Dolegliwości trawienne u niemowląt – jakie są przyczyny i objawy?

W momencie narodzin, układ pokarmowy donoszonego noworodka jest w pełni ukształtowany pod względem anatomii. Jego rozwój trwał przez niemal cały okres życia płodowego, od 5. tygodnia ciąży aż do porodu. W tym czasie powstawały najważniejsze narządy tego układu: żołądek, wątroba, trzustka i jelita, które powoli zaczynały pracować. Mimo to, po porodzie układ pokarmowy maluszka nadal nie jest dojrzały pod względem funkcjonalnym i nie działa jeszcze tak sprawnie, jak układ trawienny dorosłego. Co więcej, mikrobiota jelitowa dziecka dopiero się kształtuje i osiągnie dojrzałość dopiero w wieku 2-3 lat.

Noworodek ma znacznie krótszy przełyk, mniejsze napięcie jego dolnego zwieracza, wydziela mniej soku żołądkowego, żółci i enzymów trawiennych (w tym laktazy odpowiedzianej za trawienie cukru mlecznego - laktozy), a jego żołądek dopiero się powiększa, by pomieścić większe ilości pokarmu. Funkcje trawienne rozwijają się stopniowo - od ok. 6 miesiąca życia potrafi sprawnie trawić węglowodany, a pełną zdolność trawienia nabywa dopiero po 2. urodzinach. 

W pierwszych miesiącach życia najlepszym pokarmem dla dziecka jest mleko mamy. Niektórzy rodzice decydują też o karmieniu maluszka mlekiem modyfikowanym lub mieszanie. To jednak karmienie piersią uznawane jest za złoty standard żywienia niemowląt. Z tego względu eksperci zalecają wyłączne karmienie mlekiem mamy przez pierwsze 6 miesięcy życia niemowlaka. Pokarm kobiecy zawiera niemal wszystkie składniki pokarmowe, których potrzebuje maluszek. Co więcej, zawarte w nim przeciwciała działają ochronnie na układ pokarmowy dziecka, a naturalne prebiotyki i probiotyki wspierają rozwój prawidłowej mikrobioty w jelitach. Maluszki karmione piersią rzadziej zapadają na infekcje przewodu pokarmowego, w tym ostre biegunki.

Po 6 miesiącach wyłącznego karmienia piersią, niektóre mamy decydują o odstawieniu dziecka i przejściu na mleko następne, a inne pozostają przy karmieniu naturalnym. Niezależnie od sposobu karmienia, mleko powinno być podstawą diety dziecka aż do ukończenia 1. roku życia. W okresie rozszerzania diety nadal dostarcza ono maluchowi energii oraz wielu ważnych substancji odżywczych, witamin i składników mineralnych. Wraz z pokarmem mamy, dziecko dodatkowo otrzymuje m.in. cenne oligosacharydy, przeciwciała oraz czynniki wzrostu. Dlatego rekomenduje się, by karmienie piersią kontynuować aż do 2. urodzin, a nawet dłużej. Jeśli dziecko karmione jest mlekiem modyfikowanym, warto po 1. urodzinach przejść na produkty Junior, które przeznaczone są dla roczniaków, dwulatków, a nawet przedszkolaków.

Niestety, nawet podawanie dziecku pokarmu najlepiej dopasowanego do jego potrzeb żywieniowych i etapu rozwoju nie gwarantuje, że uniknie ono przykrych dolegliwości trawiennych, które są charakterystyczne dla okresu niemowlęcego.

Problemy z brzuszkiem dotykają wielu maluszków w początkowych tygodniach i miesiącach życia. Do najczęstszych z nich zaliczamy ulewanie, biegunki, zaparcia, wzdęcia, kolki oraz refluks. Są one źródłem dyskomfortu, a nawet bólu u niemowląt oraz (dosłownie i w przenośni) spędzają sen z powiek ich rodzicom. Winą za występowanie tych dolegliwości najczęściej obarcza się niedojrzały układ pokarmowy niemowlaka, który ciągle się rozwija i nie radzi sobie jeszcze ze sprawnym i bezproblemowym trawieniem różnych składników pokarmowych. Do pojawienia się problemów trawiennych mogą się też przyczynić:

Jak wiadomo rodzice nie są w stanie przyspieszyć dojrzewania układu pokarmowego dziecka. Mogą jednak wyeliminować inne przyczyny dolegliwości trawiennych, dbając o odpowiedni sposób karmienia i odbijania dziecka. Sprawdź, jak odbijać noworodka po karmieniu i dowiedz się, dlaczego warto to robić. Powinni też poznać sposoby radzenia sobie z najczęstszymi problemami pojawiającymi się u niemowląt, by w razie potrzeby pomóc dziecku się z nimi uporać.

