To, czy zachorujemy na raka, zależy od naszych genów, wieku i trybu życia. Tylko niewielka część spośród chorób nowotworowych rozwija się w wyniku dziedziczenia określonych predyspozycji.
Naukowcy stworzyli kilkanaście kategorii czynników ryzyka zachorowania na nowotwór. Wszystkie, poza jednym wyjątkiem - promieniowaniem jonizującym - można kontrolować.
Choroby nowotworowe powodowane są najczęściej przez wiele równolegle działających czynników. Najlepiej poznane z nich to palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu. Wystarczy zmienić jeden z czynników ryzyka, by zmniejszyć zagrożenie chorobą. Na przykład nowotworom przełyku można zapobiegać zrywając z paleniem papierosów albo ograniczając picie alkoholu i odchudzając się, ale także zwiększając spożycie warzyw i owoców. Podobnie można uchronić się przed rakiem okrężnicy, ponieważ jego rozwój stymuluje niewłaściwa dieta, nadmiar alkoholu, brak aktywności fizycznej i tkanka tłuszczowa nagromadzona w okolicy pasa.
Podstawowe zasady profilaktyki nowotworowej:
- jeśli pić alkohol, to rzadko, w niewielkich ilościach i podczas posiłku;
- nie palić papierosów;
- nie mieć nadwagi (wskaźnik masy ciała BMI poniżej 25 kg/m2)
- stosować dietę, na którą składa się co najmniej 5 porcji owoców i warzyw dziennie (400 g), błonnik w ilości minimum 23 g dziennie, głównie białe mięso zamiast czerwonego; należy wykluczyć mięsne przetwory i nadmiar soli (czyli stosować nie więcej niż 6 g dziennie);
- zwiększyć aktywność fizyczną do 30 min. intensywnego ruchu przez 5 dni w tygodniu;
- nie stosować leków hormonalnych;
- ograniczyć opalanie się;
- w przypadku kobiet - karmić piersią przez co najmniej 6 miesięcy.
Niestety, przestrzeganie tych zaleceń nie daje stuprocentowej skuteczności. Zdarza się, że na raka płuca choruje osoba, która nigdy w życiu nie sięgnęła po papierosa, natomiast wieloletni palacz dożywa sędziwego wieku i przyczyną jego zgonu nie jest nowotwór.
