Polują na szkodniki, chronią uprawy. Jak działają rośliny pułapki?

Rośliny pułapki (tzw. "trap-plants") to rośliny sadzone w celu odwrócenia uwagi szkodników od ochranianej rośliny. Metoda ta stosowana jest najczęściej na polach, w ogrodach, w sadach i na działkach permakulturowych, czyli tych, w których ingerencja człowieka ograniczona jest do absolutnego i niezbędnego minimum, a on sam korzysta i wzoruje się na procesach zachodzących w naturze.

Rośliny pułapki spełniają więc wyjątkowo ofiarną rolę - wabią owady, które w przeciwnym wypadku zaatakowałyby inne cenne rośliny, warzywa i uprawy. Zwabione przez nie szkodniki przyciągają natomiast drapieżniki takie jak biedronki czy osy, których rolą jest kontrolowanie populacji owadów, odżywiających się roślinami. Można więc powiedzieć, że rośliny pułapki sprawiają, że w ogrodzie czy na działce panuje pełna równowaga i tworzy się harmonijny, permakulturowy system.

Zobacz również: Rośliny, które powinny być w każdym domu 

Ochrona cennych roślin i upraw to nie jedyna korzyść z sadzenia roślin pułapek. Ich stosowanie zmniejsza także konieczność używania środków ochrony roślin, co jest wyjątkowo korzystne dla środowiska i pożytecznych owadów. Pszczoły, pająki czy motyle również uwielbiają rośliny pułapki, a przecież każdy rolnik czy ogrodnik chciałby mieć tych owadów jak najwięcej - pszczoły to cenne zapylacze, a pająki zjadają komary, muchy i pluskwy i są wskaźnikiem, że nasz ogród lub sad wolny jest od zanieczyszczeń chemicznych.

Rośliny pułapki podnoszą bioróżnorodność w ogrodzie, a w ich obecności szybko ustala się równowaga pomiędzy szkodnikami i ich wrogami. Z czasem w ogrodzie przybywa gatunków pożytecznych dla upraw, a liczba szkodników spada.

Sadząc w ogrodzie czy na działce rośliny pułapki musimy kierować się jedną, podstawową zasadą - poświęcamy uprawę takich roślin, by chronić te cenniejsze - z dużym prawdopodobieństwem rośliny pułapki dość szybko ujdą bowiem z życiem. W większości przypadków wystarczy, że posadzimy swoiste obwódki z roślin pułapek wokół grządek czy upraw roślin, które chcemy chronić, czasem, gdy szkodniki okażą się sprytniejsze, będziemy musieli je wymieszać.

Warto posadzić rośliny pułapki w różnych miejscach, a później obserwować, gdzie zbiera się największa ilość szkodników. Ten sposób to tak naprawdę "metoda prób i błędów" - potrzebujemy czasu, by przekonać się, która roślina pułapka najskuteczniej chroni nasze uprawy i jak ją sadzić, by robiła to najbardziej efektywnie. Rośliny pułapki należy zasadzić zanim w naszym ogrodzie czy na działce pojawią się szkodniki. Jeśli więc wiemy, że mszyce atakują nasze uprawy np. w połowie czerwca, to już przed tym terminem powinny na nie czekać dojrzałe rośliny pułapki.

Zobacz również: Osiem roślin wieloletnich do ogrodu

Choć przyjęło się sądzić, że ilość par składających się z rośliny chronionej i chroniącej jest imponująca, to tak naprawdę tylko część z nich została potwierdzona naukowo. W domowych ogrodach czy na działkach najczęściej stosuje się takie rośliny pułapki jak:

• nasturcje, które wabią wiele gatunków mszyc i szkodników jak np. mączlika szklarniowego
• pokrzywa, przyciągająca mszyce
• aksamitka rozpierzchła, wabiąca ślimaki, wciornastki i groźne nicienie
• trybula ogrodowa, przyciągająca ślimaki
• rzodkiewka siana przy kapuście, przyciągająca pchełki ziemne i śmietkę kapuścianą
• koper i lubczyk, odciągające od pomidorów motyle, których gąsienice żywią się ich liśćmi 
• koniczyna, sadzona przy sałacie
• ogórki, przyciągające ćmy, których gąsienice chętnie żerują na owocach
• kukurydza, odciągająca mączlika
• wrotycz, sadzony przy ziemniakach i chroniący je przed stonką.

Choć wybór jest ogromny, to w naszych domowych, małych ogródkach warto zastosować wspomniane wyżej trzy, odporne i niewymagające rośliny takie jak:

Nasturcja, która lubi ciepłe, dobrze nasłonecznione i osłonięte od wiatru stanowiska z przepuszczalną, ale niezbyt żyzną glebą. Nasturcje nie lubią zbyt obfitego podlewania i wilgotnej ziemi, jej sąsiedztwo dobrze wpłynie na rozwój fasoli, dyni, sałaty, brukselki, kapusty i jarmużu.

Aksamitka rozpierzchła, która lubi glebę o odczynie od lekko kwaśnego do obojętnego, o pH w granicach 6–7. Dobrze toleruje okresowe przesuszenie, więc jej podlewanie powinno być umiarkowane. Aksamitka dobrze wpływa na warzywa, chroniąc je np. przed ślimakami.

Wrotycz, który jest rośliną wyjątkowo odporną i niewymagającą, całkowicie mrozoodporną, a najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych i glebach przepuszczalnych i suchych. Wrotycz chroni ziemniaki przed stonką, ale ponieważ odstrasza wszystkie owady i szkodniki, to z powodzeniem można sadzić go w przydomowych ogrodach czy na działkach. Co ciekawe, wrotycz warto mieć też zawsze w domu - odstrasza mole, komary, mrówki, a nawet kleszcze.

Zobacz również: Rośliny dla opornych, czyli najłatwiejsze w uprawie rośliny doniczkowe