Przełom w leczeniu AZS!
Choć pojawiły się nowe możliwości leczenia atopowego zapalenia skóry, są one dostępne jedynie dla niektórych pacjentów. Pozostali mogą się czuć skrzywdzeni podwójnie - nie dość bowiem, że choroba ta bywa pomijana i bagatelizowana, to jeszcze za jej leczenie muszą płacić z własnej kieszeni, gdyż leki nie są refundowane.
Jak można scharakteryzować atopowe zapalenie skóry?
Atopowe zapalenie skóry to przewlekła i nawracająca choroba skóry, charakteryzująca się silnym świądem oraz widocznymi zmianami skórnymi.
Pojawiają się one w różnych miejscach i mają różne nasilenie w zależności od wieku osoby chorej. Mimo licznych badań, wciąż nie poznano dokładnie przyczyny tej choroby, natomiast coraz więcej wiemy na temat mechanizmów jej występowania. Jednym z tych mechanizmów są skłonności genetyczne.
U większości pacjentów cierpiących na AZS mamy do czynienia także z tzw. atopią, czyli "nadreaktywnością" różnych narządów - np. skóry czy śluzówki przewodu oddechowego - na czynniki drażniące, tzn. alergeny.
Upraszczając - dochodzi do zaburzeń mechanizmów regulujących i do nadprodukcji tzw. przeciwciał IgE. U większości chorych z AZS stwierdza się podwyższone poziomy tych właśnie przeciwciał w surowicy krwi.
A zatem atopowe zapalenie skóry ma w głównej mierze podłoże alergiczne? Tak. W AZS kluczowe znaczenie ma rola alergenów. U niemowląt i małych dzieci na rozwój tej choroby mają wpływ przede wszystkim alergeny pokarmowe, u dzieci przedszkolnych i szkolnych zaczynają mieć wpływ także alergeny powietrzno pochodne.
U młodzieży i osób dorosłych dodatkowo niekorzystnie wpływają czynniki psychiczne i sytuacje stresowe.
U wszystkich chorych czynnikami prowokującymi zaostrzenia zmian i nawroty może być zanieczyszczenie środowiska, a także klimat. Groźne mogą być u niektórych chorych alergeny pokarmowe, ponieważ ich spożycie u osób uczulonych wywołuje natychmiastową reakcję alergiczną.
Najczęściej występuje alergia na mleko krowie i jego produkty, jaja kurze, czekoladę, owoce cytrusowe, drobno pestkowe, ryby, soję, pszenicę oraz orzeszki ziemne.
Jeśli chodzi o alergeny powietrzno pochodne, to należą do nich roztocza kurzu domowego, alergeny pyłków roślin przenoszone przez wiatr na duże odległości, a także alergeny pochodzenia zwierzęcego, znajdujące się m.in. w sierści i naskórku zwierząt.
Jakie są najbardziej typowe objawy AZS?
Najważniejszymi i najbardziej uciążliwymi objawami atopowego zapalenia skóry są świąd i zmiany skórne, a przede wszystkim przewlekłość i nawrotowość tych objawów.
Na skórze często pojawiają się silnie swędzące, rumieniowe grudki, które zlewają się w ogniska rumieniowo-naciekowe, liczne wydrapania, mogą pojawiać się także nadżerki, powierzchnie sączące.
Ogniska dłużej trwające przybierają formę rumieniowo-złuszczającą. U niemowląt zmiany takie pojawiają się najczęściej na twarzy, szyi, na tułowiu i kończynach, u dzieci małych na kolanach, podudziach, dłoniach, śródstopiach, ale także na tułowiu.
U dzieci starszych, młodzieży i osób dorosłych AZS występuje przede wszystkim na zgięciowych powierzchniach kończyn (doły łokciowe i podkolanowe).
Jak radzić sobie ze zmianami skórnymi u osób cierpiących na AZS?
Przede wszystkim należy leczyć zmiany skórne, doprowadzając do jak najszybszego ich ustąpienia, zmniejszać świąd i prowadzić systematyczną, prawidłową pielęgnację skóry.
Badania przeprowadzone w ciągu ostatnich lat wykazały, że u chorych z AZS istnieje genetyczny defekt funkcji bariery naskórkowej, powodujący suchość skóry.
Właśnie likwidowanie suchości skóry stało się jedną z podstawowych zasad terapii.
