Po kim dziedziczymy urodę? Po ojcu czy po matce?

Uroda jest zespołem cech wpływającym na cały wygląd. Można w niej wyróżnić kształt sylwetki, wzrost, kolor oczy i włosów, kształt nosa, podbródka czy uszu. Za każdą tę cechę odpowiadają inne geny - czasem pojedyncze, a czasem cały zespół genów. Na dziedziczenie urody mają wpływ także nieoczekiwane mutacje genów, które zachodzą podczas podziału komórek, a także czynniki środowiskowe.

Nie można jednoznacznie stwierdzić, po kim dziedziczy się urodę. Wiadomo jednak, że daną cechę dziedziczy się po rodzicu, który przekazał dziecku gen dominujący. Co to w ogóle znaczy?

Dziecko otrzymuje dwa komplety 23 chromosomów od ojca i od matki. Jeden gen składa się z dwóch allenów - jeden otrzymuje od matki, drugi od ojca. Naukowcy zauważyli, że niektóre alleny przekazują gen dominujący - oznacza się je dużą literą A, a inne gen recesywny oznaczany małą literą a. W ten sposób przedstawiają się kombinacje genów, które może otrzymać potomek:

Niektóre cechy wyglądu przekazywane są przez gen dominujący - należą do nich choćby brązowe oczy. I tak dziecko otrzymujące od obojga rodziców gen dominujący brązowych oczu, pewnie urodzi się z brązowymi oczami. Z kolei dziecko, które otrzymało od obojga rodziców recesywny gen niebieskich oczu - będzie spoglądało na świat niebieskimi oczami. W przypadku, gdy dziecko otrzyma gen dominujący i recesywny - cecha zapisana w genie dominującym przeważy i potomek będzie miał brązowe oczy. Podobnie jest z kolorem włosów, dołeczkami w policzkach, kształtem nosa.

Dziedziczenie wzrostu jest znacznie bardziej skomplikowane, ponieważ wpływ na niego ma więcej genów, więc trudno ocenić, czy dziecko będzie wysokie jak tata. Ważne jest także odżywianie dziecka w życiu płodowym, mutacje genetyczne czy czynniki środowiskowe. Jeśli dziecko po urodzeniu dalej będzie niedożywione, prawdopodobnie nie osiągnie wymarzonych 190 cm.

Geny dziedziczymy po równo od obojga rodziców. Nieco inaczej jest z cechami dziedziczonymi z płcią, których geny zapisane są na chromosomie X lub Y. Jak wiadomo, za płeć dziecka odpowiada ojciec, który może przekazać chromosom X lub Y, kiedy kobieta może przekazać jedynie chromosom X. Kombinacje chromosomów XX powodują wystąpienie płci żeńskiej, a kombinacja chromosomów XY - chłopca.

Naukowcy zauważyli, że chromosomy X są większe, zatem przekazują większą ilość genów niż mniejszy chromosom Y. W przypadku chłopców zatem większą część genów mogą otrzymać od matki, choć sprawa ta wcale nie jest prosta, gdy okaże się, że rodzicielka przekazała jedynie geny recesywne. Dziewczynki z kolei dziedziczą geny po równo od obojga rodziców.

Cechami zależnymi od płci może być np. łysienie, objawy menopauzy czy niektóre choroby genetyczne przekazywane tylko na chromosomie X np. hemofilia lub daltonizm.

Wśród cech można wyróżnić cechy dziedziczne np. wygląd, niektóre predyspozycje do chorób, sposobu postrzegania świata i kodowania informacji - czyli inteligencji i charakteru czy predyspozycje do zdolności muzycznych, analitycznych lub innych.

Istnieją jednak także cechy niedziedziczne, których rodzice nie mogą przekazać potomstwu. Są to wszystkie cechy, które zostały nabyte przez rodziców w czasie życia wskutek własnego doświadczenia czy czynników środowiskowych. Nie dziedziczy się po rodzicach np. koloru farbowanych włosów, blizn po poparzeniach słonecznych czy tatuaży.

Może się również okazać, że dziecko urodzi się z chorobą, której nie było do tej pory w rodzinie ani po stronie matki, ani po stronie ojca oraz nie występuje u rodziców. Choroby takie często spowodowane są spontanicznymi mutacjami podczas podziału zarodka i prowadzą do wytworzenia nieprawidłowych białek czy rozwoju choroby.

Przeczytaj także:

Dziedziczenie cech nabytych za życia możliwe. Podstawowa zasada ewolucji złamana

Test na spostrzegawczość. Nieliczni odnajdą na obrazku "O". Jesteś w tej grupie?

Ile rodzajów inteligencji posiada człowiek? Jedni mówią - jeden, inni - osiem