Zabawy, które rozwijają twoje dziecko

0-1 rok Igraszki z mamą rozwijają zmysły

Niemowlęce zabawy to przede wszystkim eksperymentowanie z wrażeniami zmysłowymi i ćwiczenie motoryki. Nie potrzeba wiele. Malca potrafi zafascynować stukanie palcami czy łyżeczką o blat lub kilka grzechoczących guzików w pudełku. Bliski fizyczny kontakt nie tylko buduje i wzmacnia więź między mamą a maluchem. Pomaga także dziecku lepiej się rozwijać. Zarówno kilkutygodniowy, jak i kilkumiesięczny szkrab potrzebuje zabaw angażujących zmysł dotyku.

• To jest nos, a to są usta

Pozwól maluszkowi dotykać swojej twarzy. Nazywaj części ciała, swoje i maluszka, muskając go w nosek, rączkę.

• Dźwig

Szkraby ją uwielbiają. Połóż się na plecach, unieś dziecko nad sobą, mówiąc: "Poproszę buziaka", obniżaj je do twarzy, by pocałować.

• Wspinanie i przytulanie

Gdy maluch zacznie pełzać lub raczkować, kładź się na podłodze i pozwól mu wspinać się po tobie i przytulać się. Po 6. miesiącu życia maluch coraz lepiej chwyta zabawki. Potrafi utrzymać je jednocześnie w obu dłoniach, obracać i przekładać z ręki do ręki. Staraj się, by maluch miał wiele okazji do ćwiczenia sprawności małych paluszków.

• Klocki

Daj mu do rączek dwa drewniane klocki. Pokaż, że może nimi stukać, obijając jeden o drugi.

• Rysunek w budyniu

Gdy skończysz karmić dziecko, pozwól mu zrobić np. w budyniu "awangardowy" rysunek albo chwytać rączką śliskie kuluseczki i wkładać je do buzi.

• Idzie rak

Precyzję chwytania trenują też wszelkie zabawy paluszkowe: "Idzie rak nieborak", "Sroczka kaszkę warzyła". Maluch najpierw będzie się przyglądał, domagał powtarzania, a z czasem zacznie sam naśladować ruchy rączką. Zanim twoja pociecha zacznie mówić, musi nauczyć się napinać mięśnie twarzy, pracować przeponą. Najlepszą metodą jest śmiech niemowlaka.

• Pszczółka

Pochyl się nad dzieckiem, kiwaj głową, używaj wyrazów dźwiękonaśladowczych. To na pewno go rozbawi. Dobra jest też zabawa w "pszczółkę". Ułóż szkraba w wygodnej pozycji. Unieś palec w zasięgu jego wzroku i udając brzęczenie pszczoły zataczaj nim koła. Pozwól, by "pszczółka" wylądowała na policzku dziecka, delikatnie go połaskotała. Potem chwyć jego paluszek i spraw, by "pszczółka" wylądowała na twoim nosie. Mów do smyka, patrząc na niego. Niech obserwuje ruch twoich warg.

• Dmuchanie w piórko

Ze starszym niemowlakiem dobra jest zabawa z piórkiem. Połóż na dłoni piórko i dmuchnij. Raz mocniej, raz słabiej. Zachęć do naśladowania. To wyćwiczy mięśnie twarzy i przepony, wzmocni także siłę oddechu.

1-2 lata Dużo ruchu

Kiedy maluch skończy rok, roznosi go energia. Nie potrafi już usiedzieć w miejscu, wszędzie musi wejść, zajrzeć w każdy zakamarek. Jest ciekawy wszystkiego. Chce poznawać otoczenie na własnych nóżkach. Potrzebuje zabaw ruchowych, które pomogą mu trenować sprawność i mięśnie. • Huśtanie i wirowanie

Aranżuj zabawy z huśtaniem. Maluchy uwielbiają wirowanie, kręcenie się w kółko. To uczy zachowywania równowagi.

