.

Podstawa prawna: Art. 56-61 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Podobieństwa:

• Między małżonkami ustaje wspólnota majątkowa. Oznacza to, że od tej pory dochody każdego z nich oraz kupione przez nich rzeczy wchodzą w skład ich odrębnego majątku.

• Jeśli małżonkowie zaciągnęli długi już po orzeczeniu separacji lub rozwodu, odpowiadają za nie samodzielnie. Jednak jeżeli zobowiązanie powstało wcześniej - czyli przed rozwodem lub przed separacją - odpowiadają za nie wspólnie.

• Małżonkowie nie dziedziczą po sobie. Jeżeli więc chcą zostawić coś drugiemu w spadku,

muszą sporządzić testament. Spadkobierca będzie musiał zapłacić podatek od spadku, ponieważ według prawa jest osobą obcą.

Różnice:

• Po rozwodzie można bez przeszkód wstąpić w nowy związek małżeński. Przy separacji jest to niemożliwe, bo formalnie małżeństwo trwa nadal.

• Po ogłoszeniu separacji nie można wrócić do poprzedniego nazwiska. Po rozwodzie - tak. Wystarczy w ciągu 3 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego zgłosić się do urzędu stanu cywilnego i zadeklarować chęć zmiany.

• Po orzeczeniu separacji małżonkowie w każdej chwili mogą wystąpić do sądu o jej zniesienie. Następuje wtedy powrót do sytuacji prawnej sprzed separacji - są ponownie małżeństwem. Ci, którzy się rozwiedli, a chcą, by wszystko było "po staremu", muszą ponownie wziąć ślub.

• Określenie winy: z czyjej winy (albo bez orzekania o winie) sąd ma orzec separację lub rozwód.

• Oczekiwania: czego się domagamy od sądu. Może to być: przyznanie władzy rodzicielskiej, alimentów na rzecz dzieci i/lub dla siebie, określenie zasad kontaktów z dziećmi, podziału majątku, zasad korzystania z mieszkania.

• Uzasadnienie: co doprowadziło do decyzji o rozstaniu. Małżonkowie muszą udowodnić, że nastąpił między nimi zupełny rozkład pożycia małżeńskiego (nie łączy ich więź uczuciowa, fizyczna, ekonomiczna). Przy rozwodzie muszą udowodnić także, iż rozkład pożycia jest trwały, np. nie mieszkają już razem od kilku miesięcy, nie współżyją fizycznie, mają innych partnerów.

• Dowody: wszystko, co potwierdzi opisane w pozwie fakty, np. zeznanie świadka (trzeba podać jego imię, nazwisko i adres), protokół policyjny itp.

• Sytuacja rodzinna i materialna: informacja o liczbie, wieku i płci dzieci, a także o wysokości zarobków małżonków.

• Załączniki: akt małżeństwa, akty urodzenia dzieci, zaświadczenia o zarobkach obu stron, odpis pozwu i inne, o których jest mowa w uzasadnieniu.

W wydziale cywilnym sądu okręgowego (w 2 egzemplarzach). Przy separacji do sądu, w którego okręgu małżonkowie mieszkają, a jeśli nie mieszkają razem - sądu właściwego dla jednego z nich.

W sprawach o rozwód - do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego, a jeśli nie jest ono znane - powódki.

Edyta Malanowska

Czytaj więcej w najnowszym wydaniu magazynu "Kobieta i Życie".