Mamo, czy wiesz wszystko o diecie swojego dziecka?

1. Czy brzuszek dziecka po 1. roku życia jest już dojrzały?

W okresie ciąży płód przygotowuje się do funkcjonowania poza organizmem mamy, a w momencie przyjścia na świat układ pokarmowy jest gotowy do podjęcia swoich najważniejszych funkcji, czyli trawienia i wchłaniania składników odżywczych, niezbędnych do prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka. Zarówno w okresie niemowlęcym, jak i w pierwszych latach życia cechują go pewne odrębności, które sprawiają, że jest wrażliwy i delikatny. Z tego powodu dzieci, które ukończyły 1. rok życia, wymagają odpowiedniego, dostosowanego do ich potrzeb żywienia.

2. Jakie są najważniejsze różnice między niedojrzałym brzuszkiem rocznego dziecka a układem pokarmowym dorosłego?

W pierwszych latach życia przewód pokarmowy dziecka nadal rozwija się i doskonali swoje funkcje. Pod koniec 1. roku życia większość enzymów trawiennych charakteryzuje się aktywnością porównywalną do tej występującej u osób dorosłych. Enzymy trawienne odpowiadają za rozkład składników diety (białek, tłuszczów i węglowodanów) na prostsze związki chemiczne, które ulegają wchłonięciu w jelicie cienkim dziecka i stanowią elementy budulcowe organizmu. W tym czasie układ pokarmowy dojrzewa zarówno anatomicznie jak i czynnościowo. Prawidłowy rozwój funkcji motorycznej przewodu pokarmowego jest zależny między innymi od spożycia odpowiedniej ilości błonnika pokarmowego. Przewód pokarmowy rocznego dziecka cechuje nadal znaczna przepuszczalność nabłonka jelitowego, co sprzyja występowaniu alergii pokarmowej w tej grupie wiekowej. Karmienie naturalne we wczesnym okresie życia dziecka może zapobiegać rozwojowi reakcji alergicznych, poprzez wpływ składników pokarmu kobiecego na uszczelnienie delikatnej bariery jelitowej, której prawidłowa funkcja w istotny sposób wpływa na odporność organizmu.  

3. Co to znaczy, że brzuszek dziecka po 1. urodzinach ma specjalne potrzeby żywieniowe? 

Prawidłowe żywienie odgrywa kluczową rolę podczas ciąży oraz w pierwszych latach życia. Zależność między odpowiednim żywieniem a jego wpływem na zdrowie dziecka w przyszłości nazywamy "programowaniem żywieniowym we wczesnym okresie życia", a ten niezwykle ważny czas w życiu młodego człowieka określamy mianem 1000 pierwszych dni. Zgodnie z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia oraz pediatrycznych towarzystw naukowych dziecko powinno być karmione wyłącznie pokarmem matki do 6. miesiąca życia, a następnie wraz z odpowiednim wprowadzeniem żywności uzupełniającej karmienie piersią można kontynuować do 2. roku życia lub dłużej. Aby zapewnić maluchowi prawidłowy rozwój, konieczne jest rozszerzanie diety o pokarmy uzupełniające. Systematyczne różnicowanie jadłospisu maluszka należy oczywiście kontynuować w kolejnych latach jego życia, uwzględniając zmieniające się potrzeby rosnącego organizmu.

4. Czy dziecko po 1. roku życia jest gotowe na dietę rodziców?

Jak pokazują badania, dzieci powyżej 1. roku życia są szczególnie narażone na niedobry żelaza, wapnia, witaminy D i błonnika pokarmowego. Aż 94 proc. dzieci po 1. roku życia otrzymuje niewystarczającą ilość witaminy D z dietą, a 42% ma niedobory wapnia. Wynika to z powszechnego, błędnego przekonania, że dziecko to "mały dorosły", a jego dieta może być identyczna z tą stosowaną przez dorosłych członków rodziny. W celu zapobiegania niedoborom pokarmowym konieczna jest szeroka edukacja na temat potrzeb dietetycznych dzieci powyżej 1. roku życia. Gdy karmienie piersią zostało zakończone, dziecku można podawać, odpowiednio dostosowanego do jego wieku mleka modyfikowane.

Nieodpowiednio zbilansowana dieta, nieprawidłowy wybór produktów spożywczych może powodować powstawanie niedoborów pokarmowych u dzieci. Nadmierna podaż mleka krowiego może prowadzić nie tylko do niedoboru żelaza, ale również wiązać się również z nadmiernym spożyciem białka i nasyconych kwasów tłuszczowych. Mleka modyfikowane dla dzieci powyżej 1. roku życia są źródłem witaminy D, która odgrywa istotną rolę w budowie kości i zębów, ale wpływa również na funkcję układu odpornościowego, a w świetle najnowszych badań ma znaczenie w profilaktyce niektórych chorób cywilizacyjnych.

Jednakże ze względu na duże zapotrzebowanie, zgodnie z aktualnymi wytycznymi witaminę D należy podawać dzieciom dodatkowo przez cały rok. Po ukończeniu 1. roku życia nadal dojrzewa motoryka układu pokarmowego, a proces ten jest regulowany między innymi przez błonnik pokarmowy, który występuje w produktach zbożowych, warzywach i owocach. Błonnik usprawnia perystaltykę jelit, reguluje wypróżnienia i zmniejsza ryzyko zaparć. Z tego powodu należy zwracać uwagę na prawidłową podaż błonnika w diecie małych dzieci.

5. Jak troszczyć się i wspierać prawidłowy rozwój układu pokarmowego dziecka po 1. roku życia?

W 2. roku życia zmienia się zapotrzebowanie energetyczne, ponieważ z jednej strony zwalnia tempo wzrastania dziecka, z drugiej jest ono coraz bardziej aktywne - dużo chodzi, biega i skacze. Aby zapobiegać rozwojowi otyłości w tym wieku oraz kształtować prawidłowe nawyki żywieniowe, konieczne jest ograniczanie spożycia tzw. cukrów dodanych, czyli wysokosłodzonych syropów, cukru i innych substancji słodzących. Prawidłowa dieta wpływa bezpośrednio na harmonijny rozwój dziecka oraz odgrywa niezwykle ważną rolę w profilaktyce wielu przewlekłych chorób, np. otyłości, nadciśnienia tętniczego czy cukrzycy.

Pierwsze lata życia to kluczowy okres kształtowania prawidłowych nawyków żywieniowych, wymagający od rodziców cierpliwości i konsekwencji, ale z całą pewnością procentujący w przyszłości. Bardzo ważne jest regularne przyjmowanie posiłków. Dieta dziecka powinna być stopniowo i systematycznie rozszerzana i nie należy zrażać się chwilowymi niepowodzeniami. Maluch musi mieć czas, aby zaakceptować nowe smaki i konsystencję pokarmów. Warto umożliwić dziecku samodzielne spożywanie posiłków, akceptując dotykanie pokarmu i jedzenie rączkami.