Bez tego ciasta nie ma świąt. Najlepszy moment na przygotowanie staropolskiego piernika
Roznoszący się po całym domu zapach aromatycznych przypraw korzennych jednoznacznie kojarzy się z piernikiem. To ciasto stało się prawdziwym symbolem świąt Bożego Narodzenia. Polska tradycja kulinarna nie zna drugiego tak charakterystycznego dla tego okresu wypieku. By w grudniu zachwycał smakiem i wyglądem, warto już teraz rozpocząć jego przygotowania.
- Najstarszy przepis na tradycyjny piernik znaleziono w starym poradniku medycznym, datowanym na 1725 rok.
- W dawnych recepturach nie szczędzono dodatku pieprzu, który idealnie korespondował ze słodkim smakiem miodu.
- Przez lata piernik stanowił główne pożywienie dla żołnierzy, ze względu na długi termin przydatności do spożycia.
Spis treści:
Krótka historia piernika
Choć wiele osób uważa piernik za typowo polski wypiek, w rzeczywistości pochodzi on z rejonów dzisiejszych Niderlandów. W dawnych czasach piernik nazywano mianem "miodownika", ponieważ jego bazę stanowił właśnie miód. Przygotowywano go w domostwach tuż po narodzinach córki, a następnie pozostawiano w piwnicy aż do momentu, kiedy wydawano ją za mąż.
Choć tradycja warta jest wspomnienia, to sam smak niegdysiejszego piernika niczym nie przypominał tego, co zjadamy współcześnie. Niepowtarzalny aromat i korzenny posmak zawdzięczamy przypadkowi. Legenda głosi, że w pewnej piekarni niedoświadczony uczeń przez przypadek dodał do ciasta przypraw korzennych, tym samym nadając mu nowy wymiar.
Polska nazwa pochodzi od staropolskiego słowa "pierny", czyli pieprzny. Początkowo w kraju był to towar luksusowy, którym raczyli się tylko najbogatsi obywatele. Majętni mężczyźni zagryzali nim wódkę, a damy częstowały gości podczas podwieczorków. Obecnie wypieki na bazie ciasta piernikowego są ogólnodostępne i każdy może sobie na nie pozwolić.
Dojrzewający piernik - charakterystyka
Przygotowanie długo dojrzewającego piernika staropolskiego to już niemalże prawdziwy rytuał. Tego ciasta z pewnością nie można zaliczyć do grona błyskawicznych. Same składniki na surową masę zagniatamy przynajmniej cztery tygodnie przed planowanym pieczeniem. Bardziej doświadczeni kucharze oraz szefowie kuchni polecają, by zarezerwować sobie na to minimum sześć tygodni.
Jeśli chcemy, by nasz piernik staropolski zachwycał smakiem i aromatem, nie żałujmy przypraw oraz miodu. To właśnie te dodatki sprawią, że ciasto dobrze się zakonserwuje i nie będzie mu groziło szybkie zepsucie. Gotowa masa posłuży nam także do wykonania tradycyjnych pierniczków, które oblane lukrem staną się smacznym podarkiem dla bliskich.
Przepis na długo dojrzewający piernik świąteczny
Surowe ciasto na tradycyjny piernik staropolski możemy najpóźniej przyszykować na ok. trzy tygodnie przed świętami. Potrzebuje ono minimum dwóch tygodni leżakowania i dojrzewania w zimnym pomieszczeniu lub lodówce. Piernik pieczemy na 2-4 dni przed planowanym podaniem. Taki zapas czasu pozwoli mu stać się idealnie miękkim i rozpływającym w ustach.
Składniki na ciasto:
- 500 g mąki pszennej tortowej lub luksusowej
- 250 g miodu naturalnego
- 200 g cukru białego lub trzcinowego
- 125 g masła
- 2 duże jajka
- 10 g sody oczyszczonej
- 65 ml mleka
- 25 g przyprawy do piernika
- 1 łyżka kakao
- pół łyżeczki soli
Przygotowanie:
- W rondelku lub garnku z grubszym dnem umieszczamy cukier, miód oraz masło. Ustawiamy średnią moc palnika i mieszamy całość przez ok. 15-20 minut, aż masło i cukier całkowicie się rozpuszczą. Ważne, by nie doprowadzić słodkiej masy do wrzenia. Naczynie z gotową mieszanką odstawiamy na kilka minut do ostudzenia.
- Do dużej miski przesiewamy mąkę z sodą, dodajemy sól, przyprawę do piernika oraz kakao. Całość starannie mieszamy. Wlewamy mleko, wbijamy jajka oraz dodajemy przestudzoną masę. Starannie mieszamy, a następnie wyrabiamy ciasto, aż do uzyskania gładkiej konsystencji. Surowe ciasto będzie bardzo gęste, ale zbyt luźne, by dało się z niego coś uformować. Podczas dojrzewania w chłodzie zacznie tężeć, zrobi się nieco twardsze oraz bardziej plastyczne.
- Gotowe ciasto przekładamy do szklanego, stalowego lub kamionkowego naczynia. Szczelnie przykrywamy je przezroczystą folią lub pokrywką. Do przechowywania surowego ciasta na piernik staropolski najlepiej wybrać lodówkę. Świetnie sprawdzi się także spiżarnia oraz zacieniony kąt na balkonie. W takich warunkach ciasto może bez problemu leżakować od 2 do 6 tygodni.
Kiedy i jak upiec piernik na święta?
Gotowe ciasto pozostawiamy do swobodnego leżakowania na kilka tygodni. Za jego pieczenie warto zabrać się na kilka dni przed planowaną degustacją, gdyż po upieczeniu potrzebuje czasu, by zmięknąć i nabrać pożądanej konsystencji. Choć cały proces przygotowania jest nieco rozciągnięty, efekt końcowy bez wątpienia zachwyci nie tylko gości, ale także wszystkich domowników.
Wyjęte z lodówki ciasto dzielimy na trzy równe części, a następnie wałkujemy na stolnicy obsypanej mąką i układamy na blaszkach wyłożonych papierem dopieczenia. Każdy blat pieczemy w piekarniku nagrzanym do 180 st. C przez ok. 20 minut. Dokładny czas pieczenia będzie zależał od mocy piekarnika, wielkości blachy oraz grubości rozwałkowanego ciasta.
Upieczone spody zostawiamy do wystygnięcia, a następnie dwa z nich smarujemy obficie powidłami śliwkowymi. Układamy jeden na drugim, pamiętając, by na górnym nie umieszczać warstwy powideł. Tak przygotowany piernik staropolski przenosimy ponownie w chłodne miejsce i trzymamy tam przez 3-4 dni. Przed podaniem dekorujemy ulubioną polewą czekoladową oraz siekanymi orzechami.
Sprawdź rówież:
