Za co punktuje się noworodka

Ocenę stanu noworodka tuż po urodzeniu wprowadziła w 1952 r. Virginia Apgar, opracowując skalę punktacji wydolności układów i narządów (potocznie mówi się punktacja według skali Apgar). To podstawowe narzędzie w ocenie ogólnego stanu noworodka bezpośrednio po urodzeniu.

Ocena według skali Apgar opiera się na sprawdzeniu pięciu głównych parametrów świadczących o kondycji noworodka. Są nimi:

- oddychanie,

- czynność serca,

- zabarwienie skóry,

- napięcie mięśni

-odruchy fizjologiczne.

Każdy parametr jest oceniany w skali od 0 do 2 punktów. Łączna suma punktów określa kondycję noworodka.

Taka ocena obejmuje:

- czynność serca (jeśli jej nie ma - 0 pkt, poniżej 100 uderzeń na minutę - 1 pkt, powyżej 100/min - 2 pkt). Czynność serca powinna być liczona co najmniej przez 30 sekund;

- czynność oddechową (nieobecna- 0 pkt, zwolniona lub nieregularna - 1 pkt, aktywne ruchy - 2 pkt);

- napięcie mięśniowe (wiotkie - 0 pkt, obecne - 1 pkt, aktywne ruchy - 2 pkt). W razie niedotlenienia napięcie mięśniowe ulega osłabieniu aż do całkowitego zwiotczenia.

- reakcja na wprowadzenie cewnika do nosa, w ten sposób sprawdza się odruchy (brak - 0 pkt, grymas - 1 pkt, kichanie - 2 pkt)

- zabarwienie skóry (blada - 0 pkt, sinica obwodowa - 1 pkt, różowa - 2 pkt). Często zaraz po urodzeniu występuje sinica obwodowa, co powoduje, że większość noworodków otrzymuje tylko 1 punkt za kolor skóry, stąd tylko 15 proc. wszystkich noworodków w 1. minucie życia uzyskuje 10 punktów Apgar.

Obowiązkiem osoby zajmującej się noworodkiem na sali porodowej jest zważenie go i dokonanie pomiaru długości ciemieniowo-siedzeniowej, obwodów: głowy, klatki piersiowej i brzucha. Wszystkie wyniki są odnotowywane w dokumentacji medycznej.

Ocenę noworodka lekarz wykonuje:

- dwukrotnie: w pierwszej i piątej minucie życia - u noworodków urodzonych w stanie dobrym (które otrzymały 8-10 pkt Apgar)

- czterokrotnie: w pierwszej, trzeciej, piątej i dziesiątej minucie życia - u noworodków urodzonych w stanie średnim (4-7 pkt Apgar) i ciężkim (0-3 pkt Apgar).

Stan noworodka oceniamy jest:

- jako dobry, jeżeli punktacja w skali Apgar wynosi 8-10 punktów

- średni, gdy wynosi ona 4-7 punktów

- zły przy punktacji poniżej 4 punktów.

U noworodków, którym przypisano w 5. minucie co najmniej 5 punktów w skali Apgar zaleca się, jeśli to możliwe, przeprowadzenia badań gazometrycznych w próbce krwi pobranej z tętnicy pępowinowej z zamkniętego zaciskami odcinka pępowiny. Znaczenie może też mieć badanie histologiczne łożyska.

Niska punktacja w skali to nie jest dobra wiadomość, ale - co istotne - także te dzieci, odpowiednio leczone i rehabilitowane mają duże szanse na prawidłowy rozwój.

Według prof. Ewy Helwich, konsultanta krajowego ds. neonatologii, "skala Apgar nie jest odpowiednia do oceny noworodków bardzo niedojrzałych, dlatego podejmowane są próby opracowania innych skal oceny, takich jak "skala CRIB".

- Zmniejszona punktacja w skali Apgar u noworodków skrajnie niedojrzałych nie musi świadczyć o złym stanie klinicznym po urodzeniu, ani tym bardziej o niedotlenieniu, a taki jest główny cel badania w skali Apgar. U tych noworodków, bardziej niż u innych, potrzebne są dodatkowe badania z krwi pępowinowej - podkreśla prof. Helwich.

Noworodki niedojrzałe to te, które urodziły się przedwcześnie.

Agnieszka Pochrzęst-Motyczyńska