Jakie są objawy uszkodzenia błony bębenkowej?
Błona bębenkowa to membrana w kanale słuchowym oddzielająca ucho zewnętrzne od środkowego. Przenosi ona docierające z zewnątrz drgania akustyczne na kosteczki słuchowe w jamie bębenkowej. Te przekazywane są do ucha wewnętrznego i tam zamieniane na dochodzące do mózgu impulsy elektryczne. Niestety, błona bębenkowa jest delikatna i łatwo ulega uszkodzeniom. Jeśli dojdzie do przerwania jej ciągłości, mówi się o perforacji.
Najczęstszą przyczyną są przewlekłe stany zapalne ucha środkowego i urazy – akustyczne, wskutek uderzenia w małżowinę uszną lub podczas czyszczenia ucha nieprzystosowanymi do tego przedmiotami.
Perforacja brzeżna błony bębenkowej jest przy tym dużo groźniejsza niż perforacja centralna, ponieważ w jej przypadku istnieje ryzyko „wpełzania” naskórka z kanału słuchowego do wnętrza jamy bębenkowej i niszczenia struktur ucha środkowego.
Bywa też, że błona bębenkowa przestaje pełnić swoje funkcje mimo zachowania ciągłości, np. rozciąga się nadmiernie i uwypukla do ucha środkowego, „kładzie” na kosteczkach słuchowych i przyrasta do nich. Skutkiem takich zmian w uchu bywa postępujący niedosłuch.
Objawem perforacji błony bębenkowej jest nagły, ostry ból. Niekiedy – jeśli ma ona miejsce w przebiegu zapalenia ucha środkowego – jest to zaostrzenie dolegliwości.
Po pewnym czasem ból zmniejsza się, a nawet ustępuje. Pozostaje jednak częściowy niedosłuch. Perforacji może też towarzyszyć podbarwiona krwią wydzielina wypływająca z kanału słuchowego zewnętrznego. Pojawia się ona zwykle przy uszkodzeniu w przebiegu zapalenia ucha środkowego.
Natomiast szumy uszne i zawroty głowy świadczą już o zmianach sięgających głębiej – do struktur ucha środkowego i wewnętrznego. Przy takich objawach należy jak najszybciej zgłosić się do laryngologa!
Uszkodzenie błony bębenkowej można podejrzewać już na podstawie wywiadu. Potwierdza je badanie otoskopowe, podczas którego – przy pomocy wziernika – lekarz zagląda do wnętrza kanału słuchowego aż do błony bębenkowej. Po stwierdzeniu perforacji przeprowadzić należy badanie audiometryczne oceniające stopień niedosłuchu.
Jeśli uszkodzenie błony bębenkowej nie jest rozległe, zaleca się leczenie zachowawcze. Przy zapaleniu ucha podaje się antybiotyki. Kanał słuchowy zewnętrzny zabezpiecza się opatrunkiem, który pacjent wymienia sobie sam. Pierwszą kontrolę przeprowadza się po tygodniu, aby ocenić efekty leczenia. Jeśli są zadowalające, leczenie zachowawcze kontynuuje się, a kolejną kontrolę przeprowadza po miesiącu. W tym czasie błona bębenkowa powinna się zagoić.
Jeśli proces gojenia nie zakończy się po trzech miesiącach, konieczna jest operacja. Zaleca się ją również przy rozległym, zwłaszcza brzeżnym uszkodzeniu błony i gdy nie stwierdza się jej perforacji.
Rekonstrukcji błony bębenkowej dokonuje się podczas zabiegu o nazwie myringoplastyka. Zwykle przeprowadza się go przez przewód słuchowy zewnętrzny, czasem konieczne bywa cięcie za małżowiną uszną. Materiał do odtworzenia błony bębenkowej pobiera się z chrząstki małżowiny usznej (niewielkie cięcie długości ok. 1 cm w niewidocznej części ucha) lub powięzi mięśnia skroniowego (cięcie długości ok. 2 cm wykonuje się na skroni pod włosami). Ponieważ są to tkanki własne pacjenta, ich przeszczep nie stwarza ryzyka przeniesienia jakichkolwiek chorób.
Zabieg, choć niewielki, prze prowadza się w znieczuleniu ogólnym, tak aby pacjent nie poruszał głową w trakcie jego wyko nywania. Jest to konieczne, ponieważ precyzja ma tu ogromne znaczenie, a każdy najdrobniejszy nawet ruch głową zniweczyć może efekt operacji. Znieczulenie miejscowe stosuje się tylko przy bezwzględnych przeciwwskazaniach do znieczulenia ogólnego.
Po zabiegu kanał słuchowy zabezpiecza się opatrunkiem, a w miejscu cięć zakłada się szwy (po ich zdjęciu blizny są prawie niewidoczne). Przez miesiąc pacjent nie powinien moczyć ucha, unikać infekcji dróg oddechowych i narażenia na hałas.
Po myringoplastyce najtrudniejsze dla pacjenta są pierwsze godziny. W tym czasie – oprócz bólu, który uśmierza się lekami, mogą pojawić się nudności i zawroty głowy, będące skutkiem podania środków anestezjologicznych i działań chirurgicznych w pobliżu błędnika w uchu środkowym.
Na ogół ustępują one podczas pierwszej doby, którą pacjent spędza w szpitalu. Poprawę słuchu zaczyna odczuwać po wyjęciu opatrunku (a więc 7 dni po operacji), choć proces gojenia błony trwa nadal.
Powikłania otolaryngologiczne po zabiegu są rzadkie: to uszkodzenie nerwu twarzowego, zaburzenia równowagi, nasilenie szumów usznych, brak poprawy słuchu.
