Jak zostać pedagogiem specjalnym?

Pedagog specjalny jest coraz bardziej cenionym oraz poszukiwanym na rynku pracy specjalistą. Dzieje się tak z racji, że popularność pedagogiki specjalnej rośnie a co za tym idzie coraz większa liczba dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Do zajmowania stanowiska pedagoga specjalnego, nauczyciel musi spełnić wymagania kwalifikacyjne, wybierając jedną z trzech opcji.

1. Wybrać jednolite studia magisterskie na kierunku pedagogika specjalna, przygotowanie pedagogiczne 2. Wybrać jednolite studia magisterskie lub studia pierwszego lub drugiego stopnia w zakresie pedagogiki specjalnej, przygotowanie pedagogiczne 3. Wybrać jednolite studia magisterskie lub studia pierwszego i drugiego stopnia, w zakresie pedagogiki, do tego kurs kwalifikacyjny albo studia podyplomowe w zakresie pedagogiki specjalnej lub w zakresie edukacji włączającej (np. studia podyplomowe pedagogika specjalna), przygotowanie pedagogiczne

Jak widać ścieżka jest dość jasno sprecyzowana. Podstawą są jednolite studia magisterskie oferowane na wielu polskich uczelniach.

Zatrudnić pedagoga specjalnego mają w obowiązku również przedszkola oraz szkoły niepubliczne, w przypadku gdy liczba dzieci albo uczniów jest większa niż 50 osób. W niepublicznych podmiotach systemu oświaty są te same przepisy, które dotyczą wymaganych kwalifikacji, jak w szkole publicznej.

Aby być pedagogiem specjalnym warto ukończyć studia podyplomowe w tym zakresie. Opcjonalnie można wybrać kurs kwalifikacyjny.

W sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych na stanowisko pedagoga specjalnego uważa się absolwentów którzy ukończą:

• rewalidację 
• resocjalizację
• surdopedagogikę
• tyflopedagogikę
• oligofrenopedagogik
• edukację oraz terapię osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu
• edukację i rehabilitację osób z niepełnosprawnością intelektualną
• pedagogikę resocjalizacyjną
• pedagogik zdolnych i uzdolnionych
• logopedię w przypadku studiów pięcioletnich, dających tytuł magistra pedagogiki specjalnej ze specjalnością logopedii
• pedagogikę korekcyjną

W przypadku, kiedy nauczyciel ukończył wybrany z ww. kierunków studiów w ramach jednolitych studiów magisterskich, studiów pierwszego stopnia lub studiów drugiego stopnia może bez terminu zajmować stanowisko pedagoga specjalnego.

Do dnia 31 sierpnia 2026 r. kwalifikacje, aby zajmować stanowisko nauczyciela pedagoga specjalnego mogą posiadać również osoby:

• w przedszkolach - osoba musi mieć kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela, w przedszkolu i w klasach I-III szkoły podstawowej, a dodatkowo ukończyć studia podyplomowe w zakresie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka,
• w szkołach i przedszkolach - osoba, która ma kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole i przedszkolu, a oprócz tego ukończyła kurs kwalifikacyjny lub studia podyplomowe, w zakresie pedagogiki specjalnej.

Nauczyciele po 31 sierpnia 2026 r., którzy nie będą mieli wymaganych kwalifikacji, nie będą mogli kontynuować pracy na tym stanowisku. Warunkiem, aby pozostali oni na stanowisku jest uzupełnienie wskazanego wykształcenia do tego poziomu.

Jeśli w szkole na daną chwilę nie ma uczniów z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego, to mimo wszystko musi w każdej szkole być osoba z wykształceniem pedagoga specjalnego. Nie równa się to także zwolnieniem psychologa szkolnego. Powinny być to dwa odrębne stanowiska nauczyciela w danej szkole.

Pedagog szkolny powinien w trakcie pracy w danej szkole brać czynny udział w edukacji danego dziecka i łączyć to z elementami terapii.

Pedagog specjalny ma za zadanie planowanie, prowadzenie oraz modyfikowanie działań edukacyjnych, terapeutycznych czy też opiekuńczych dla osób, które mają specjalne potrzeby rozwojowe oraz edukacyjne.

Pedagodzy specjalni ułatwiają dzieciom, które posiadają orzeczenia o kształceniu specjalnym (np. z racji niepełnosprawności) lub z trudnościami na tle społeczno-środowiskowym, aby odnaleźć siebie w grupie, przyswoić wiedzę, asymilować się w warunkach szkolnych, zaakceptować siebie itd. Zadanie pedagoga specjalnego to w pierwszej kolejności zdiagnozowanie problemów oraz podjęcie działań, które mogą pomóc zniwelować dany problem. Zazwyczaj dzieje się to przy współpracy z psychologiem, z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, innymi pedagogami oraz rodziną ucznia i z samym uczniem.

Praca pedagoga specjalnego w placówce to wiele, różnorodnych sytuacji, to połączenie edukacji z elementami terapii. Przykładowo pedagog specjalny może poprowadzić:

• zajęcia rewalidacyjne,
• zajęcia logopedyczne,
• nauczać uczniów wyjątkowo uzdolnionych,
• prowadzić zajęcia uspołeczniające np. z treningu umiejętności społecznych.

Jakie cechy powinna posiadać osoba na stanowisku pedagoga specjalnego?