Gorączka od A do Z

Pojawienie się gorączki oznacza, że u malucha rozwija się stan zapalny, z którym układ odpornościowy dziecka próbuje walczyć. Wzrost temperatury ciała to reakcja obronna organizmu. Do pewnego momentu nie jest groźny. Co jednak zrobić, gdy szkrab ma blisko 40st.C? Przeczytaj nasz tekst, a znikną wszystkie twoje wątpliwości.

A jak atak temperaturyTemperatura pomiędzy 37,3st.C a 38st.C to stan podgorączkowy, który nie wymaga natychmiastowych działań. Gorączka powyżej 39st.C jest uznawana za wysoką - jak najszybciej powinnaś wówczas podać malcowi lek przeciwgorączkowy. Jeśli tego nie zrobisz, gorączka może spowodować drgawki, odwodnienie, zaburzyć pracę serca i nerek u malca.

B jak bolący brzuszekJeśli gorączce u malca (a zwłaszcza u niemowlęcia) towarzyszą objawy ze strony układu pokarmowego, np. ból brzucha, wymioty lub biegunka, niezwłocznie trzeba pójść do lekarza. Są to bowiem symptomy, które mogą świadczyć o poważnej chorobie, np. infekcji przewodu pokarmowego lub układu moczowego.

C jak czoło do kontroliDotykanie dłonią czoła dziecka to najprostszy sposób kontroli temperatury. Niestety, nie jest on do końca wiarygodny.

Nasza rada: Jeśli podejrzewasz, że szkrab może mieć gorączkę, zmierz mu temperaturę termometrem.

C jak czopki zamiast syropuSą jedynym ratunkiem w sytuacji, gdy maluch odmawia wypicia syropu lub wymiotuje. W aptece kupisz zarówno czopki z paracetamolem, jak i z ibuprofenem. Aby zaaplikować lek, unieś nieco nóżki maluszka i delikatnie wsuń czopek do pupy. Następnie lekko ściśnij pośladki malca i przez chwilę przytrzymaj złączone, by czopek nie wypadł.

Nasza rada: Przed włożeniem czopka posmaruj skórę wokół odbytu niewielką ilością wazeliny.

D jak drgawki u dziecka Mogą wystąpić u dzieci do 5. roku życia, które bardzo wysoko gorączkują (powyżej 40st.C) lub zbyt gwałtownie spadła im temperatura. Podczas napadu drgawek z dzieckiem nie ma kontaktu, szkrab patrzy nieruchomo w jeden punkt, trzęsą mu się ręce i nogi. Dziecko może też zesztywnieć lub wręcz przeciwnie - stać się wiotkie. Choć drgawki groźnie wyglądają, zwykle nie pozostawiają konsekwencji. Po takim incydencie malca musi jednak zbadać lekarz. Specjalista sprawdzi, czy ich przyczyną była na pewno gorączka czy też - być może - spowodowało je inne schorzenie, np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Nasza rada: Gdy malec ma drgawki, należy ułożyć go w bezpiecznej pozycji na boku, z dala od przedmiotów, o które mógłby się uderzyć, rozpiąć ubranie, by mógł swobodnie oddychać, i szybko zadzwonić na pogotowie.

F jak fałszywy pomiarJest możliwy, gdy szkrab podczas mierzenia gorączki jest wyjątkowo niespokojny i się wierci. W takiej sytuacji spróbuj zająć malca np. książeczką lub bajką w TV, by na parę chwil odwrócić jego uwagę. Błąd w pomiarach może też wystąpić wskutek wyczerpania się baterii w termometrze elektronicznym. Jeśli zatem podejrzewasz, że urządzenie może wskazywać błędny odczyt, dla sprawdzenia zmierz gorączkę również u siebie.

G jak groźne odwodnienieWysoko gorączkujące dziecko narażone jest na odwodnienie.

H jak humor choregoMalec wraz z rosnącą gorączką robi się coraz słabszy. Jest też bardziej marudny i mniej kontaktowy. Nie martw się jednak na zapas. Gdy tylko zacznie działać lek przeciwgorączkowy, jego samopoczucie się poprawi.

