Światłoczuli

Lubisz się opalać? Wiesz zatem, że bez filtrów nie ma mowy o bezpiecznym przebywaniu na słońcu. Ale jeśli przyjmujesz w tym czasie jakieś leki, być może będziesz musiała w czasie kuracji kryć się w cieniu. - Zawsze trzeba czytać ulotki dołączane do preparatów z apteki, drogerii i sklepów zielarskich. Na wielu z nich znajdziemy ostrzeżenia przed opalaniem - radzi Bożena Mamcarz, alergolog i dermatolog z warszawskiej Kliniki Zdrowia i Urody Estetica.

Dlaczego? Bo wiele związków chemicznych powoduje tzw. reakcje fototoksyczne i fotouczulenia. W skrócie: mocno uwrażliwiają skórę na szkodliwe działanie promieniowania UVA.

Skutek? Dr Bożena Mamcarz wspomina jedną ze swoich pacjentek: za dwa tygodnie miała wychodzić za mąż. I tak jak to robi przed ślubem wiele panien młodych, postanowiła pójść do solarium. Jednak dla niej kilkanaście minut na opalającym łóżku skończyło się źle. Następnego dnia z Warszawy przetransportowano ją do Centrum Leczenia Oparzeń w Siemianowicach Śląskich.

- Powód: rozległe poparzenia spowodowane reakcją fototoksyczną. Kobieta leczyła wcześniej zęby i od kilku dni brała dalacin C, antybiotyk powszechnie stosowany po zabiegach u dentysty. Nikt jej nie ostrzegł, że podczas kuracji tym lekiem lepiej nie wystawiać skóry na promieniowanie UVA stosowane w solariach - mówi Bożena Mamcarz. Na czarnej liście jest wiele powszechnie stosowanych leków. Również tych bez recepty. Oto krótkie abc, które powinnaś poznać przed wyjściem na plażę lub wizytą w solarium.

A jak...

... antybiotyki. - Oprócz dalacinu C groźne dla opalających się są też pefloksacyna, doksycyklina i tetracykliny stosowane m.in.w leczeniu trądziku - wyjaśnia dermatolog Bożena Mamcarz. Eksperci radzą leczyć choroby skóry raczej jesienią i zimą niż wiosną i latem, kiedy słońce świeci mocniej i może dotkliwie poparzyć.

Ostrzegają też przed opalaniem się podczas walki z grzybicą. Stosowany w terapii antybiotyk gryzeofulwina, przyjmowany w tabletkach, silnie uczula.

... antykoncepcja. Łykasz pigułki antykoncepcyjne albo stosujesz hormonalną terapię zastępczą? Możesz nabawić się trudnych do usunięcia przebarwień, jeśli nie chronisz skóry mocnymi filtrami. Pod wpływem zawartych w lekach żeńskich hormonów, estrogenów, opalenizna jest często nierównomierna. M.in. z tego powodu słońca powinny unikać kobiety w ciąży, u których w tym czasie zmienia się gospodarka hormonalna.

... aromaterapia. Lekarze ostrzegają przed wychodzeniem na plażę po kąpielach i masażach z użyciem olejków cytrusowych oraz ekstraktu z bergamotki, które silnie uczulają na słońce.

... aspiryna. Zawsze gdy dopada cię lekka migrena, łykasz tabletkę i masz ból z głowy. Ale czy wiesz, że nawet jedna może ci zaszkodzić, jeśli nie chronisz się przed słońcem?

- Środki przeciwbólowe i przeciwzapalne dostępne bez recepty, jak kwas acetylosalicylowy, naproksen czy ibuprofen, wywołują u wielu osób fotouczulenia i oparzenia - potwierdza Bożena Mamcarz. Nie idź więc na plażę ani do solarium, jeśli wzięłaś któryś z nich.

B jak...

... biseptol. Kiedyś leczono nim większość infekcji. Dziś lekarze przypisują częściej jego nowocześniejszy odpowiednik, też na "b" - bactrim, który dobrze radzi sobie zwłaszcza z leczeniem zakażeń układu moczowego, zatruć pokarmowych czy zapalenia zatok.

