Niezwykłe polskie kościoły

Kościoły w Świdnicy i Jaworze

Kościół Pokoju w Świdnicy (i bliźniaczy, położony w niedalekim Jaworze) to jedna z dwóch drewnianych świątyń w tym zestawieniu. Charakterystyczna, szkieletowo-ryglowa konstrukcja sprawia, że budowle te na pierwszy rzut oka nie przypominają tradycyjnych kościołów. Kryje się za tym ciekawa historia ich powstania. W XII wieku śląscy luteranie poprosili Ferdynanda III Habsburga o zgodę na budowę kościołów.

W imię tolerancji religijnej władca pozwolił im na to, jednak pod bardzo rygorystycznymi warunkami: świątynie miały znajdować się z dala od zabudowań mieszkalnych, być z mało trwałych materiałów i... nie wyglądać na kościoły (bez wież i dzwonnic). To właśnie ten charakterystyczny wygląd, a także wnętrze, pełne kunsztownych polichromii, przyciąga do świątyń współczesnych turystów.

Kościół Mariacki w Krakowie

Kościół Mariacki jest symbolem krakowskiego rynku, choć... wcale nie leży na Rynku Głównym, bowiem oficjalnie budowla mieści się na Placu Mariackim 5. Bazylika Mariacka to symbol Krakowa i jeden z najbardziej znanych kościołów w Polsce, tłumnie odwiedzany przez turystów z całego świata, o każdej porze roku. Kościół w obecnym kształcie powstał pod koniec XIV wieku, choć wcześniejsza budowla romańska stała w tym miejscu już w połowie XIII wieku. Dlaczego wieże kościoła różnią się od siebie? Jeśli wierzyć legendzie, dwaj bracia rywalizowali, który wybuduje wieżę wyższą i piękniejszą. By wygrać, starszy z braci zabił młodszego, ale dręczące wyrzuty sumienia doprowadziły go do samobójstwa.

Inna legenda dotyczy hejnału z wieży mariackiej, który co godzinę wygrywany jest na cztery strony świata. W dawnych czasach strażnik czuwał na wieży, by ostrzec mieszkańców miasta przed tatarskim najazdem dźwiękiem hejnału. Jeden z Tatarów miał zabić strażnika strzałem z łuku, przerywając melodię. Właśnie dlatego hejnał nagle urywa się.

Oprócz imponującej bryły kościoła, turystów zachwyca też jego wnętrze: przepiękny, otwierany ołtarz Wita Stwosza, polichromie Jana Matejki i witraże Stanisława Wyspiańskiego.

Sanktuarium w Świętej Lipce

Święta Lipka to niewielka miejscowość niedaleko Kętrzyna, którą za sprawą znajdującego się tu sanktuarium maryjnego często nazywa się "Częstochową Północy". Jak podają opiekujący się tym miejscem Jezuici, bazylikę Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny odwiedza rocznie nawet 100 tysięcy pielgrzymów. Przepiękna, barokowa budowla jest bogato zdobiona również wewnątrz, znajdują się tu m.in. XVIII wieczne organy, które poruszają się podczas gry. Wewnątrz znajdziemy też obraz Matki Jedności Chrześcijan.

Katedra we Włocławku

Potężny, gotycki kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny pochodzi z przełomu XIV i XV wieku. Wcześniej w tym samym miejscu stała katedra zbudowana z drewna, która uległa zniszczeniu, a potem kolejna, już murowana, spalona przez wojska krzyżackie. Katedra stoi w pobliżu Wisły, na wzgórzu, by nie groziło jej zalanie.

Kościół przyciąga turystów atrakcyjną bryłą oraz pięknymi wnętrzami - kolorowymi ścianami i bogatym wystrojem. W prezbiterium kościoła możemy podziwiać piękne witraże, pochodzące z 1360 rok, co czyni je najstarszymi witrażami w Polsce.

Katedra w Gnieźnie

Bazylika prymasowska Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny nazywana jest też sanktuarium św. Wojciecha lub archikatedrą gnieźnieńską. Położona na Wzgórzu Lecha świątynia dawniej pełniła rolę katedry koronacyjnej królów Polski (zostało tu koronowanych pięciu królów), dziś jest siedzibą prymasów polski. Nazywana matką kościołów w Polsce, potężna, gotycka świątynia pochodzi z IX wieku.

