Dlaczego daltoniści są mniej wybredni kulinarnie? Badania zaskoczyły naukowców

Naukowcy od lat badają zdolności ludzi do rozpoznawania przedmiotów. Istnieje wiele prac potwierdzających, że są wśród nas jednostki, które lepiej niż inni potrafią rozpoznawać określone obiekty. Ornitolodzy z reguły trafniej, niż pozostała część społeczeństwa, rozpoznają ptaki. Potwierdzono, że są ludzie, którzy lepiej od innych rozpoznają samochody czy twarze. Idąc tym tropem zespół dr Isabel Gauthier, dyrektorki Laboratorium Percepcji Obiektów na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Vanderbilt postanowił zbadać zdolność ludzi do rozpoznawania jedzenia.

Przez 20 lat naukowczyni i jej studenci poddawali badanych prostemu testowi. Pokazywano respondentom zdjęcia jedzenia i proszono o wybranie tych potraw, które są do siebie najbardziej podobne lub wskazanie dania mocno odbiegającego wyglądem od pozostałych. Badanie pokazało, że ludzie bardzo różnią się od siebie zdolnością rozpoznawania potraw. Osoby, które cechowała ogólna łatwość w odróżnianiu przedmiotów, bez względu na ich rodzaj, lepiej radziły sobie z identyfikowaniem żywności. Jednak część badanych, choć z innymi przedmiotami radziła sobie dobrze, z rozpoznawaniem jedzenia miała trudności. Zespół dr Isabel Gauthier zadał sobie pytanie: skąd bierze się ta różnica?

Zobacz również: “Tłuszcz starości". Pozbądź się go z mięśni a odmłodniejesz

Badacze postawili hipotezę, że rozpoznawanie jedzenia może mieć związek z emocjonalnym nastawieniem do niego. Osoby, które w pełni popierały takie stwierdzenia jak "nie ufam nowym potrawom" czy "przywiązuję szczególną uwagę do tego, co jem" o wiele gorzej radziły sobie z rozpoznawaniem jedzenia. Naukowcy zauważyli, że im badany był bardziej wybredny w stosunku do jedzenia i gorzej nastawiony do próbowania nowych potraw, tym mniej żywności i związanych z nią przedmiotów rozpoznawał.

Naukowcy powiązali słabszą zdolność do rozpoznawania potraw z neofobią żywieniową, czyli niechęcią, a czasem wręcz lękiem przed próbowaniem nowych, nieznanych produktów i dań, a niekiedy także znanych składników, ale przygotowanych w inny sposób niż dotychczas. Neofobia żywieniowa diagnozowana jest przede wszystkim u dzieci, do tej pory opisano tylko kilka przypadków wśród dorosłych. Niechęć do próbowania nowych potraw może prowadzić do diety złej jakości, niedoborów składników odżywczych i wiąże się z większym ryzykiem chorób przewlekłych.

W czasie, gdy zespół dr Isabel Gauthier pracował nad zależnością między rozpoznawaniem jedzenia a niechęcią do próbowania nowych potraw, inni naukowcy debatowali nad nowymi odkryciami dotyczącymi reakcji mózgu na jedzenie i kolory. Niezależne zespoły zidentyfikowały obszary w korze wzrokowej, które uruchamiają się na widok jedzenia, a pozostają nieaktywne, gdy patrzymy na kredki, sznurki czy samochody.

Wśród naukowców powstał spór, dlaczego obszary w mózgu wrażliwe na kolor aktywują się także na widok jedzenia. Jedni uważali, że ta część mózgu reaguje na barwy, bo jej funkcją jest rozpoznawanie jedzenia. Dzięki kolorom możemy rozpoznać np. zepsutą żywność. Drudzy, byli zdania, że kolor nie jest najważniejszym czynnikiem pobudzającym mózg do reakcji na widok jedzenia. Badacze udowodnili nawet, że mogą osiągnąć podobną aktywność mózgu na zdjęcia jedzenia w skali szarości.