• Chodzenie na piętach

Na spacerze pozwól dziecku chodzić po schodach, kamieniach, wdrapywać się na murki. Będzie zachwycone, gdy pokażesz mu, jak można chodzić na palcach i na piętach. Ważne jest także ćwiczenie sprawności dłoni. Małe rączki chwytają wszystko, co jest w ich zasięgu. Ich ćwiczenie stymuluje potem naukę takich praktycznych umiejętności jak zapinanie guzików, sznurowanie butów, nauka rysowania i pisania.

• Ugniatanie kulek

Zaproponuj szkrabowi lepienie kulek z plasteliny, modeliny, miękkiego papieru. Wrzucajcie je do pudła z różnej odległości.

• Budowanie wieży

Budujcie ją z drewnianych klocków. Dla malucha postawienie jednego na drugim nie jest takie proste.

• Przelewanie wody

Pozwól dziecku odkręcać i zakręcać butelki, przelewać wodę z kubeczka do miseczki. Nie zabraniaj odkręcania i zakręcania kranu.

• Malowanie rękami Rozłóż na podłodze duży arkusz papieru, na talerzyku rozcieńcz trochę farby (specjalnej, nietoksycznej). Niech pociecha macza w niej palce i całe dłonie i odciska je na papierze.

• Rozrzucanie rzeczy

Każdy dwulatek z pasją odkrywa zawartość szaf, szuflad. Interesują go wszelkie zależności przyczynowo- skutkowe. Będzie rzucał zabawki i sprawdzał, co się z nimi dzieje po upuszczeniu. Pozwól mu na to.

• Szukanie węża

Zwiąż kolorowe apaszki i włóż je pod swoje ubranie, zostawiając na wierzchu końcówkę. Zachęć szkraba, by wyciągał "węża", opowiadając w tym czasie, co mu się ciekawego przydarzyło.

3-4 lata Kontakt z dziećmi uczy wyrażania emocji

Mija pierwszy okres buntu i przekory. Smyk staje się chętny do współpracy. Idzie do przedszkola, poznaje kolegów. Uczy się współdziałania w grupie. To odpowiedni czas, by uwrażliwiać go na uczucia innych i uczyć wyrażania emocji.

• Miny w lusterku

Daj dziecku lusterko. Następnie wypowiadaj zdania np. "Zosia dostała prezent", które smyk musi przedstawić w lusterku za pomocą odpowiedniej miny, wyrażającej np. radość, zdziwienie.

• Zamiana ról

Ty będziesz dzieckiem, a dziecko tobą. Zachowuj się jak ono w różnych sytuacjach, np. złości się, kiedy wyłączasz telewizor. Maluch niech postawi się w twojej roli, niech odpowiada i reaguje jak ty. W ten sposób "na własnej skórze" przekona się, jakie reakcje wywołuje w tobie jego zachowanie. Rozmawiajcie też o przeżyciach bohaterów przeczytanej bajki: kiedy się cieszyli, a kiedy smucili. Pewnie nie raz zaobserwujesz, jak pociecha karmi misia łyżeczką czy "rozmawia przez telefon", trzymając w rączce banana. A może nawet ma niewidzialnego przyjaciela? Malucha fascynuje zabawa na niby. Jego wyobraźnia pracuje intensywnie. Odgrywajcie więc scenki z udziałem zabawek.

• Teatrzyk cieni

Układajcie dłonie w różny sposób, poruszajcie palcami, by na ścianie powstały figurki zwierząt, różnych przedmiotów. Ułóżcie do tego historyjkę. Zachęć też malucha go do fantazjowania na temat: "Co by było, gdybyś był królem, królewną, samolotem, drzewem, naszym psem".

• Wymyślcie bajkę

Zacznij opowiadać wymyśloną przez ciebie historyjkę. Poproś, by malec kontynuował opowiadanie, dodając kilka zdań i tak twórzcie bajkę na zmianę. Bawienie się z rówieśnikami kształtuje umiejętności społeczne dziecka. Zabieraj go więc jak najczęściej na plac zabaw. Wspólne budowanie zamku w piaskownicy, wymienienie się foremkami to lekcja pierwszych społecznych doświadczeń.

• Prowokuj kontakty

Zaproponuj dzieciom np. wyścigi samochodzików, wspólne lepienie bałwana czy grę w piłkę. Czekanie na swoją kolej na huśtawce czy zjeżdżalni to też niezwykle cenna lekcja funkcjonowania społecznego.

