Rogowacenie słoneczne: Przyczyny, objawy i leczenie

Rogowacenie słoneczne to zmiany, które wraz z wiekiem pojawiają się na skórze osób narażonych na nadmierną ekspozycję na promienie słoneczne (szczególnie widoczne jest to u rolników i innych osób, które pracują na zewnątrz). Zmiany najczęściej ujawniają się w miejscach odsłoniętych: na szyi, głowie, dłoniach, twarzy i małżowinach usznych.

Sam proces rogowacenia naskórka jest naturalnym mechanizmem „odradzania się” skóry – wierzchnia jej warstwa się złuszcza, by zrobić miejsce młodym komórkom. Jednak pod wpływem negatywnych czynników, proces ten może stać się niekontrolowany, a w efekcie powstają przebarwienia i zgrubienia. Naukowcy udowodnili, że promieniowanie UV uszkadza DNA komórek naskórka, które zbyt szybko się namnażają, przez co na skórze widoczne stają się nieestetyczne warstwy zgrubiałego naskórka.

Promieniowanie UVB przyczynia się do przedwczesnego starzenia się skóry (tzw. fotostarzenie), która staje się mniej sprężysta, wysuszona i ma tendencję do łuszczenia się. Charakterystyczne są także liczne przebarwienia i rozszerzone naczynia krwionośne. Zazwyczaj na takim obszarze skóry pojawiają się też ogniska rogowacenia słonecznego – twarde, zgrubiałe i lekko wypukłe zmiany o średnicy od 1 mm do 1 cm. Zazwyczaj mają żółto-brunatny lub brązowy kolor i są szorstkie w dotyku. Odróżnienie zmian spowodowanych rogowaceniem słonecznym od przebarwień czy brodawek może być trudne dla zwykłego człowieka, dlatego raz w roku zaleca się kontrolne wizyty u dermatologa. Jest to bardzo ważne, ponieważ rogowacenie słoneczne uważa się za stan przednowotworowy.

Rogowacenie słoneczne a nowotwór

Rogowacenie słoneczne rozwija się kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat po okresie nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. W 20% przypadków rogowacenie przekształca się w nowotwór skóry (zazwyczaj raka kolczystokomórkowego, rzadziej podstawnokomórkowego). Objawy świadczące o „zezłośliwianiu się” zmiany to jej szybko rozrozst, owrzodzenia i krwawienia. Aby jednoznacznie określić charakter zmiany, konieczna jest biopsja oraz badanie histopatologiczne (obecność komórek atypowych w głębszych warstwach skóry oznacza chorobę nowotworową). Zbliżony wygląd mają bowiem brodawki łojotokowe, brodawki płaskie czy zmiany występujące w chorobie Bowena.

Leczenie jest uzależnione od rodzaju i wielkości zmian. Jeśli diagnostyka potwierdzi brak komórek nowotworowych, najczęściej rogowacenie słoneczne usuwa się przy pomocy krioterapii, czyli wymrażania zmian. Zabieg jest bezbolesny i nieinwazyjny, czasem wymaga jednak powtórzenia. Inną metodą jest stosowanie maści zawierających retinoidy, które wspierają naturalne procesy regeneracji naskórka. W przypadku stwierdzenia obecności komórek nowotworowych konieczne jest chirurgiczne usunięcie zmiany z odpowiednim marginesem zdrowej tkanki. Osoby mające tendencję do powstawania przebarwień oraz rogowacenia słonecznego powinny stale stosować fotoprotekcję (co najmniej filtr SPF 30).