Kalendarz juliański i kalendarz gregoriański: Co je różni?
Kalendarze oparte na następujących po sobie kolejno dniach i regularnie powtarzających się zjawiskach astronomicznych od zarania dziejów fascynowały ludzi i pociągały uczonych. Pierwsze opracowali starożytni Rzymianie, a ich budowę wsparli na dwóch jednostkach miary, takich jak dzień oraz miesiąc księżycowy, który zgodnie z ich wyliczeniami trwał trzydzieści dni. Czym różni się oparty na roku słonecznym kalendarz juliański od obowiązującego m.in. w Polsce kalendarza gregoriańskiego? Dlaczego kalendarz juliański spóźniał się dokładnie o jeden dzień na 128 lat w stosunku do astronomicznego? W których krajach do dzisiaj jest on podstawą roku liturgicznego? Sprawdźmy.
Kalendarz juliański
Pierwszy kalendarz zwany kalendarzem juliańskim zaczął obowiązywać w państwie rzymskim. Jego historia sięga 45 roku p.n.e. Opracował go egipski astronom Sosygenes, na życzenie samego Juliusza Cezara i to właśnie jemu kalendarz zawdzięcza swoją nazwę. Czego warto się o nim dowiedzieć? Otóż kalendarz juliański jest oparty na roku słonecznym, na który składa się dwanaście miesięcy, 365 dni i 6 godzin. Uwzględnia on również rok przestępny, gdy cykl roczny zamyka się w 366 dniach. Wiele wieków później kalendarz juliański został zastąpiony kalendarzem gregoriańskim. Jednak do dzisiaj wiele kościołów nadal posługuje się tym pierwszym.
Kalendarz gregoriański
4 października 1582 roku, po wcześniejszym zleceniu przygotowania, nowy kalendarz wprowadził papież Grzegorz VIII. Nowy układ dat i następstw astronomicznych wziął nazwę od jego imienia i szybko wyparł obowiązujący dotychczas kalendarz juliański. Twórcą kalendarza gregoriańskiego był Luigi Lilio, który do istniejącego kalendarza juliańskiego, wprowadził poprawkę. Nowy kalendarz był skonstruowany tak, że pory roku wypadały zawsze w tych samych częściach roku kalendarzowego. Naukowcy twierdzili także, że kalendarz juliański spóźniał się o jeden dzień, który wypadał co 128 lat, natomiast w przypadku kalendarza gregoriańskiego to spóźnienie o jeden dzień wypadałoby co ok. 3000 lat.
Gdzie nadal obowiązuje kalendarz juliański?
Kalendarz gregoriański szybko wyparł obowiązujący wcześniej kalendarz juliański. Jako jedni z pierwszych zaczęli używać go Hiszpanie, Portugalczycy oraz Włosi. W Polsce odmierzanie czasu za pomocą kalendarza gregoriańskiego wprowadził Stefan Batory. Obecnie posługują się nim prawie wszystkie kraje europejskie. Co ciekawe, są jednak takie państwa, które nadal pozostają wierne kalendarzowi juliańskiemu. Mowa o krajach prawosławnych, które używają go jako kalendarza liturgicznego, co tłumaczy różnicę np. w datach obchodzonych świąt.
Różnice pomiędzy kalendarzami juliańskim a gregoriańskim
Różnice pomiędzy kalendarzem juliańskim a kalendarzem gregoriańskim sprowadzają się do dwóch kwestii. Przede wszystkim wprowadzenie w XVI w. kalendarza gregoriańskiego miało skorygować powstałe opóźnienia czasowe. Ponadto uregulowano zasadę, która mówiła, że lata o numerach, które są podzielne przez 100, będą latami przestępnymi. W przypadku kalendarza juliańskiego latami przestępnymi były te o numerach podzielnych przez 400.
Warto zapamiętać, że w kalendarzu gregoriańskim większość lat jest latami zwykłymi, podczas gdy w kalendarzu juliańskim byłyby one przestępnymi.