W wieku X Mieszko I rozbudował stojący tu kościół tak, by miał kształt krzyża, później budowla była kilkakrotnie niszczona w wyniki pożarów oraz przebudowywana. Katedra była świadkiem ważnych dla Polski wydarzeń: to tu został pochowany św. Wojciech w 997 roku, to tu w roku 1000 odbył się zjazd gnieźnieński, a w roku 1025 roku Bolesław Chrobry koronował się na pierwszego króla Polski.

Choć cały kościół robi wrażenie na zwiedzających, najważniejszym elementem są XI-wieczne Drzwi Gnieźnieńskie - odlane z brązu, które na 18 płaskorzeźbach przedstawiają sceny z życia św. Wojciecha. W katedrze znajduje się też srebrna trumna z relikwiami św. Wojciecha, a także liczne dzieła sztuki - na przykład nagrobek prymasa Zbigniewa Oleśnickiego - dzieło Wita Stwosza.

Bazylika w Wambierzycach

Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Wambierzycach nazywana jest często "śląską Jerozolimą", bowiem jej pierwsi właściciele marzyli o stworzeniu tu miejsca pielgrzymek podobnego do Jerozolimy. W okolicy znajdziemy zresztą więcej odniesień do Jerozolimy: sadzawkę Siloe, pałac Heroda czy góry: Golgota, Syjon, Synaj, Tabor. To jedna z popularniejszych i potężniejszych kalwarii w Europie, stacje drogi krzyżowej rozciągają się po okolicznych wzgórzach.

Budowla pochodzi z 1715 roku. Imponujące, 56-elementowe schody oraz barokowa fasada przepięknie wyglądają w nocy - do podświetlenia budowli używa się prawie 1400 żarówek.

Katedra w Pelplinie

Niewielki Pelplin to popularne miejsce pielgrzymek za sprawą monumentalnej, gotyckiej katedry Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Jej budowę rozpoczęto w XIII a zakończono w XVI wieku. Piękne, gotyckie wnętrze ozdabiają okazałe, barokowe organy, zabytkowe, drewniane elementy wystroju oraz aż 23 ołtarze.

Udekorowany obrazami Hermanna Hana ołtarz główny ma 25 metrów wysokości i 5 kondygnacji, co czyni go największym ołtarzem w Europie.

Bazylika Kodeńska

Bazylika św. Anny w Kodniu to popularne wśród wiernych miejsce maryjnego kultu. Położony na Podlasiu, 20 kilometrów od białoruskiej granicy, Kodeń jest dumny z barokowego kościoła i panującej tu Matki Boskiej Kodeńskiej, nazywanej też Królową Podlasia i Matką Jedności. Znajduje się tu także cudowny obraz, na którym Matka Boska w królewskich szatach trzyma na ręku Dzieciątko, w drugiej ręce dzierżąc berło.

Obraz został wykradziony przez właścicieli miasteczka Kodeń, a następnie, w XVII wieku wielki chorąży litewski Mikołaj Pius Sapieha nakazał wybudować tu świątynię wzorowaną na Bazylice św. Piotra w Rzymie i w niej zawiesić dzieło.

Kościół w Chochołowie

Przejeżdżających przez Chochołów turystów fascynują nie tylko góralskie domy z drewna, ale także imponujący kościół św. Jacka. Powstał on w latach 70-tych XIX wieku, w miejscu drewnianej XVII-wiecznej świątyni. Fundatorem świątyni był ks. Wojciech Blaszyński, szanowany na Podhalu kaznodzieja, który odniósł obrażenia podczas budowy kościoła i w ich wyniku zmarł.

Wnętrze świątyni zdobi aż 6 ołtarzy, w wieży kościelnej znajdują się 3 dzwony odlane w legendarnej pracowni Felczyńskich w Przemyślu.

Świątynia Wang

Drugi drewniany kościół w naszym zestawieniu, równie piękny. Budowla intryguje turystów nie tylko wspaniałą architekturą, ale także ciekawą historią związaną z jej pojawieniem się w Polsce. Świątynia została bowiem wybudowana na przełomie XI i XIII wieku w norweskim mieście Vang (dzisiejsze Grindaheim). Gdy okazała się za mała i zbyt kosztowna w utrzymaniu dla mieszkańców miasteczka, kościół wystawiono na sprzedaż.

Kupił go Fryderyk Wilhelm IV, a świątynię odbudowano w Karpaczu w latach 40. XIX wieku. Dziś to miejsce jest stałym punktem odwiedzin turystów wypoczywających w Karpaczu i okolicach.

KŚ