Należy pamiętać, że objawy AZS nasilają m.in. takie czynniki, jak: wysoka temperatura, suche powietrze, pocenie się, noszenie ubrań z tworzyw sztucznych, działanie dymu tytoniowego.
Nie bez znaczenia pozostaje z pewnością wpływ choroby na psychikę?
Tak, i jest to bardzo skomplikowana kwestia. AZS dotyka przede wszystkim młode osoby, średnio co piąte dziecko ma objawy tego schorzenia.
Z racji uciążliwych objawów widocznych "gołym okiem", choroba ta może powodować poważne zaburzenia w rozwoju dziecka.
Dzieci z AZS są rozdrażnione, niespokojne, mają kłopoty z koncentracją, z nauką, utrudnione kontakty z rówieśnikami.
Wpływa to niekorzystnie na relacje rodzice - dziecko, często prowadzi do depresji i innych problemów psychicznych, spowodowanych ciężkim przebiegiem choroby, poczuciem wstydu i zażenowania własnym wyglądem, nie wspominając o cierpieniach, jakie niosą swędzące, piekące i często krwawiące zmiany na skórze.
Dlatego AZS obniża jakość życia chorych i ich całych rodzin.
Jakie są sposoby leczenia atopowego zapalenia skóry?
Leczenie AZS jest bardzo trudne i powinno być prowadzone indywidualnie dla każdego pacjenta, zależnie od wieku, postaci choroby, jej umiejscowienia, nasilenia oraz przebiegu. W leczeniu AZS od wielu lat stosowane są przede wszystkim preparaty kortykosteroidowe.
Działają one miejscowo - przeciwzapalnie, immunosupresyjnie i zapobiegają świądowi.
Ale należy pamiętać, że długotrwałe stosowanie kortykosteroidów może przynieść jednak wiele skutków ubocznych - takich, jak: zaniki skóry, rozstępy, rozszerzone naczynia włosowate, zmiany trądzikowe.
Niewątpliwym przełomem w leczeniu AZS stało się wprowadzenie, stosunkowo niedawno, leków nowej generacji - tzw. inhibitorów kalcyneuryny.
Największą zaletą tych preparatów jest brak działań ubocznych, które występują podczas stosowania innych substancji leczniczych.
Działanie inhibitorów kalcyneuryny polega na hamowaniu aktywności komórek, odpowiedzialnych za procesy zapalne w organizmie człowieka.
Wykazują one właściwości immunomodulujące i właśnie z tego powodu możliwe jest ich zastosowanie m.in. w różnych chorobach skóry.
Znając patogenezę AZS, szczególnie w tej chorobie skóry znalazły one wskazania do stosowania. Pochodne kalcyneuryny są cenne zarówno w leczeniu, jak i zapobieganiu nawrotom AZS. Te nowoczesne preparaty są dobrze tolerowane.
Jest wiele prac wykazujących, że długotrwałe, aktywne terapie stosowania 2 razy w tygodniu jednego z inhibitorów kalcyneuryny pozwalają chorym normalnie żyć, bowiem wydłużają one czas remisji i zapobiegają nawrotom choroby. Są one już od kilku lat szeroko stosowane na świecie, szczególnie w leczeniu AZS.
W Polsce jednak taka nowoczesna terapia jest wciąż pełnopłatna i bardzo droga?
Tak, w naszym kraju niestety leczenie tymi preparatami wciąż nie jest refundowane przez NFZ i jest to ich jedyny minus w nowych możliwościach terapeutycznych AZS.
Terapia prowadzona przy użyciu inhibitorów kalcyneuryny jest powszechnie refundowana w Unii Europejskiej.
Mimo bardzo wysokiej skuteczności i bezpieczeństwu tych preparatów Polska jest jednym z nielicznych krajów Europy, w których tego typu farmakoterapia nie jest objęta refundacją (razem m.in. z Litwą, Łotwą, Estonią, Maltą, Cyprem czy Islandią)
Kiedy objawy AZS ustępują?
Wiadomo, że gwarantem sukcesu w walce z AZS jest z pewnością dobrze prowadzone leczenie. W trzech czwartych przypadków objawy AZS ustępują w okresie dojrzewania.
Należy jednak pamiętać, że mimo ustąpienia dokuczliwych dolegliwości, skóra pozostaje nadal sucha i wrażliwa na działanie czynników zewnętrznych.
Brak odpowiedniej pielęgnacji może spowodować nawrót choroby.
