Obszerna baza wskazówek dla rodziców dzieci z podejrzeniem choroby alergicznej.
ZASADY OGÓLNE
1. Regularny tryb życia, serdeczna akceptująca atmosfera, ale bez nadmiernej opiekuńczości.
2. Odpowiednie warunki mieszkaniowe:
• pomieszczenia muszą być często wietrzone i nie mogą być przegrzewane;
• walka z kurzem - w pokoju dziecka nie powinno być pościeli z pierzem, dywanów, mebli tapicerowanych, pluszowych zabawek, półek z książkami, chłonących kurz zasłon itp.; mieszkanie powinno być odkurzane w czasie nieobecności dziecka, przy otwartym oknie; meble i podłogę trzeba po odkurzaniu przetrzeć wilgotną szmatką;
• w mieszkaniu nie powinno być żadnych zwierząt (nawet rybek w akwarium - suchy pokarm silnie uczula); nawet przy pedantycznym sprzątaniu usuwanie
alergenów zwierzęcych ze szpar w podłodze, ścian, tapet i mebli może trwać do 8 miesięcy; • w pokoju dziecka nie powinno być roślin doniczkowych - zbiera się na nich kurz, a w ziemi mogą rozwijać się pleśnie.
3. Po wejściu do domu powinno się zmieniać odzież i obuwie, zwłaszcza jeśli ktoś pracuje w miejscu, gdzie stężenie alergenów jest duże (np. na fermie zwierząt, przy koszeniu trawy itp.).
4. Dzieci powinny możliwie dużo przebywać na świeżym powietrzu - z wyjątkiem okresów silnego pylenia i dni wietrznych lub mroźnych (poniżej -10°C).
5. Dzieci mogą uprawiać sporty wodne i (nawet powinny) gimnastykę korekcyjną.
6. Dzieci z nawracającymi obturacyjnymi zapaleniami oskrzeli nie powinny być kwalifikowane do żłobka ani do przedszkola.
7. Najskuteczniejszą terapią chorób alergicznych jest eliminowanie kontaktu z alergenem.
KARTA OBSERWACJI
Zanotuj czy dolegliwości występują:
• od lutego do sierpnia; kiedy działa centralne ogrzewanie; przez cały rok;
• w suche słoneczne dni; podczas deszczowej pogody; niezależnie od pogody;
• rano; wieczorem; w nocy (po zaśnięciu, po północy); niezależnie od pory dnia;
• przed czy po posiłku; jeśli po, to po jakich potrawach, po ilu godzinach itp.;
• po kontakcie ze zwierzętami, pyłkami roślin, kurzem, dymem papierosowym itp.Kartę obserwacji pokaż lekarzowi.
WSKAZÓWKI DIETETYCZNE
1. Niemowlęta, szczególnie z rodzin obciążonych atopią, należy karmić piersią co najmniej do szóstego miesiąca życia. Dopiero wtedy śluzówka przewodu pokarmowego dziecka osiąga dojrzałość. Jeśli dziecko ma objawy uzasadniające podejrzenie o alergię, matka w czasie laktacji nie powinna spożywać mleka, ryb, jaj, owoców cytrusowych i orzechów.
2. Jeśli karmienie piersią jest niemożliwe, niemowlęta podejrzewane o uczulenie powinny być karmione mieszankami bezmlecznymi (Nutramigen, Bebilon-soya, Humana SL, Prosobee). Do trzeciego miesiąca życia, ze względu na niedojrzałość śluzówki, nie powinno się podawać białka sojowego. Niemowlęta z alergią wielonarządową nie powinny dostawać mleka sojowego - co czwarte dziecko uczulone na białka mleka krowiego jest też uczulone na soję.
3. Od 6. m.ż. stosujemy dietę hypoalergiczną:
• nie podajemy:
o wywaru z mięsa, bo przechodzące do wywaru najlepiej rozpuszczalne białka najsilniej uczulają;
o kakao, czekolady, miodu, orzechów, ryb, cytrusów, owoców drobnopestkowych (maliny, truskawki, poziomki), pomidorów; o jaj:
+ uwaga na pokarmy przyrządzane z dodatkiem jaj;
+ jajka mogą dawać reakcję krzyżową z mięsem kurczaka;
+ niektóre osoby uczulone na ryby mogą wykazywać pozorną reakcję na jajka (gdy kury były karmione mączką rybną);
+ jedno jajo można zastąpić jedną dużą łyżką mąki sojowej zmieszaną z dwoma dużymi łyżkami wody;
+ uwaga na szczepionki przeciw odrze, śwince i różyczce - zawarte w nich drobnoustroje mogły być hodowane na jaju kurzym;
• pieczywo podajemy dzieciom od 12. m.ż.
4. Jeżeli obciążenie rodzinne chorobami alergicznymi jest ewidentne, nie należy podawać żadnych stałych pokarmów przed ukończeniem 6. m.ż. Nowe składniki pokarmowe wprowadzamy z częstotliwością jeden na tydzień, w następującej kolejności: ryż, soki, owoce, warzywa (oprócz selera), mięso jagnięce, kukurydza, żółtko jajka, drób, produkty mlekopochodne, białko jajka, cielęcina, ryby, seler, owies, jęczmień, pszenica. W przypadku wystąpienia objawów alergii po wprowadzeniu któregoś składnika, nie wprowadzamy następnego przed ustąpieniem objawów.
