Czyraki: Czym są? Przyczyny, objawy, leczenie

Czyraki (inaczej furunkuły) to bolesne wrzody w postaci krostek wypełnionych ropą, które powstają na skutek zapalenia okolic mieszka włosowego. Stan zapalny wywołany jest najczęściej przez zakażenie gronkowcem złocistym. Bakteria ta powszechnie występuje u wielu osób, bytując na powierzchni skóry, błonach śluzowych, mieszkach włosowych i narządach płciowych. Zazwyczaj nie wywołuje zmian chorobowych, jednak istnieją czynniki, z powodu których dochodzi do namnażania się bakterii i zakażenia. Gronkowiec przenika do mieszków włosowych, gruczołów łojowych lub ranek i wywołuje stan zapalny.

Przyczyny występowania czyraków

Do zakażenia gronkowcem złocistym może zazwyczaj dojść w przypadku osłabienia odporności lub uszkodzenia skóry (np. zadrapania). To sprzyja namnażaniu się bakterii i rozwojowi stanu zapalnego. Spadek odporności i powstanie czyraka mogą być spowodowane wychłodzeniem lub przegrzaniem ciała, przebytą infekcją, niedożywieniem, przemęczeniem czy też niedostateczną higieną. Pojawiająca się wtedy zmiana zwykle przechodzi samoistnie po kilkunastu dniach. Jednak, gdy stale nawraca lub występuje w większych skupiskach (tzw. czyrak gromadny), może świadczyć o poważnych chorobach ogólnoustrojowych. Przyczyną mogą być zaburzenia metaboliczne i cukrzyca, niewydolność nerek, otyłość czy alkoholizm. Ryzykiem powstawania czyraków są też schorzenia układu immunologicznego, nosicielstwo wirusa HIV oraz AIDS, choroby wątroby oraz nowotwory.

Czyraki pojawiają się najczęściej w miejscach, gdzie skóra wydziela więcej potu lub jest narażona na podrażnienia i obtarcia, np. w kontakcie z ubraniami lub podczas golenia zarostu. Występują więc na twarzy, karku, plecach, owłosionej skórze głowy, w pachwinach, na uchu i pośladkach. W wyniku zakażenia bakteryjnego powstaje stan zapalny pod postacią zaczerwienionego, twardego guzka o średnicy ok. jednego centymetra. Z czasem zmiana powiększa się i przekształca się w krostę. Na jej podstawie tworzy się martwiczy czop wypełniony ropą i krwią. Gdy zmiana jest dość spora, mogą jej towarzyszyć takie objawy jak podwyższona temperatura, złe samopoczucie czy powiększenie węzłów chłonnych. W większości przypadków czyraki goją się samoistnie – po jakimś czasie pękają, wypływa z nich ropa, a zmiana wchłania się. Trwa to zazwyczaj od kilku do kilkunastu dni. Czyraki mogą jednak pozostawiać nieestetyczne blizny lub też przerodzić się w stan przewlekły i prowadzić do poważnych powikłań.

Czyraki a komplikacje zdrowotne

Furunkuły zanikają z reguły samoistnie, lecz mają tendencję do nawracania i mogą wywoływać szereg niepożądanych skutków. W okolicy czyraka często pojawiają się kolejne ropnie, co może prowadzić do ich rozsiania się na większym obrębie ciała lub zlania się w jedną większą zmianę. Choroba przybiera wtedy charakter przewlekły i może utrzymywać się latami. Wymaga długotrwałego leczenia, które może trwać nawet ponad miesiąc. Czasami też zdarza się, że czop czyraka pozostaje zasklepiony, a ropa nie chce wyjść. Nie należy kategorycznie wyciskać go na własną rękę, gdyż grozi to rozwojem zakażenia i stanu zapalnego. Szczególnie niebezpieczne są zmiany tworzące się w obrębie tzw. trójkąta śmierci, czyli środkowej części twarzy w okolicach nosa i warg. Stan zapalny może przenieść się wtedy na sąsiednie żyły, a wraz z nimi w głąb czaszki. Może wtedy dojść do zapalenia zatoki jamistej lub nawet zapalenia opon mózgowych. Gronkowiec złocisty, wnikając do krwi, może także wywołać zakażenie ogólnoustrojowe, które powoduje m.in. zapalenie wsierdzia, szpiku kostnego czy płuc i stwarza zagrożenie dla życia.

Czyraki same pękają po kilkunastu dniach, jednak można zastosować domowe sposoby na szybsze pozbycie się zmiany. Nie należy jednak wyciskać lub nacinać zmiany, by nie doprowadzić do rozprzestrzeniania się stanu zapalnego. Można za to robić okłady z rywanolu lub altacetu czy też smarować czyraka maścią ichtiolową, która ułatwi odchodzenie ropy. Gdy czop pęknie, a zawartość wypłynie, można przemywać ranę spirytusem salicylowym, a na czop nanosić maść z antybiotykiem. Gdy jednak czyrak nie ustępuje nawet po dwóch tygodniach, pojawiają się kolejne zmiany lub inne objawy jak na przykład gorączka, należy zgłosić się do lekarza. Specjalista zbada zmianę i dobierze właściwy sposób leczenia. Zazwyczaj zleca miejscowe leczenie maściami antybakteryjnymi oraz doustną antybiotykoterapię. Może także zrobić nacięcie zmiany i drenaż ropnia.