I jak ibuprofen w lekachSyropy i czopki zawierające ibuprofen można podawać maluchom powyżej 3. miesiąca życia. Działają przeciwgorączkowo, przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Aplikuje się je co 7-8 godzin. W aptece pytaj np. o: Ibum, Ibufen, Nurofen.

Uwaga! Jeśli dziecko ma mniej niż pół roku, zanim podasz mu lek obniżający gorączkę, skonsultuj się z pediatrą.

J jak jadłospis maluszkaUtrata apetytu to normalna reakcja organizmu, który koncentruje się na walce z infekcją. Nie martw się więc, jeśli malec odmawia jedzenia. Wystarczy, by dużo pił. Aby zachęcić go do przełknięcia czegokolwiek, proponuj potrawy, które lubi. Powinny być lekkostrawne ("oszczędzają" wątrobę, która musi poradzić sobie z przyjmowanymi lekami) i zawierać dużo węglowodanów, dających energię do walki z chorobą.

K jak kąpiel chłodzącaJeśli pomimo podania leków oraz zastosowania chłodzących okładów gorączka nie spada, możesz wykąpać brzdąca w letniej wodzie. Nalej do wanny wody o temperaturze o 1st.C niższej od temperatury ciała dziecka. Włóż malca do kąpieli i stopniowo dolewaj coraz chłodniejszej wody. Wyjmij go z wanny po 5-10 minutach.

L jak letnie napojePodczas gorączki malec obficie się poci i traci duże ilości wody z organizmu. Aby nie doszło do groźnego dla dziecka odwodnienia, trzeba ją regularnie uzupełniać. Co podawać do picia maluchowi, który gorączkuje? Jeśli jeszcze karmisz malca piersią, jak najczęściej go do niej przystawiaj. Dla starszego brzdąca najlepsza będzie niegazowana woda mineralna, herbatki (malinowa, z czarnego bzu lub lipy) oraz rozcieńczone soki.

Nasza rada: Serwowane napoje powinny mieć temperaturę pokojową. Gorące, rozgrzewając organizm, mogą spowodować wzrost temperatury, zaś zimne - kłopoty z gardłem.

Ł jak łyżeczka do lekówJeśli chcesz podać gorączkującemu maluchowi syrop przeciwgorączkowy, musisz zrobić to specjalną łyżeczką lub plastikowym dozownikiem z miarką (są dołączone do opakowania leku).

Czy wiesz, że... Do odmierzania dawki leku nie wolno używać łyżeczek do herbaty, gdyż mają one różną pojemność - nie ma pewności, że ta, którą się posługujesz, ma zalecane 5 ml.

N jak następna dawkąJeśli maluch wysoko gorączkuje, powinnaś podać ją, zanim poprzednia dawka przestanie działać. Zachowuj jednak wymagane odstępy czasowe, czyli ok. 4 godzin w przypadku podawania leków z paracetamolem i 7-8 godzin po zaaplikowaniu ibuprofenu. Jeśli już 2-3 godziny po podaniu leku na obniżenie gorączki, temperatura u smyka zaczyna rosnąć, podaj drugi lek przeciwgorączkowy. Pamiętaj jednak, że musi on należeć do innej grupy, gdyż inaczej dziecku grozi przedawkowanie. Czyli jeśli podałaś malcowi wcześniej syrop z paracetamolem, teraz sięgnij po preparat z ibuprofenem.

O jak okłady chłodząceWysoką temperaturę u dziecka możesz nieco zbić, robiąc malcowi chłodne okłady. W tym celu zmocz pieluszkę lub mały ręcznik i przykładaj na czoło, kark, pachy i pachwiny lub zawiń dziecku wokół łydek.

Czy wiesz, że... Możesz również przecierać całe ciało szkraba gąbką zwilżoną w letniej wodzie.

