Spadek bez podatku: 20 rad, co zrobić, by nic nie płacić

Gdy mamy już prawomocne postanowienie sądu, że nabyliśmy spadek (lub akt poświadczenia dziedziczenia od notariusza) - musimy zgłosić się do urzędu skarbowego. Wiąże się to z wypełnieniem właściwego formularza. Ale nie obawiaj się tego - urzędnik ma obowiązek wytłumaczyć ci, co wpisać w poszczególne rubryki. Na pewno się z tym uporasz. Skorzystaj też z naszych podpowiedzi.

1. Termin na zgłoszenie spadku zawsze wynosi 6 miesięcy! Ten termin liczy się od daty prawomocnego postanowienia sądu o nabyciu spadku lub od daty podpisania aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza.

2. Do jakiego urzędu skarbowego się udać? Jeśli nabyłaś w spadku dom, mieszkanie - zgłoś to do urzędu w miejscu, gdzie ta nieruchomość się znajduje, a jeśli np. auto - do swojego urzędu.

3. Jakie dokumenty są potrzebne? Do urzędu skarbowego zabierz swój dowód osobisty i prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku (lub akt poświadczenia dziedziczenia).

4. Musisz znać dane spadkodawcy! W formularzu zgłoszeniowym musisz podać dokładne dane osoby, po której dziedziczysz, tj. spadkodawcy (m.in. jego datę urodzenia i PESEL).

5. Co wchodzi w skład spadku, który nabyłaś? To musisz wpisać w odpowiednie rubryki formularza. Przykładowo: jeśli odziedziczyłaś mieszkanie, musisz napisać, jaką ma powierzchnię, podać numer jego księgi wieczystej i jego aktualną wartość rynkową. Podobne dane są potrzebne, jeśli nabyłaś np. gospodarstwo rolne (trzeba wyliczyć też wszystkie budynki gospodarcze i podać ich wartość). Jeśli odziedziczyłaś samochód, musisz podać jego markę, typ, model, numer rejestracyjny i rok produkcji.

6. Jaką część ułamkową spadku nabyłaś? To też musisz podać w odpowiednich rubrykach przy każdej odziedziczonej rzeczy i nieruchomości. Przykładowo: jeżeli wspólnie z siostrą odziedziczyłaś mieszkanie po rodzicach, to wielkość twojego udziału w mieszkaniu wynosi 1/2.

7. Całkowite zwolnienie z podatku od spadku! Ten przywilej przysługuje najbliższej rodzinie. To I grupa podatkowa: małżonek zmarłej osoby, wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo. Jedyny warunek zwolnienia z podatku: zgłoszenie spadku do urzędu skarbowego w terminie.

8. Formularz SD-Z2 dla bliskich. Ten druk wypełniają spadkobiercy z najbliższej rodziny zmarłego (wymienione wyżej).

9. Jeśli spadek nie przekracza 9637 zł - w takiej wyjątkowej sytuacji najbliższa rodzina nie musi zawiadamiać urzędu skarbowego. Jest to bowiem kwota wolna od podatku dla I grupy.

10. Podatek od 7 do 12 proc. W takiej wysokości podatek od spadku musi zapłacić dalsza rodzina zmarłego (jeśli po nim dziedziczy). Dalsi krewni to II grupa podatkowa. Należą do niej np.: dzieci rodzeństwa (bratanek, siostrzeniec), rodzeństwo rodziców (wuj, ciotka), dzieci i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa (np. mąż siostry, żona brata), rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków (np. mąż siostry męża), małżonkowie wnuków (mąż wnuczki, żona wnuka).

11. Formularz SD-3 dla dalszej rodziny. Wypełniają go spadkobiercy należący do II grupy podatkowej (wymienieni wyżej) oraz do III gr. podatkowej.

12. Jeśli spadek nie przekracza 7276 zł, i jesteś w II grupie podatkowej, nie płacisz podatku. Jest to kwota wolna od podatku dla osób z II grupy. 13Można skorzystać z ulgi mieszkaniowej! Jeśli zadeklarujesz, że zamieszkasz na 5 lat w odziedziczonym mieszkaniu lub domu (o pow. do 110 m kw.), unikniesz płacenia podatku od spadku. Ale uwaga! Jeśli masz już mieszkanie, musisz je np. sprzedać lub przekazać w darowiźnie (np. dzieciom), i to w ciągu 6 miesięcy.

14. Możesz odziedziczyć coś nie tylko po bliskim! Nawet obca osoba ma prawo zapisać ci spadek w testamencie. 

15. Podatek w wysokości od 12 do nawet 20 proc.! Urząd skarbowy może nałożyć taki podatek od spadku na osoby z III grupy podatkowej. Do tej grupy podatkowej należą: spadkobiercy z najdalszej rodziny zmarłego, nienależący do II grupy podatkowej (np. rodzina macochy czy ojczyma, rodzeństwo pasierba), a także spadkobiercy w ogóle niespokrewnieni ze zmarłym spadkodawcą, np. jego znajomi, przyjaciele, sąsiedzi.

16. Jeśli wartość spadku nie przekracza 4902 zł, to jako osoba należąca do III grupy podatkowej, nie musisz płacić podatku. Jest to kwota wolna od podatku dla osób z tej grupy.

17.  Mieszkanie w spadku... bez podatku! Jest jedna możliwość, by nie płacić podatku od spadku po obcej osobie. Trzeba tylko pomyśleć o tym za życia spadkodawcy! Przykładowo: jeśli opiekujesz się osobą obcą (np. sąsiadką), możesz zawrzeć z nią umowę o opiekę. Ten dokument (z waszymi podpisami poświadczonymi notarialnie) trzeba zarejestrować w gminie. Jest jeszcze jeden warunek: umowa musi być zarejestrowana na co najmniej 2 lata przed śmiercią spadkodawcy.

18. Środki zbierane przez spadkodawcę na emeryturę - są one całkowicie nieopodatkowane, bez względu na to, czy odziedziczą je osoby z I, II czy III grupy podatkowej. Te środki to: składki z pracowniczego programu emerytalnego oraz zgromadzone na rachunku w OFE i indywidualnym subkoncie w ZUS.

19. Prawa autorskie. Nie zapłacisz podatku, gdy ktoś zapisze ci w testamencie np. prawa do swojej książki, do projektu wynalazczego, znaku towarowego czy wzoru zdobniczego oraz należnych środków wynikających z nabycia tych praw.

20. Pod numerem infolinii 801 055 055 uzyskasz potrzebne ci informacje dotyczące podatków od spadku (także np. darowizn). Infolinia jest czynna codziennie od 7.00 do 18.00.

Konsultacja: Katarzyna Węgorek adwokat, ekspert od spraw spadkowych, Monika Strus - Siodłowska notariusz, Jerzy Paluch doradca podatkowy