To jedne z najcichszych narządów. Czasami chorują, a my... długo w ogóle nie zdajemy sobie z tego sprawy! Jak mimo braku dolegliwości rozpoznać problem i w jaki sposób pomóc nerkom? Wyjaśniamy!
Z wyglądu przypominają fasolki. Ukryte z tyłu ciała na co dzień rzadko są obiektem naszego zainteresowania. Ale pełnią bardzo ważną rolę! Filtrują krew i zajmują się usuwaniem z organizmu wszystkiego, co szkodliwe.
Mimo to trudno nam sobie wyobrazić, że mogłyby tak "po prostu" zachorować. Myślimy, że to ewentualnie problem ludzi starszych... Tymczasem nerki potrafią niemile zaskoczyć. Problemy z nimi miewają nawet trzydziestolatkowie! Sprawdź, w jaki sposób zorientować się, że coś jest nie tak i... rozpocząć leczenie.
Zaskakujące objawy - nie przeocz ich!
Przewlekłe zmęczenie i znużenie: To skutek gorszego filtrowania krwi i oczyszczania organizmu ze zbędnych produktów przemiany materii oraz szkodliwych substancji (pochodzących np. z pożywienia).
Podwyższone ciśnienie krwi: Jego przyczyną jest nieskuteczne usuwanie przez nerki z organizmu nadmiaru wody i sodu.
Świąd, sucha, ziemista skóra z białawym nalotem - niewydalane na zewnątrz substancje krążą we krwi i podrażniają zakończenia nerwowe w skórze; mogą też gromadzić się w niej i nadawać jej brzydką barwę.
Metaliczny posmak w ustach, uporczywa czkawka, nudności: Mają związek z pozostawaniem kwasów w organizmie i tzw. kwasicą.
Typowe sygnały świadczące o złej kondycji narządów
- Skąpomocz i oddawanie mniej niż 500 ml moczu na dobę, a także jego czerwone zabarwienie (tzw. krwiomocz) mogą wskazywać na ostrą niewydolność nerek.
- Częstsze oddawanie niewielkich ilości moczu, zwłaszcza w nocy, worki pod oczami, spuchnięte stopy i dłonie, a dodatkowo łatwe męczenie się i zadyszki, duszności oraz kołatanie serca bywają związane z przewlekłą niewydolnością nerek (która nie musi być następstwem niewydolności ostrej).
- Silny ból w dole pleców lub podbrzuszu promieniujący do pachwiny, na przemian wzmagający się i słabnący, a także nudności i wymioty oraz częste parcie na pęcherz i uczucie pieczenia podczas jego opróżniania to typowa kolka nerkowa i ostrzeżenie o kamicy. Koniecznie zgłoś się wtedy do lekarza.
Nawet, gdy nie masz żadnych objawów, skontroluj nerki, jeśli...
...regularnie "zapominasz" o piciu wody i na co dzień spożywasz raczej niewiele płynów (takich jak naturalne soki i koktajle, owocowe i ziołowe herbaty, kompoty, kefiry).
...jadasz dużo mięsa i ryb, bez ograniczeń stosujesz sól.
...często sięgasz po środki przeciwbólowe i przeciwzapalne lub zażywasz antybiotyki albo długotrwale przyjmujesz duże dawki witaminy C, D lub wapnia (np. profilaktycznie).
...masz skłonność do infekcji układu moczowego i przechodziłaś kłębuszkowe lub odmiedniczkowe zapalenie nerek.
...chorujesz na nadciśnienie tętnicze, miażdżycę, cukrzycę lub nadczynność przytarczyc.
Proste testy oraz badania, które rozwieją twoje wątpliwości
Domowy test paskowy do badania moczu (np. URS 10, z apteki bez recepty, ok. 19 zł) pozwoli ci wstępnie zorientować się, czy dzieje się coś niepokojącego. Jeśli tylko podejrzewasz, że coś jest nie tak, poradź się lekarza. Zleci ci dokładniejsze badania.
Badanie ogólne i posiew moczu mogą dostarczyć informacji, czy występuje kamica, a jeśli tak - to jakiego jest ona rodzaju (np. fosforanowa czy szczawianowo-wapniowa).
Badanie krwi pod kątem stężenia kreatyniny - na jego podstawie lekarz jest w stanie obliczyć wielkość tzw. przesączania kłębuszkowego (w skrócie GFR) i określić, czy występuje niewydolność nerek oraz na ile jest ona zaawansowana.
RTG przeglądowe jamy brzusznej umożliwia wykrycie większości kamieni (szczawianowo- wapniowych, fosforanowych i cystynowych), określenie ich wielkości oraz położenia.
USG nerek pozwala namierzyć kamienie, których nie widać na zdjęciu RTG (tzw. niecieniujące, z kwasu moczowego).
Zmieniamy dietę
Niewydolność nerek
Ważne jest, by zmniejszyć spożycie białka do ok. 35-55 g dziennie. Powinno ono być pełnowartościowe i pochodzić z mleka, twarogu, białka jaj, chudego mięsa oraz ryb. Dzięki temu w ograniźmie powstaje mniej kreatyniny oraz mocznika i nerki nie muszą się napracować, by je wydalić (co przy niewydolności jest szczególnie trudne). Zadbaj, by posiłki dostarczały ci 2000- -2500 kcal. Twój organizm potrzebuje tych kalorii do przetworzenia pokarmów białkowych. Chronią go też one przed wzrostem stężenia mocznika we krwi. Kalorie powinny pochodzić głównie z tłuszczów roślinnych.