Biegunka u niemowlaka to nagłe zwiększenie częstotliwości wypróżnień, któremu mogą towarzyszyć zmiana konsystencji kupki oraz dodatek krwi, ropy lub większych ilości śluzu. Karmione piersią noworodki i małe niemowlęta mogą wypróżniać się nawet 10 razy na dobę. Jeśli ta ilość jest stała - nie ma powodu do obaw. Jeśli jednak zwiększa się z dnia na dzień, to możemy mówić o biegunce.

Katalog przyczyn rozwolnienia u niemowlaka jest bardzo szeroki. Najczęściej jest ono spowodowane infekcjami wirusowymi (głównie rotawirusami), a rzadziej zakażeniami bakteryjnymi. Biegunki bywają też objawem alergii lub nietolerancji pokarmowej, a czasem pojawiają się po przejściu z karmienia piersią na mleko modyfikowane lub po zmianie mleka modyfikowanego na inne.

Kiedy maluch ma biegunkę, rodzice powinni przede wszystkim skupić się na podawaniu mu odpowiedniej ilości płynów. Odwodnienie u niemowlaka jest niebezpieczne i stanowi zagrożenie dla jego zdrowia, a nawet życia. Maluszki karmione wyłącznie mlekiem mamy należy częściej przystawiać do piersi. Dzieciom karmionym butelką oraz starszym niemowlętom w okresie rozszerzania diety, warto natomiast podawać większe niż zwykle ilości wody do picia. Po konsultacji z lekarzem można też wprowadzić doustne preparaty nawadniające, np. HiPP ORS 200. Jeśli czas trwania biegunki przedłuża się lub dziecko ma dodatkowe objawy, konieczna jest wizyta u pediatry.

Zaparcia u niemowląt charakteryzują się zbyt rzadkimi wypróżnieniami, którym towarzyszy wysiłek, a czasem też płacz. W przypadku dzieci karmionych piersią, przerwy pomiędzy kolejnymi wypróżnieniami mogą wynosić kilka, a nawet kilkanaście dni. U maluchów karmionych mlekiem modyfikowanym wypróżnienia są zwykle nieco częstsze. Jeśli niemowlę oddaje stolec rzadko, jest on twardy, zbity, o dużej objętości lub średnicy, to można podejrzewać zaparcie.

Do głównych przyczyn zatwardzenia u niemowlaka zaliczamy:

Maluszkowi cierpiącemu na zaparcia można pomóc masując jego brzuszek, przyginając kolanka do brzuszka lub wykonując nóżkami tzw. rowerek. Warto też pilnować odpowiedniego nawodnienia dziecka i przedyskutować z lekarzem zmianę mleka modyfikowanego na inne, lepiej tolerowane. Jeśli zaparcie się przedłuża, należy udać się do pediatry.

Kolką niemowlęcą nazywamy epizody długiego płaczu, marudzenia lub rozdrażnienia bez wyraźnej przyczyny, podczas których trudno uspokoić maluszka. Zwykle są one regularne, pojawiają się późnym popołudniem lub wieczorem i trwają  3 dni w tygodniu przez co najmniej 1 tydzień, od około 2-3 tygodnia życia dziecka. Kolkę stwierdza się, gdy występują wymienione objawy, ale jednocześnie występuje prawidłowy rozwój fizyczny i właściwy przyrost masy ciała, brak jest gorączki i objawów innej choroby.

Mimo wielu badań, przyczyn kolki nie udało się jednoznacznie ustalić. Wśród hipotez najczęściej wymienia się nagromadzenie gazów w jelitach maluszka, zaburzenia perystaltyki, nadwrażliwość, nietolerancje i alergie pokarmowe, nadmiar bodźców z otoczenia, a także niedojrzałość układów pokarmowego i nerwowego.

Leczenie kolki u niemowlaka polega jedynie na łagodzeniu płaczu i ciągłych próbach uspokojenia maluszka. Niektórym dzieciom pomagają: tulenie, noszenie oraz rytmiczne kołysanie lub bujanie na rękach rodzica. Jeśli te działania nie przynoszą ulgi, warto wypróbować masaż brzuszka i ogrzewanie go termoforem lub ciepłą pieluchą tetrową. Po konsultacji z lekarzem można też podawać dziecku probiotyk.

