Jak walczyć z rdzą na roślinach?
Pojawiające się na liściach rośliny żółtawopomarańczowe plamy i wypustki to znak, że okaz został zaatakowany przez rdzę. Jest to choroba wywołana przez grzyby rdzawnikowe, która nie tylko szpeci roślinę, ale też osłabia ją, a nawet prowadzi do jej obumarcia. Rdza wydaje się niegroźna, lecz jeśli nie zostaną podjęte środki zaradcze, infekcja szybko przeniesie się na inne rośliny. Zaatakowane gatunki będą wolniej się rozwijać, stracą liście i przestaną kwitnąć. Najbardziej narażone rośliny to m.in. bukszpany, pelargonie, róże czy złocienie. Co więc można zrobić, by ochronić rośliny przed rdzą? Jak zwalczać tę chorobę?
Przyczyny rdzy na roślinach
Rdza to choroba pasożytnicza atakująca rośliny, głównie osłabione i nienawożone. Wywołują ją różne odmiany grzybów z rzędu rdzowców, przede wszystkim z gatunku Puccinia. Rdzowce potrzebują do rozwoju wilgoci i wysokiej temperatury (ok. 20 stopni). Sprzyjają im więc takie warunki jak wysoka wilgotność, brak cyrkulacji powietrza, deszczowa i mglista pogoda oraz zbyt duże zagęszczenie nasadzeń. Grzyby przedostają się na rośliny wraz z nowymi sadzonkami lub przenoszone są na nie przez wiatr. Niektóre odmiany rdzy potrzebują jednego żywiciela, inne zaś dwóch. Te pierwsze atakują rośliny już wczesną wiosną, natomiast drugie pojawiają się latem.
Jak się objawia rdza na roślinach?
Gdy zarodniki rdzowców trafią na roślinę, grzyby zaczynają wytwarzać mikroskopijną sieć grzybni. Ta rozwija się w zainfekowanej tkance rośliny i na niej pasożytuje. W efekcie żywiciel zaczyna stopniowo słabnąć i obumierać. Początkowo na liściach rośliny pojawiają się jaskrawe, żółtopomarańczowe plamy. Następnie na spodniej stronie liści, w miejscu plam, powstają pomarańczowe, wypukłe punkty – zarodniki grzybów. Z czasem stają się one brunatne lub wręcz czarne. Porażone liście przedwcześnie opadają. Grzyby atakują głównie dolne partie rośliny, jednak nasilająca się choroba może objąć także młode pędy, kwiaty i owoce. Zainfekowana roślina wolniej się rozwija, przestaje kwitnąć i opadają jej liście. Może także całkowicie obumrzeć. Dlatego należy podjąć jak najszybciej środki zaradcze, by choroba się nie rozwinęła.
Jakie rośliny są najbardziej narażone na rdzę?
Na rdzę może zachorować wiele rodzajów roślin, w tym zarówno drzewa, krzewy, zboża, jak i rośliny doniczkowe i ogrodowe. Niektóre z nich są jednak szczególnie narażone. Zwłaszcza te, na których rozmnaża się grzyb potrzebujący dwóch żywicieli. Nie powinno się więc sadzić koło siebie takich par roślin jak: gruszy i jałowca – atakuje je rdza gruszy; porzeczki i sosen pięcioigielnych (np. wejmutki lub ościstej) – z powodu rdzy wejmutkowo-porzeczkowej; berberysów i zbóż – z uwagi na rdzę źdźbłową; czy też goździków i wilczomlecza syberyjskiego – ze względu na rdzę goździka. Jeżeli chodzi o rośliny doniczkowe i ogrodowe, to najbardziej zagrożone są bukszpany, róże, pelargonie, złocienie, malwy i irysy.
Zwalczanie i zapobieganie rdzy na roślinach
Gdy rdza zaatakuje roślinę, należy jak najszybciej podjąć kroki zwalczające chorobę. Przede wszystkim musimy usunąć wszystkie porażone liście i je spalić (nie wyrzucajmy ich do kompostu). Jeśli rdza objęła również inne części rośliny, także trzeba je obciąć. Zarodki grzybów mogą przedostać się do gleby, gdzie przetrwają zimę, a wiosną znów zaatakują. Kolejny krok to zastosowanie oprysku preparatem zwalczającym grzyby. Mogą być to środki chemiczne, tzw. fungicydy, które będą chronić roślinę przed ponowną infekcją. Można także zastosować ekologiczne środki, np. na bazie czosnku czy wyciągu z grejpfruta, lub samemu stworzyć naturalny wywar z roślin. Może być to np. wyciąg z piołunu w proporcjach 400 g świeżego ziela i 10 l wody, odstawiony na 12 godzin. Świetnie sprawdzi się również napar ze skrzypu polnego (200 g rozdrobnionego surowca na 10 l wody, gotować przez 30 minut).
Warto też zapobiegać pojawieniu się grzybów wywołujących rdzę i zapewnić roślinom optymalne warunki rozwoju. Należy m.in. usuwać wszystkie opadłe liście, które są idealną pożywką dla grzybów. Nie powinniśmy również zbyt gęsto sadzić roślin i doprowadzać do zbyt dużej wilgotności. Musimy więc ograniczyć podlewanie i poprawić cyrkulację powietrza, np. przez drenaż gleby, usuwanie chwastów czy prześwietlanie koron.
