W okresie dojrzewania śpij dużo, będziesz wielki

W czasie wykładu "Wejście w dorosłość? O procesie dojrzewania" endokrynolog wyjaśniła, że sam proces dojrzewania płciowego u dziewczynek rozpoczyna się zwykle około 10-12 roku życia (normą jest wiek 8-13 lat), a u chłopców - w wieku 11-12 lat (norma to 9-14 lat). Jednak już wcześniej, zanim sam właściwy okres dojrzewania płciowego się zacznie, zachodzą w organizmie zmiany zapowiadające pokwitanie.

I tak ok. 6-8 roku życia rozpoczyna się zwykle tzw. okres adrenarche czyli przedpokwitaniowy. W tym czasie u dzieci następuje zwiększone wydzielanie hormonów nadnerczy, które m.in. sprawiają, że zaczyna się pojawiać owłosienie łonowe, a z czasem - pachowe, a pot nabiera nieprzyjemnego zapachu. Adrenarche następuje na dwa lata przed rozpoczęciem dojrzewania gonad, a więc gruczołów płciowych produkujących komórki rozrodcze - jajników lub jąder.

Co w naszym organizmie odpowiada za rozpoczęcie procesu dojrzewania we właściwym momencie? To oś podwzgórze-przysadka-gonady, która powoduje zmiany wydzielania się hormonów płciowych.

Dzięki hormonom u dziewcząt m.in.: tkanka tłuszczowa zaczyna się gromadzić w okolicach biustu i bioder, wzrastają sutki, macica i pochwa, a także pojawia się pierwsza miesiączka. Pierwsze cykle miesięczne bywają nieregularne i nie dochodzi w nich do owulacji.

Jak podkreśliła endokrynolog - termin dojrzewania gonad uwarunkowany jest genetycznie. Zależy też m.in. od położenia geograficznego, ekspozycji na światło, odżywienia czy czynników psychologicznych. Ekspertka wyjaśniła, że pierwsze miesiączki występują zwykle wcześniej u dziewcząt mieszkających w niskich szerokościach geograficznych, na mniejszych wysokościach, w obszarach miejskich oraz u dziewcząt z nawagą, ale nie otyłych. Zaobserwowano również, że pierwsze miesiączki wcześniej występują u dziewczynek niewidomych.

Warunkiem wystąpienia miesiączki jest zwykle osiągnięcie pewnej masy krytycznej ciała - przyjmuje się, że może to być 47,8 kg. U dziewczynek z anoreksją lub tych intensywnie uprawiających sport miesiączka może pojawiać się później lub występuje pierwotny brak miesiączki.

Z kolei u chłopców dzięki hormonom m.in. wzrasta masa mięśniowa, powiększa się rozmiar jąder - powyżej 3 ml. Potem zaczyna się wzrost całego prącia, następuje zmiana pigmentacji skóry w obszarze narządów płciowych. Rozpoczyna się produkcja spermy, a z tym wiąże się występowanie polucji nocnych "Jest to przejaw dojrzałości gonady" - wyjaśnia ekspertka.

U części chłopców może też dochodzić do powiększenia gruczołów sutkowych, co wynika ze zwiększonej ilości estrogenów. "Nieraz może być to bolesne, niepokojące, wstydliwe, ale jest to całkiem naturalne" - stwierdziła badaczka. Dodała, że powiększone sutki u chłopców występować mogą także zaraz po narodzinach, a także u starszych mężczyzn - po andropauzie.

W czasie dojrzewania ciało zaczyna też szybko rosnąć. Specjaliści nazywają to skokiem pokwitaniowym wzrostu. Dr Mariola Dec-Szlichtyng podała, że o ile przed okresem dojrzewania człowiek rośnie średnio 5 cm na rok, to w okresie dojrzewania jest to już przyrost rzędu 10-12 cm.

Dziewczęta w ciągu całego okresu dojrzewania rosną średnio o 25 cm, a chłopcy - o 28 cm. Ekspertka wyjaśniła, że hormony odpowiedzialne za wzrost najintensywniej wydzielane są w ciągu nocy. "Rację więc mają babcie, które mówią: dużo śpij, a urośniesz" - zaznaczyła prelegentka. Dodała, że po zakończeniu procesu dojrzewania następuje zarastanie nasad kostnych i potem dalszy wzrost już niemal nie następuje.

Ekspertka podkreśliła, że zakończenie dojrzewania płciowego nie oznacza pełnej zdolności do rodzicielstwa. Do tego konieczna jest dojrzałość społeczna i psychiczna, którą uzyskuje się zwykle w późniejszym okresie.