Pod ochroną kremu

Wzrastająca świadomość o szkodliwym działaniu promieni słonecznych, zwłaszcza ultrafioletowych, na skórę sprawia, że do wyboru mamy coraz więcej kosmetyków zawierających w swoim składzie substancje promienioochronne - filtry UV. Sprawdziliśmy, po które warto sięgnąć.

Coraz częściej poszukujemy specjalistycznych kosmetyków chroniących skórę dzień po dniu przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych, tak atmosferycznych, jak i środowiskowych, a równocześnie pielęgnujące skórę. Do takich kosmetyków należą kremy pielęgnacyjno-ochronne do twarzy, które były przedmiotem naszego testu.

Kremy te pielęgnują skórę, czyli zapewniają jej optymalny poziom nawilżenia i natłuszczenia, poprawiają koloryt, jędrność i plastyczność. Jednocześnie chronią skórę i zabezpieczają przed nadmierną utratą wody z naskórka, szkodliwym wpływem promieniowania słonecznego oraz czynnikami zewnętrznymi (mróz, wiatr, wilgoć). Naniesione na skórę tworzą na jej powierzchni "filtr ochronny".

Celem testu było sprawdzenie rzetelności podanej informacji, co do deklarowanej wartości współczynnika SPF (dot. UVB). Ponieważ w składzie kremów znajdują się również filtry przeciw promieniowaniu UVA, w badaniach określono także stopień ochrony przed tym rodzajem promieniowania.

Niezdrowe promieniowanie

SPF - współczynnik ochrony przeciwsłonecznej (ang. Sun Protection Factor) jest miernikiem skuteczności kosmetyku w przeciwdziałaniu oparzeniom słonecznym, których bezpośrednią przyczyną jest nadmierna ekspozycja skóry na promieniowanie ultrafioletowe z zakresu UVB. Wartość współczynnika SPF określa wysokość ochrony, jaką gwarantuje nam dany krem ochronny tylko przed promieniowaniem UVB i oznacza stosunek ilości promieniowania ultrafioletowego powodującego oparzenia podczas stosowania filtra do ilości promieniowania powodującego taki sam stopień oparzenia bez jego zastosowania.

UVB to promieniowanie ultrafioletowe o długości fali od 290 do 320 nm o silnych właściwościach rumieniotwórczych. Odpowiedzialne jest za oparzenia słoneczne, odczuwane jako pieczenie lub ból z towarzyszącym zaczerwienieniem czy nawet pęcherzami. Absorbowane jest głównie w warstwie rogowej naskórka. Szacuje się, że promieniowanie UVB stanowi jedynie około 5 proc. promieniowania ultrafioletowego docierającego do powierzchni Ziemi.

UVA stanowi 95 proc. promieniowania ultrafioletowego docierającego do powierzchni Ziemi. Długość jego fal wynosi od 320 do 400 nm. Nie powoduje ono rumienia i poparzeń. Skutkuje opalenizną. Uważa się jednak, że promieniowanie UVA jest bardzo niebezpieczne dla zdrowia. Wywołuje ono nieodwracalne zmiany w głębszych warstwach skóry - przyspiesza jej starzenie, powstawanie plam pigmentacyjnych, sprzyja też powstawaniu zmian nowotworowych. Promieniowanie UVA jest decydującym czynnikiem w powstawaniu reakcji fototoksycznych i fotoalergicznych na składniki dezodorantów, perfum, kremów i leków.

To właśnie niekorzystne oddziaływanie promieniowania UVA było powodem oceny stopnia ochrony, jaką dają badane kremy pielęgnacyjno-ochronne.

Producenci badanych kremów w większości nie deklarują stopnia ochrony przed promieniowaniem UVA. Skuteczność ochrony przed promieniowaniem UVA wyraża się stosunkiem UVA do UVB według skali Bootsa (z ang. Boots Star Rating System). Pięciostopniowa skala Bootsa określa ochronę przed UVA w zakresie minimalnym (jedna gwiazdka) do ultra (pięć gwiazdek).