P jak przegrzanie szkrabaJeśli dziecko ma gorączkę, załóż mu cienką, bawełnianą piżamkę i przykryj lekką kołderką lub kocykiem. Nie opatulaj go szczelnie i nie zmuszaj, by się wypociło. Organizm powinien mieć możliwość oddania ciepła.

Nasz rada: Dbaj, by pokój, w którym przebywa chory maluszek, był często wietrzony. Powinna w nim panować temperatura ok. 20-22st.C.

P jak paracetamol dla malcaMożna podawać go już od pierwszych dni życia. Jest bezpieczny i skutecznie zwalcza ból oraz gorączkę. W aptece pytaj o Calpol, Apap lub Panadol. Leki te możesz kupić w postaci syropów, kropli oraz czopków.

R jak reakcja na lekCzasami zdarza się, że maluch po przyjęciu leku przeciwgorączkowego dostaje wysypki, ma biegunkę lub wymiotuje. To nic innego jak rekacja niepożądana na ten preparat. W takiej sytuacji, po skonsultowaniu się z lekarzem, należy obniżać u dziecka temperaturę środkiem z innej grupy leków. Jeśli więc maluch źle toleruje ibuprofen podawaj mu specyfiki, w których substancją czynną jest paracetamol.

Uwaga! Ibuprofen, zaliczany do niesterydowych leków przeciwzapalnych, może powodować lub zaostrzać reakcje alergiczne.

S jak skoki gorączki Zwłaszcza u małych dzieci mogą być naprawdę niebezpieczne - osłabiają organizm i powodują drgawki. Dlatego gdy tylko zauważysz u malca pierwsze objawy narastającej temperatury - wypieki na twarzy, szkliste oczy, dreszcze czy senność - zmierz dziecku temperaturę. Jeśli będzie wysoka, szybko podaj leki. Zanim zacznie działać, możesz robić malcowi okłady chłodzące lub przygotować letnią (ale nie zimną!) kąpiel. Ponownie zmierz maluchowi temperaturę po godzinie od podania środków obniżających gorączkę. Jeśli rzeczywiście spadła, skontroluj ją ponownie po kolejnych 3-4 godzinach. Jeśli zauważysz pierwsze symptomy kolejnego skoku, zacznij działać.

Czy wiesz, że... U chorego zwykle temperatura najbardziej rośnie późnym popołudniem i wieczorem.

U jak uwaga na ilośćWszystkie leki powinnaś podawać dziecku zgodnie z zaleceniami lekarza lub instrukcją dołączoną do opakowania. Dawkę dobieraj do masy ciała szkraba, a nie do jego wieku. Starannie odmierz właściwą dawkę. Tylko wtedy malec otrzyma dokładnie tyle leku, ile powinien. Podanie mniejszej dawki leku skutkuje tym, że działa on słabiej i krócej. Zwiększenie porcji może zaś doprowadzić do przedawkowania leku i dolegliwości ze strony układu pokarmowego i wątroby.

W jak wzywanie pomocyOto sytuacje, w których gorączkujące dziecko niezwłocznie potrzebuje pomocy lekarskiej:

• maluszek ma mniej niż pół roku i temperaturę powyżej 38st.C;

• dziecko nie chce pić i zauważasz u niego pierwsze symptomy odwodnienia;

• gorączce towarzyszą inne objawy, np. silny ból gardła, ucha, wymioty, biegunka lub gdy brzdąc ma kłopoty z oddychaniem;

• utrzymuje się ponad trzy dni i maluch nie ma żadnych innych dolegliwości.

Z jak zakazane lekarstwaDzieciom do 12. roku życia nie wolno podawać aspiryny, polopiryny oraz innych lekarstw, które zawierają w swoim składzie kwas acetylosalicylowy. Mogą one bowiem wywołać u malca tzw. zespół Reye´a. Jest to wyjątkowo niebezpieczna choroba, która prowadzi do nieodwracalnych zmian w wielu narządach, m.in. mózgu oraz wątrobie.

Magdalena Kowalska, konsultacja: lek. med. Barbara Gierowska-Bogusz, pediatra z Instytutu Matki i Dziecka. Tekst: