Nasiona roślin ogrodowych - zasady zbioru i przechowywania

Nasiona i owoce różnych roślin dojrzewają w różnych terminach, powinniśmy więc ciągle kontrolować stan ich dojrzałości aby nie przegapić najlepszego momentu. Już pod koniec lata dojrzewają nasiona niektórych warzyw, bylin i kwiatów. Zazwyczaj są już wtedy suche i zaczynają się rozsiewać. U gatunków wytwarzających owocostany w postaci strąków, mieszków czy torebek, do zbioru przystępujemy, gdy staną się one suche i brązowe. Nasiona osłonięte mięsistym owocem, jak np. u roślin dyniowatych, wydobywamy, gdy owoc osiągnie właściwą dla odmiany barwę świadczącą o ich dojrzałości.

Najlepszym momentem na zbiór nasion jest słoneczny dzień, kiedy obeschną już z porannej rosy. Dobrze jest wybrać dzień po kilku bezdeszczowych dniach, ponieważ nasiona zebrane w stanie wilgotnym łatwo gniją.

Przede wszystkim, rośliny mateczne z których chcemy zbierać nasiona powinny być zdrowe i dorodne. Patogeny potrafią przezimować na zainfekowanych nasionach i wiosną zaatakować młode siewki, dlatego nie zbieramy też nasion, które wyglądają na chore.

Oczywistą sprawą jest również to, aby nasion różnych gatunków i odmian nie wymieszać, ponieważ utrudni nam to później wysiew i uprawę roślin. Zebrane nasiona z roślin odmianowych mogą nie przekazać swoich cech w 100%, ponieważ zostały one sztucznie wyhodowane w stacjach badawczych a w warunkach naszego ogrodu mogą skrzyżować się z innymi dziedzicząc część ich cech. Może się jednak okazać, iż krzyżówki jakie uzyskamy będą bardzo atrakcyjne (w ten sposób uzyskuje się zresztą nowe odmiany wielu roślin).

Aby nie stracić nasion przez ich wysypywanie się czy zjedzenie przez ptaki, dojrzewające owocostany możemy umieścić w płóciennych lub papierowych torbach.

Uwaga: nie warto zbierać z roślin, które wyrosły z kupionych przez nas nasion oznaczonych symbolem F1, ponieważ rośliny jakie z nich wyrosną nie będą powtarzać cech rośliny matecznej, będą natomiast bardziej przypominać formy dzikie.

Nasiona niepochodzące z mięsistych owoców rozkładamy cienką warstwą w przewiewnym miejscu w celu ich dosuszenia. Po kilku dniach przystępujemy do ich czyszczenia, usuwając fragmenty okryw, nasiona chwastów czy uszkodzone nasiona. Zwróćmy też uwagę na zapach nasion, ponieważ źle wysuszone nasiona szybko zaczną pleśnieć i z takich nasion nie uzyskamy plonu.

Nasiona z dyni, ogórka, czy innych roślin o owocach z miąższem, powinniśmy dobrze wypłukać oraz wysuszyć. Najlepiej rozłożyć je cienką warstwą na sicie.

Wysuszone nasiona pakujemy do papierowych torebek, które opisujemy nazwą rośliny oraz datą zbioru nasion. W zimie przechowujemy je w suchym i przewiewnym pomieszczeniu, o temperaturze około 5°C. Niska temperatura pozwoli nasionom zachować zdolność kiełkowania. Ważne jest też by było to miejsce zabezpieczone przed gryzoniami, ponieważ niektóre z nasion mogą okazać się ich smakołykiem. W zimie kilka razy powinniśmy skontrolować stan naszych zapasów nasion, sprawdzić czy nie zaatakowała ich pleśń albo szkodniki.

Na sucho można przechowywać nasiona większości warzyw oraz roślin ozdobnych, tj. malwy, aksamitki, szałwii, nagietka, dalii, petunii, werbeny, cynii, kopru, pomidorów, papryki, grochu, dyni, ogórków czy werbeny.

Nie trzymamy nasion w plastikowych torebkach ani w szklanych słojach, ponieważ nasiona mogą w nich łatwo zapleśnieć. Odpowiednio przechowywane nasiona zachowują swoją żywotność przez wiele lat, jednak u większości gatunków po kilku miesiącach spada zdolność kiełkowania nasion, dlatego najlepiej wysiać je najbliższej wiosny.