Parasol z filtra

Stosowane w kremach pielęgnacyjno-ochronnych substancje promienioochronne - filtry UV mają za zadanie ochronę skóry przed szkodliwym działaniem promieniowania emitowanego przez słońce i docierającego do powierzchni Ziemi w zakresie powyżej 296 nm.

W kosmetykach stosuje się dwie grupy filtrów. Jedną z nich stanowią związki chemiczne pochłaniające energię niesioną przez promieniowanie słoneczne, drugą - filtry fizyczne, czyli związki nieprzepuszczające promieniowania ultrafioletowego, działające jak mikrolustra. W kosmetykach "nowej generacji" stosowanych jest z reguły kilka filtrów absorbujących i fizycznych, ponieważ tylko w ten sposób można zapewnić skórze skuteczną i efektywną ochronę przed promieniowaniem ultrafioletowym w zakresie UVB i UVA.

W celu zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego kosmetyku, w przepisach polskich i unijnych, duże znaczenie przypisuje się właściwej i czytelnej informacji, zarówno o sposobie działania, jak i składnikach kosmetyków. Istotną informacją dla użytkownika jest termin trwałości kosmetyku przechowywanego w warunkach zalecanych przez producenta. Termin trwałości (miesiąc/rok), gwarantujący w pełni właściwości kosmetyku, powinien być określony wyrazami: "najlepiej zużyć przed końcem". Istotne jest również określenie trwałości kosmetyku po jego otworzeniu. Powinien on być podany graficznie w formie "otwartego słoiczka", wewnątrz którego czas wyrażony jest w miesiącach lub latach.

Co wykazał test?

Do badań testowych wybrano kremy do codziennej pielęgnacji i ochrony skóry znanych, popularnych marek w przedziale cenowym od 10 do 40 zł za opakowanie o zawartości 50 ml. Są to codzienne kosmetyki pielęgnacyjne nie przeznaczone do opalania. Główną ich funkcją obok pielęgnacji skóry jest zapewnienie optymalnego poziomu jej nawilżenia, co jest deklarowane w opisowej charakterystyce kremów na opakowaniach lub załączonych ulotkach.

Analizując wykaz składników deklarowanych przez producentów na opakowaniach kremów można stwierdzić, że posiadają one składniki promienioochronne, czyli filtry, odpowiedzialne za ochronę w zakresie promieniowania UVB i UVA oraz składniki, które wykazują aktywność zarówno w zakresie UVB jak i UVA. Deklarowana wartość współczynnika ochrony przeciwsłonecznej SPF zawiera się w przedziale od 5 do 15. Tylko dwóch producentów deklaruje ochronę przed promieniowaniem UVA.

Jaki filtr?

Zmierzona wartość współczynnika ochrony przeciwsłonecznej SPF okazała się dla sześciu kremów zgodna z wartościami deklarowanymi na opakowaniu przez producentów. Ale w przypadku dwóch kremów laboratorium stwierdziło niższą wartość współczynnika SPF od wartości deklarowanej. Kremy te uzyskały w teście ocenę ogólną niedostateczną.

Na pierwszy rzut oka

Na opakowaniach badanych kremów znajdują się informacje na temat trwałości. Termin trwałości z podaniem miesiąca i roku poprzedzony jest słowami "najlepiej zużyć przed końcem". W przypadku jednego kremu data ta jest nieczytelna.

Wszystkie jednostkowe opakowania testowanych kremów zawierają tą samą ilość (50 ml) produktu w słoiczkach szklanych lub z tworzywa sztucznego. Wymiary zewnętrznych opakowań, czyli kartonowych pudełeczek, są bardzo zróżnicowane, co może sugerować większą zawartość kosmetyku i wprowadzać konsumentów w błąd.