Jak dbać o wcześniaka?

Dziecko, które urodziło się kilka tygodni przed terminem, jeszcze bardziej niż noworodek urodzony o czasie potrzebuje twojego ciepła, delikatności i uwagi.

Na pewno obserwowałaś w szpitalu pielęgniarki, gdy zajmowały się malcem, rozmawiałaś z lekarzami. Jednak teraz, w domu, dopadły cię wątpliwości. Nasz ekspert dr Barbara Gierowska-Bogusz, która na co dzień opiekuje się wcześniakami, radzi, jak zajmować się najmniejszymi dziećmi.

Trzymaj w cieple

Podstawową zasadą w opiece nad wcześniakiem jest zapobieganie wychłodzeniu.

Dzieci te mają zwykle mniej podskórnej tkanki tłuszczowej, dlatego ich ciało łatwiej oddaje ciepło do otoczenia. Kiedy malec marznie, jego organizm wykorzystuje energię na ogrzanie, zamiast na inne ważne funkcje życiowe, jak pracę serca, trawienie, oddychanie. A to grozi osłabieniem. Dlatego w pokoju, w którym przebywa wcześniak, powinno być 22-23°C.

Często przytulaj

Tulenie dziecka skóra do skóry to tzw. kangurowanie.

Ostatnie badania potwierdzają, że zwiększa ono szanse wcześniaków na przyspieszenie ich rozwoju. Obserwacje wykazały, że kangurowane dzieci mniej płaczą, łatwiej zasypiają, przez co zmniejsza się u nich poziom stresu (a to jest przyczyną spadku odporności), a ich sen jest głęboki i korzystny dla rozwoju mózgu. Przytulanie skóra do skóry wzmacnia też więź między mamą a dzieckiem i poprawia apetyt malca! Dlatego tul brzdąca jak najczęściej.

Pamiętaj, że smyk powinien być w samej pieluszce, ale okryty kocykiem. Dziecko ułóż brzuszkiem między swoimi piersiami, z główką ułożoną na jednej z nich. W ten sposób malec będzie w ciągłym kontakcie z tobą, może słuchać bicia twojego serca, czuć twoje ciepło, zapach i kołysanie klatki piersiowej, gdy oddychasz. Prawidłowo układaj do snu

Wcześniaki mają mniejsze napięcie mięśni i często przyjmują dziwne pozycje, np. z główką odchyloną do tyłu.

Gdy więc układasz malca do łóżeczka, zadbaj o to, by leżał w nim prawidłowo. Dokładną pozycję - w zależności od potrzeb dziecka - określi fizjoterapeuta, pod którego opieką będzie na pewno twoje maleństwo. Jeśli nie dostaniesz dokładnych wytycznych, pamiętaj, by nie kłaść maluszka na brzuszku (ta pozycja utrudnia oddychanie), a raczej na pleckach lub na boku. We właściwym ułożeniu smyka pomoże ci specjalna poduszka, zwana rogalem. Kupisz ją w sklepach internetowych z artykułami dla wcześniaków, np. www.wczesniak.pl.

Karm piersią

Pokarm mamy jest najlepszy dla dziecka, zwłaszcza dla tego urodzonego przed czasem, bo zawiera cenne składniki odżywcze i przeciwciała.

Przystawianie wcześniaka do piersi może jednak okazać się trudne. Maleństwo szybko się męczy, może mieć też problemy z koordynacją odruchu ssania, połykania i oddychania. Jeśli malec nie radzi sobie ze ssaniem piersi, odciągaj mleko i podawaj mu przez specjalny smoczek wymuszający aktywne ssanie lub spowalniający wypływanie pokarmu.

Ponieważ maluszki urodzone przed czasem silnie ulewają (mają niedojrzały układ pokarmowy i słabe napięcie mięśni), po jedzeniu potrzymaj dziecko do odbicia, by się nie zachłysnęło ulanym pokarmem. Jeśli z jakichś powodów nie możesz karmić smyka piersią, podawaj mu mleko modyfikowane zalecone przez pediatrę.