Nie wolno ci jeść: cielęciny, podrobów, słoniny, smalcu, tłustego mięsa, boczku i wędlin, kiszonek, konserw, marynat, zup i sosów z proszku, przypraw z glutaminianem sodu (typu vegeta), pieczywa razowego, płatków, warzyw strączkowych.
Kamica moczanowa
Postaraj się wypijać dużo płynów, zwłaszcza wody i świeżo wyciskanych soków owocowych. Dodatkowo możesz sięgać po mineralną wodę leczniczą o działaniu moczopędnym (po konsultacji z lekarzem). Jadaj owoce cytrusowe (pomarańcze, grejpfruty, mandarynki). Działają alkalizująco na mocz, podwyższają jego pH i zapobiegają wytrącaniu się osadu oraz tworzeniu kamieni. Ogranicz ilość spożywanego mięsa (w tym drobiu i ryb) do 100-150 g dziennie. Jest ono źródłem substancji zakwaszających mocz i sprzyjających kamicy moczanowej.
Nie wolno ci jeść: baraniny, podrobów, sardynek, szprotów, śledzi, wieprzowiny, a także zup gotowanych na wywarach mięsnych, kostnych i grzybowych oraz czekolady, orzechów i warzyw strączkowych.
Nie pij: kakao, mocnej herbaty oraz mocnej kawy.
Kamica szczawianowo-wapniowa
Zalecane są dla ciebie: owoce cytrusowe, cebula, kukurydza, ogórki oraz produkty pełnoziarniste i masło. Do picia najlepsze są świeżo wyciskane soki owocowe, zwłaszcza cytrusowe. Powinnaś ograniczyć: mleko i jego przetwory, jaja, mięso i ryby oraz agrest i śliwki, a także buraki, marchew, pomidory, warzywa strączkowe i zielonolistne, orzechy.
Nie wolno ci jeść: botwiny, fig suszonych, rabarbaru, szczawiu, szpinaku, kiszonych warzyw, konserw mięsnych i rybnych, zup i sosów z proszku, ostrych przypraw i zawierających glutaminian sodu oraz czekolady.
Nie pij: kakao, mocnej herbaty oraz kawy.
Kamica fosforanowo-wapniowa
Zalecane są dla ciebie: ryby, mięso, wędliny, gruboziarniste kasze (np. gryczana, jęczmienna, pęczak) i makarony, pieczywo razowe, płatki owsiane i jęczmienne, masło, a także owoce i soki cytrusowe oraz miód naturalny (każdego rodzaju). Ogranicz: mleko, sery twarogowe i podpuszczkowe, jaja, owoce (poza cytrusowymi), warzywa (zwłaszcza ziemniaki).
Nie wolno ci jeść: rabarbaru, szczawiu, szpinaku, warzyw strączkowych oraz czekolady i przypraw zawierających glutaminian sodu.
Nie pij: kakao, mocnej herbaty i kawy, wód mineralnych o działaniu alkalizującym (jak np. Kryniczanka, Muszynianka, Piwniczanka).
Zaczynamy kurację
Jeśli lekarz stwierdzi, że twoje nerki są niewydolne, w pierwszej kolejności będzie chciał usunąć tego przyczynę. Np. przy ostrej niewydolności spowodowanej odwodnieniem poda ci płyn nawadniający, zaś w razie gdyby winne okazały się przyjmowane leki, zaleci ich odstawienie lub zmianę na bezpieczniejsze dla nerek. Przy przewlekłej niewydolności spowodowanej nadciśnieniem, przepisze leki je regulujące oraz chroniące nerki przed białkomoczem (np. tzw. inhibitory konwertazy angiotensyny).
Przy rozpoznaniu kamicy i ataku kolki nerkowej dostaniesz środek przeciwbólowy i rozkurczowy. Powinnaś też wypić dużo wody (nawet 3-4 litry w ciągu dnia). Ułatwi to wypłukanie kamienia z rozkurczonych pod wpływem leków dróg moczowych. Zachowaj go - dzięki zbadaniu jego składu lekarz będzie mógł łatwiej ustalić przyczynę kamicy. W razie niewydalenia kamienia możesz mieć zleconą litotrypsję, czyli jego rozkruszenie za pomocą ultradźwięków. To całkowicie bezbolesny i nie wymagający znieczulenia zabieg.
Dbamy o siebie
Każdego dnia wypijaj 2 litry płynów (w tym co najmniej 1 l wody). Szczególnie ważne jest, byś wypiła szklankę wody wieczorem, tuż przed snem (i ewentualnie w nocy po skorzystaniu z toalety i oddaniu moczu). Dzięki temu mocz będzie mniej gęsty, a ty narażona na wytrącanie się kamieni.
Na co dzień używaj mniej soli, najlepiej nie więcej, niż szczyptę (wliczając w to tę dodawaną do żywności już przez producentów). Trafiający razem z nią do organizmu sód powoduje, że zwiększa się ilość wapnia wydalanego z moczem. Mogą z niego powstawać kamienie.
Popijaj herbatki ziołowe (najlepiej doradzone przez lekarza lub farmaceutę) wspomagające pracę nerek.
Co najmniej kilka razy dziennie opróżniaj pęcherz. Zapobiega to zastojowi moczu, zbieraniu się osadu i wytrącaniu kamieni. Nigdy nie odkładaj wizyty w toalecie na później (np. z powodu nawału pracy).
