Kobiece hormony - dlaczego i kiedy warto je badać

Estrogeny To grupa hormonów płciowych produkowanych przez jajniki. Zaliczamy do nich estradiol, estriol, estron.

Za co odpowiadają?

Zawdzięczamy im piękne piersi, zaokrąglone biodra, smukłą talię itp. Dzięki nim miesiączkujemy i możemy być matkami. Do menopauzy są strażnikami zdrowia kobiety. Chronią serce i naczynia wieńcowe przed miażdżycą, a także osteoporozą - pomagają w utrzymaniu zdrowych i mocnych kości.

Nawilżają skórę i błony śluzowe pochwy. Poziom estrogenów w naturalny sposób się obniża z wiekiem, gdy wygasa praca jajników. Wtedy skóra traci jędrność, wysychają śluzówki, pojawiają się dolegliwości menopauzalne.

Kiedy badanie? 

Przy zaburzeniach miesiączkowania, np. zbyt częstych lub rzadkich miesiączkach, braku miesiączki lub nieprawidłowych krwawieniach z pochwy zalecane jest oznaczenie stężenia estradiolu. Może on być badany w różnych dniach cyklu, np. w drugim lub trzecim dniu cyklu czy około 14. dnia.

Dzień badania zależy od tego, jakie problemy mamy z miesiączką. U kobiet w okresie menopauzy badanie może być wykonane, by sprawdzić, czy jajniki nadal pracują. Wtedy estradiol może być oznaczony w dowolnym dniu.

FSH I LH Hormony folikulotropowy (FSH) i luteinizujący (LH) są wytwarzane przez przysadkę mózgową. Nazywane są gonadotropinami, ponieważ oddziałują na gonady - jajniki u kobiet, jądra u mężczyzn.

Za co odpowiadają?

FSH i LH pobudzają jajniki do wydzielania estrogenów. FSH jest aktywny na początku cyklu miesiączkowego. LH odpowiada za owulację. U kobiet w okresie menopauzy, gdy jajniki przestają pracować, stężenie FSH jest wysokie.

Kiedy badanie?

FSH i LH oznacza się zwykle razem z estradiolem w drugim lub trzecim dniu cyklu. Badanie służy głównie do oceny wydolności jajników. Może być zlecone w okresie okołomenopauzalnym, przy nieregularnych miesiączkach, a także przy podejrzeniu zespołu policystycznych jajników.

Progesteron

Jest produkowany w jajnikach. Jego stężenie znacznie wzrasta w drugiej fazie cyklu, a spada 2-3 dni przed miesiączką.

Za co odpowiada?

Wspólnie z estrogenami steruje cyklem miesiączkowym. Jego aktywność w drugiej fazie cyklu sygnalizuje, że odbyła się owulacja. Kobiety, u których nie dochodzi do owulacji, nie mają odpowiedniego stężenia progesteronu we krwi.

Progesteron jest ważny w okresie ciąży. Przygotowuje błonę śluzową macicy do zajścia w ciążę oraz pomaga utrzymać samą ciążę. Pod jej koniec pobudza piersi do laktacji. Progesteron powoduje m.in. zatrzymanie wody w organizmie. Dlatego przed miesiączką mogą pojawić się obrzęki piersi, nóg.

Kiedy badanie?

Hormon ten oznaczany jest przy podejrzeniu zaburzeń owulacji, nieregularnych miesiączkach, niewydolności jajników. Badanie wykonuje się wtedy około 21. dnia cyklu. Prolaktyna Wydzielana jest przez przysadkę mózgową.

Jej podwyższony poziom we krwi określamy hiperprolaktynemią. Naturalny w organizmie jest podczas ciąży, połogu oraz silnego stresu. Przyczyną nieprawidłowej produkcji prolaktyny może być niedoczynność tarczycy lub niezłośliwy guz przysadki mózgowej.

Za co odpowiada? 

Pobudza wzrost gruczołów sutkowych podczas ciąży i wywołuje laktację. U kobiet karmiących piersią hamuje owulację i krwawienie miesiączkowe. Po zaprzestaniu karmienia piersią poziom prolaktyny znacznie spada, wracają miesiączki i cykle owulacyjne.

Kiedy badanie?

Gdy lekarz podejrzewa jej podwyższone stężenie we krwi, a kobieta nie jest w ciąży i nie karmi piersią. O nadmiarze prolaktyny mogą świadczyć nieregularne, rzadkie miesiączki (co 2-3 miesiące), skąpe krwawienia miesiączkowe oraz mlekotok, czyli zbieranie się pokarmu w piersiach, mimo że kobieta nie karmi.

Badanie jest także potrzebne przy podejrzeniu zespołu policystycznych jajników. Prolaktynę oznacza się zwykle w drugiej połowie cyklu - około 21. dnia cyklu. Czasem jest potrzebne oznaczenie hormonu dwukrotnie w ciągu dnia.

Aby badanie było miarodajne, trzeba być na czczo i po przespanej nocy. Dzień wcześniej nie należy jeść obfitej kolacji, intensywnie ćwiczyć, współżyć.