Dbaj o skórę pod pieluszką

Dobrze dopasowana pieluszka to bardzo ważny szczegół - skóra malca jest przecież tak delikatna, że każde otarcie może wywołać ból.

Na szczęście teraz nie ma już problemu z kupnem pieluszek dla dzieci o masie mniejszej niż 2 kg! Takie pieluszki mają m.in. marki Happy, Huggies i Fixis (dostaniesz je w sklepach internetowych). Skóra tak małego dziecka jest bardzo podatna na podrażnienia. Aby zmniejszyć ryzyko odparzeń, często wietrz pupę maluszka i stosuj kremy ochronne, np. Alantan, Sudocrem, Linomag.

Ubieraj wygodnie

Już wiesz, że maluszek łatwo się wyziębia.

Dlatego jego ubranka muszą dobrze chronić przed chłodem. Zakładaj dziecku bawełniane i flanelowe ciuszki, które będą ciepłe, ale przewiewne oraz elastyczne - smyk musi mieć swobodę ruchów. Odcinaj metki i wygładzaj żelazkiem szwy, bo mogą powodować otarcia wrażliwej skóry. Jeśli w domu jest odpowiednia temperatura (22-23°C), nie musisz zakładać dziecku czapeczki na głowę, nawet po kąpieli. Okrywanie główki praktykowane jest tylko w szpitalu i dotyczy dzieci ważących ok. 1 kg.

Kontroluj oddech smyka

U dzieci urodzonych przed czasem istnieje większe ryzyko bezdechu i zwolnienia czynności serca.

Dlatego warto zainwestować w monitor oddechu. To duży koszt (ok. 400-500 zł), ale istnieje możliwość wypożyczenia aparatu w szpitalu. Jego działanie jest proste: czujnik umieszczony pod prześcieradłem w łóżeczku włącza alarm, gdy przerwa między oddechami malca jest dłuższa niż 20 sekund.

Kąp malca codziennie

Wcześniaka należy myć każdego dnia, ale kąpiel nie powinna trwać dłużej niż 15 minut, aby malec się nie wychłodził.

Łazienka musi być ogrzana (optymalna temperatura powietrza to ok. 25-26°C), a woda w wanience nie powinna mieć mniej niż 37°C. Do mycia malca używaj tylko kosmetyków z atestem, najlepiej aptecznych emolientów (to specjalne preparaty natłuszczające i nawilżające skórę, które nie niszczą jej naturalnej warstwy lipidowej) lub syndetów (nie zawierają tradycyjnych zasadowych detergentów). Po kąpieli delikatnie osusz ciało dziecka, dotykając - nie pocierając - je ręcznikiem, a potem posmaruj oliwką lub nawilż mleczkiem dla niemowląt.

Bardzo delikatnie przemywaj oczy malca, a jego nosek i uszy czyść tylko z zewnątrz! Nie obcinaj też dziecku paznokci, by go nie skaleczyć. Przy najbliższej wizycie poproś o to położną, a na razie załóż smykowi rękawiczki, by się nie drapał.

Nie spiesz się ze spacerem

Pierwszy raz możesz wyjść z dzieckiem na dwór, gdy jego organizm umie już samodzielnie utrzymywać prawidłową temperaturę ciała (od 36,6 do 37°C).

Możesz to sprawdzić podczas przewijania lub ubierania - jeśli maluszek nie marznie podczas tych zabiegów, oznacza to, że jego system termoregulacji funkcjonuje coraz lepiej. Na spacer wybierz pogodny dzień, gdy nie ma przenikliwego chłodu, ulewy ani silnego wiatru.

Odwiedzaj pediatrę

Smyk urodzony przed czasem potrzebuje szczególnej opieki medycznej.

Dlatego pilnuj terminów wizyt kontrolnych. W pierwszym roku życia maluszek musi regularnie odwiedzać pediatrę, który będzie kontrolował przyrost wagi, obwodu głowy i klatki piersiowej dziecka oraz jego postępy psychomotoryczne. Wcześniak dostanie też skierowanie do neurologa. W 4., 8. i 12. tygodniu życia będzie także musiał przejść badania okulistyczne.