Bactrim i biseptol to tak zwane sulfonamidy. Należy też do nich, wydawana na receptę sulfasalazyna, skuteczna m.in.w leczeniu chorób reumatycznych. Sulfonamidy działają przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. - I tak jak antybiotyki mogą uwrażliwiać skórę na słońce - ostrzega dermatolog Bożena Mamcarz.

C jak...

... cholesterol i ciśnienie. Jeśli leczysz się na serce, musisz uważać na słońce. Fibraty, czyli substancje obniżające stężenie cholesterolu, zawarte w preparatach na receptę jak fenoratio, lipanthyl czy apo-feno, mogą okazać się zdradliwe.

Podobnie jak obniżający ciśnienie krwi propranolol czy amniodaron i chinidyna stosowane w terapii arytmii.

... cukrzyca. Nie powinni się też opalać chorzy na cukrzycę. Leki normujące poziom glukozy i insuliny we krwi, jak np. diabetol czy chloropropamid, zawierają związki fototoksyczne.

D jak...

... depresja. Również osoby z zaburzeniami nastroju powinny odpoczywać w cieniu, jeśli lekarz przepisał im preparat zawierający hiperycynę, substancję, która działa antydepresyjnie, ale uczula na światło. Zawiera ją m.in. herbatka z dziurawca, a także tabletki z wyciągiem z tej rośliny, jak deprim.

Promienie unieszkodliwione

Pewnie zdarzyło Ci się kiedyś zapomnieć o filtrach i spalić nos. Szczypało? Gdy dojdzie do reakcji fototoksycznej, na skórze też pojawia się silne zaczerwienienie, tzw. rumień, ale widać je już po kilku minutach od wyjścia na słońce. Niekiedy wyskakują nawet pęcherze wypełnione surowicą.

Zmiany występują wszędzie tam, gdzie skóra nie była osłonięta przed słońcem. Nadwrażliwość zazwyczaj mija po odstawieniu leku, ale skutki poparzeń, jak sinobrązowe przebarwienia czy blizny, niekiedy leczy się miesiącami. U niektórych osób, zwłaszcza alergików, pod wpływem środków fotouczulających mogą pojawić się klasyczne symptomy uczuleń.

A to dlatego, że na skutek działania słońca związki te zmieniają swoją strukturę: łączą się z białkami skóry i tworzą w ten sposób alergeny.

Objawy? Kilka godzin po powrocie z plaży na skórze, i to nie tylko tej opalanej, wyskakują swędzące krostki wypełnione przezroczystym płynem. Konieczne jest wtedy podanie leku antyhistaminowego. Niestety, system odpornościowy alergika jest pamiętliwy: gdy raz zetknie się z alergenem, później zawsze rozpozna go jako wroga i zareaguje wysypką.

Żeby uniknąć kłopotów, trzeba wybrać: albo strzec się wymienionych substancji, albo w czasie kuracji nie wychodzić na słońce. Zawsze gdy dostaniesz receptę na nowy preparat, pytaj lekarza, czy w trakcie terapii możesz się opalać.

Jeśli nie uda się zmienić leku na taki, który nie powoduje niepożądanych reakcji, chroń się wyjątkowo dokładnie. Unikaj zwłaszcza ostrego słońca między 11. a 15. Także późnym popołudniem nakładaj wysokie filtry, czyli co najmniej SPF 30. Upewnij się tylko, że preparat ochroni cię przed obydwoma rodzajami promieniowania: UVA i UVB. Pamiętaj, że nawet gdy nie wybierasz się na plażę, od słońca nie uciekniesz: promienie ultrafioletowe przenikają przez chmury i szyby: w samochodzie, autobusie.

Co robić? Nawet w pochmurne letnie dni nie zapominać o filtrach,a dla pewności nosić przewiewne ubrania z długimi rękawami i kapelusz.

Grażyna Morek