5-6 lat Rozwijaj jego spostrzegawczość

Dziecko nadal potrzebuje zabaw stymulujących rozwój emocjonalny, społeczny i ruchowy. To także ważny okres kształtowania się samodzielnego myślenia i jego zdolności intelektualnych. Gdy malec rozpocznie naukę czytania i liczenia, będzie musiał zapamiętywać wiele informacji.

• Bajka

Przed kolejną czytaną bajką poproś o opowiedzenie, co wydarzyło się w poprzedniej. Dopytuj o szczegóły.

• Co się zmieniło

Niech dziecko rozejrzy się po pokoju. Po jego wyjściu zamień jakieś przedmioty miejscami. Poproś, by odgadło, co się zmieniło. Zachęcaj do skończenia rozpoczętej czynności. Dawaj proste zadania wymagające skupienia. To ćwiczy koncentrację.

• Skarpety do pary

Wrzuć do pojemnika i wymieszaj kilka par kolorowych skarpetek. Poproś smyka, by dopasował skarpetki do siebie.

• Lista zakupów

Z gazetek reklamowych powycinajcie zdjęcia produktów. Poproś, by pociecha przykleiła na kartce rzeczy, które powinniście kupić np. na obiad. Rozwijaj spostrzegawczość dziecka. Jest niezbędna w nauce. W tym wieku musi rozpoznawać już kształty, barwy, potrafić tworzyć całość z pojedynczych elementów i wyodrębniać szczegóły z większej całości.

• Różnice na obrazkach

Podsuwaj dziecku książeczki, w których będzie mogło szukać różnic między obrazkami, dobierać w pary pasujące do siebie przedmioty. Zachęcaj do układania puzzli.

• Kształty i kolory

Pokaż pięć klocków w różnych kolorach i kształtach. Niech malec je obejrzy i zamknie oczy. Schowaj trzy z nich i poproś, by otworzył oczy i powiedział, jakich klocków brakuje. Ucz też dziecko nazywania kształtów i wykrywania różnic np. między prostokątem, a kwadratem.

Powyżej 6 lat Rozwijaj jego talenty

Ważne w tym wieku dla dziecka są zabawy dydaktyczne. Rozwijają umiejętność pisania, czytania, liczenia i komunikowania się. Pociecha potrzebuje też zabaw kształtujących jej zainteresowania. Powinna już zdawać sobie sprawę z tego, że to, co zrobiła będzie miało swoje skutki. Obserwuj, co sprawia dziecku największą frajdę, co lubi robić. Staraj się stworzyć jak najwięcej możliwości, by poszerzało swoje zainteresowania.

• Basen, rower, piłka

Z małym sportowcem wybierz się na basen, wycieczkę rowerową, zachęcaj go do gry w piłkę.

• Rysowanie, wycinanie...

Gdy pasją pociechy jest rysowanie, pokaż, jak techniki plastyczne można łączyć ze sobą i tworzyć nowe. Na pewno ucieszy go rysowanie świecą czy malowanie na szkle. Zaproponuj wykonanie kolażu - wykorzystaj skrawki gazet, tkanin, sznurka, suszone liście, kwiaty itp. Małą plastyczkę zachwyci produkcja biżuterii z masy solnej czy szycie ubranek dla lalki, włączenie z przygotowaniem wykroju z papieru. A może wspólnie przygotujecie kreacje na bal karnawałowy? Umiejętność planowania pomaga osiągnąć zamierzony cel, odnosić sukcesy w nauce, rozwiązywać problemy, a więc...

• Zagrajmy

Podsuwaj dziecku gry: chińczyk, monopol, warcaby, szachy itp. Uczą strategicznego planowania, liczenia, przestrzegania zasad, gry zespołowej i koncentracji. W podróży grajcie w kółko i krzyżyk. Przed spacerem narysuj prostą mapkę i poproś dziecko, by doprowadziło cię do wyznaczonego miejsca. Radość będzie większa, gdy okaże się, że celem jest np. ulubiona cukiernia.

Olga Kamińska