Do wzdęć dochodzi w wyniku nadmiernego nagromadzenia gazów w jelitach. Zwykle odpowiada za nie nieprawidłowa technika karmienia piersią, np.:

W każdym z tych przypadków, dziecko połyka nadmierne ilości powietrza, które następnie zalegają w jego brzuszku i powodują nieprzyjemne dolegliwości. Za wzdęcia u bardzo małych niemowląt odpowiadają też przejściowe problemy z trawieniem laktozy, które są rezultatem niedojrzałości układu pokarmowego.

Jak pomóc dziecku cierpiącemu na wzdęcia? Istnieje kilka skutecznych sposobów:

Refluks u niemowlaka polega na cofaniu się treści z żołądka do przełyku, a czasem też dalej: do jamy ustnej lub poza nią. Spowodowany jest fizjologiczną niedojrzałością i specyficzną budową układu pokarmowego dziecka. Niemowlę ma krótszy i szerszy przełyk, słabszą przeponę oraz niższe napięcie dolnego zwieracza przełyku niż dorosły, dlatego epizody refluksu mogą być u niego częstsze.

Fizjologiczny refluks u dzieci często jest połączony z ulewaniem. Jeśli nie towarzyszą mu dodatkowe objawy, a po ulaniu dziecko jest spokojne i pogodne, rodzice nie powinni się martwić. W przypadku częstych i obfitych ulewań u noworodka warto pamiętać o odbijaniu go po karmieniu - pozwala to usunąć nadmiar powietrza z brzuszka i zmniejszyć częstotliwość regurgitacji.

Jeśli refluks połączony jest z innymi objawami, np. płaczem i prężeniem się w trakcie karmienia, chrypką, świszczącym oddechem i fusowatymi wymiotami, to z dużym prawdopodobieństwem mamy do czynienia z refluksem patologicznym, czyli chorobą refluksową przełyku. Po cofnięciu się treści żołądkowej, dziecko nie będzie zadowolone i zrelaksowane tak, jak po ulewaniu, lecz stanie się rozdrażnione, płaczliwe i marudne. W takiej sytuacji warto zastosować sprawdzone metody karmienia dziecka z refluksem. Jeśli objawy nie ustąpią, czeka Was wizyta u lekarza.

Jak zdążyliśmy się przekonać, rodzice mają do dyspozycji całkiem spory arsenał środków, które mogą pomóc wyeliminować lub ograniczyć dolegliwości trawienne u niemowląt. Najważniejszym z nich jest odpowiedni sposób żywienia maluszka. Jak już wspominaliśmy, najlepszym pokarmem dla niemowlaka jest mleko mamy. Jeśli to tylko możliwe, mama powinna utrzymać karmienie piersią jak najdłużej - jej mleko jest łagodne dla brzuszka dziecka oraz wspiera prawidłowy rozwój jego układu pokarmowego.

Rodzice dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym również mają spore "pole manewru" w kwestii żywienia maluchów. Na rynku dostępne są specjalne mleka modyfikowane, które przynoszą ulgę w dolegliwościach trawiennych, np.:

Ich podawanie warto skonsultować z lekarzem, który doradzi wybór odpowiedniego produktu. Może okazać się, że wprowadzenie mleka specjalistycznego wcale nie będzie konieczne. Czasem wystarczy zmiana mleka modyfikowanego na inne, które będzie lepiej tolerowane przez maluszka i pozwoli ograniczyć problemy z brzuszkiem.

Z troski o delikatne i wrażliwe brzuszki niemowląt, powstało mleko modyfikowane HiPP z mleka koziego BIO. Mleko kozie zawiera naturalnie wysoki poziom beta-kazeiny A2, której budowa przypomina beta-kazeinę występującą w mleku mamy. Sprawia to, że jest ono łatwo rozkładane przez enzymy trawienne i dobrze tolerowane przez niedojrzały układ pokarmowy maluszka.

Mleko HiPP powstaje na bazie łagodnego mleka koziego najwyższej jakości, które zawiera lekkostrawną beta-kazeinę A2. Jego receptura uzupełniona jest o składniki, które wspomagają zdrowy rozwój maluszka:

Dzięki połączeniu mleka koziego zawierającego lekkostrawne białko i błonnika pokarmowego (GOS), mleko następne HiPP z mleka koziego BIO może poprawić fizyczne samopoczucie niemowląt cierpiących z powodu dolegliwości trawiennych. Co więcej, pozwala ono na łagodne przejście z karmienia piersią na karmienie mlekiem modyfikowanym.

Artykuł sponsorowany