5. Gdy objawy alergii rozwinęły się a czynnik alergizujący jest nieznany, trzeba założyć, że dziecko może być uczulone na kilka składników pokarmowych - wprowadzamy wtedy dietę eliminacyjną. Jeśli po czterech tygodniach stosowania diety eliminacyjnej jest poprawa, można, pod kontrolą lekarską, zmieniać dietę. Gdyby objawy pojawiły się ponownie, dietę eliminacyjną kontynuujemy przez 6 miesięcy.
6. Pomidory:
• im bardziej dojrzałe, tym silniej uczulają;
• zielone i konserwowe uczulają mniej;
• powodują reakcję krzyżową z ziemniakami.
7. Konserwanty, barwniki spożywcze i barwione słodycze mogą powodować pseudoalergie pokarmowe.
8. Pseudoalergie mogą być też powodowane przez produkty zawierające histaminę, m.in. pomidory, ananasy, banany, truskawki, szpinak, orzeszki ziemne, kakao, czekolada, soja, przetwory mleczne, ryby, wędliny.
9. Pleśnie:
• mogą rozwijać się na każdym podłożu organicznym;
• im więcej wilgoci i ciepła, a mniej światła i przewiewu, tym więcej pleśni;
• żywności nie wolno przechowywać w foliowych workach;
• wszystkie odpadki kuchenne trzeba jak najszybciej wyrzucać;
• przemarzające i zawilgocone ściany trzeba osuszyć i zaizolować;
• uczulenie na pleśnie jest bardzo trudne do rozpoznania.
OBJAWY UZASADNIAJĄCE PODEJRZENIE O ALERGIĘ
1. Ciemieniucha - gruby, żółtawy strup na owłosionej skórze głowy; najczęściej u niemowląt, ale zdarza się też u dzieci do 3. r .ż. Ciemieniucha jest całkowicie nieszkodliwa jeśli nie dopuści się do zakażenia.
2. Przewlekająca się sapka lub katar.
3. Kolka jelitowa:
• przyczyny:
o u niemowląt karmionych piersią:
+ nieodpowiednia dieta matki: zbyt duża ilość mleka, jarzyn lub owoców powodujących wzdęcia (kapusta, fasola, groch, czosnek, cebula, śliwki, gruszki, duża ilość jabłek), alkohol, kawa, mocna herbata;
+ zła technika karmienia - dziecko je zbyt łapczywie, połykając przy tym dużo powietrza;
+ wieczorne kolki powodowane są często tym, że w czasie porannego karmienia wyczerpana zostaje laktaza - nadmiar laktozy powoduje fermentację, co doprowadza do bólów brzucha;
+ alergia, nietolerancja pokarmowa, inne schorzenie;
o u niemowląt karmionych z butelki:
+ zła technika karmienia;
+ prawdopodobne uczulenie na białka mleka krowiego;
• postępowanie:
o kiedy dziecko ma kolkę:
+ przytul dziecko, zmień pieluszki, masuj brzuszek;
+ połóż na brzuszku, na ciepłym termoforze owiniętym w ręcznik;
+ spróbuj uspokoić dziecko smoczkiem, gdyż może odczuwać potrzebę ciągłego ssania;
+ spróbuj kąpać dziecko w porze dnia, kiedy zdarzają się kolki;
+ nie podawaj żadnych leków bez konsultacji z lekarzem;
o jeśli karmisz piersią:
+ zastanów się, czy nie powinnaś zmienić swojej diety;
+ zmniejsz poranne posiłki dziecka (jeśli niemowlę rozwija się prawidłowo);
+ dawaj do ssania tylko jedną pierś (przy następnym karmieniu drugą), a nie na zmianę obie;
+ gdyby nie było efektu, możesz odciągnąć trochę mleka przed porannym karmieniem - zmniejszy to szybkość napływania mleka;
+ jeśli i to nie pomoże, podaj tuż przed karmieniem trochę przegotowanej wody z butelki - dziecko będzie ssało mniej łapczywie i wystarczyć może pokarm z jednej piersi (nie powinno się tego robić jeśli pokarmu jest zbyt mało);
+ jeśli karmisz z butelki: sprawdź czy dziurka w smoczku nie jest zbyt duża - dziecko pije wtedy łapczywie i połyka dużo powietrza;
jeżeli kolki powtarzają się często i podane tu sposoby postępowania nie pomogą, skontaktuj się z lekarzem.
ZAPAMIĘTAJ: • mleko gotowane mniej uczula;
• białka mleka krowiego są też w serach, twarogach, jogurtach, mięsie wołowym itp.;
• tłuszcze mleka nie uczulają, ale w maśle i śmietanie mogą być niewielkie ilości białek;
• białka mleka krowiego mogą być "ukryte" np. w białym pieczywie i niektórych gatunkach pieczywa razowego, niektórych wypiekach, sosach, majonezach, sałatkach, czekoladzie, wędlinach, konserwach mięsnych, margarynie itp.
Dr med. Teresa Małczyńska