Dr Isabel Gauthier i jej zespół zaczęli zadawać sobie pytanie, czy istnieje możliwość, że kolor nie jest najważniejszy w rozpoznawaniu jedzenia, ale nadal odgrywa istotną rolę w tym procesie? Naukowcy postanowili powtórzyć swoje testy, tym razem prosząc badanych o rozpoznawanie żywności na zdjęciach w odcieniach szarości.

Nie widząc kolorów, ludzie popełniali więcej pomyłek i częściej zdarzało im się błędnie oznaczać różne potrawy, jako tą samą. Ogólna zależność potwierdziła się również w przypadku testu w skali szarości: osoby, o wyższych zdolnościach rozpoznawania przedmiotów w ogóle, lepiej radziły sobie z rozpoznawaniem żywności. Jednak znów pojawiła się grupa, której nie dotyczyła ta zasada.

Przy okazji nowego testu naukowcy zauważyli zaskakujący efekt usunięcia kolorów ze zdjęć. Okazało się, że zniknęła korelacja między neofobią żywieniową a zdolnością rozpoznawania jedzenia. Osoby niechętne do próbowania nieznanych potraw lepiej niż w poprzednim badaniu określały jedzenie. Nie było różnicy między nimi, a ludźmi uwielbiającymi nowości w żywieniu.

To było tak, jakby przewaga, jaką zdobyli żądni przygód zjadacze nad wybrednymi, zależała od koloru

---

Na podstawie wyników swoich badań naukowcy uznali, że są dwa czynniki odpowiedzialne za rozpoznawanie jedzenia. Jeden z nich jest niezależny od koloru - co potwierdzają wyniki osób, które pomimo usunięcia barw ze zdjęć, nadal prawidłowo rozpoznawały pokarmy. Drugi czynnik związany jest z reakcją emocjonalną na widok jedzenia i zależny od kolorów. Potwierdzają to wyniki, które wskazują, że neofobia żywieniowa ujawnia się wyłącznie, gdy respondenci patrzą na jedzenie w kolorze.

Naukowcy postawili hipotezę, że jeśli neofobia żywieniowa jest skorelowana z widzeniem kolorów, to osoby borykające się z daltonizmem powinny być mniej wybredne w stosunku do jedzenia. Ze względu na ślepotę barw nie dostrzegają one niektórych sygnałów przekazywanych przez kolor jedzenia dotyczących świeżości, bezpieczeństwa czy wywołujących niepokój w kontakcie z żywnością.

Naukowcy rekrutowali uczestników kolejnego badania online. Prosili o wypełnienie kwestionariusza zawierającego Skalę Neofobii Żywieniowej, która mierzy opór ludzi wobec nowego jedzenia. Respondenci nie byli świadomi, że badacze poszukują daltonistów. W obszernym kwestionariuszu umieszczono pytanie, które pozwalało rozpoznać osoby ze ślepotą barw bez ich wiedzy. Okazało się, że mężczyźni ze ślepotą barw byli mniej wybredni żywieniowo niż widzący kolory. Badanie dotyczyło przede wszystkim mężczyzn, gdyż to oni 16 razy częściej są daltonistami niż kobiety. Zespół dr Isabel Gauthier potwierdził swoje odkrycie w innym badaniu, które również wykazało, że daltoniści są mniej wybredni w stosunku do jedzenia, dlatego, że nie widzą barw. Naukowcy wysnuli wniosek, że widzenie świata w ograniczonej palecie barw, łagodzi opór emocjonalny wobec nowej żywności.

- Rola koloru w reakcjach emocjonalnych na jedzenie otwiera nowe możliwości radzenia sobie ze skrajnymi przypadkami neofobii żywieniowej. Gdy badacze dowiedzą się więcej o skomplikowanym związku między postrzeganiem kolorów a jedzeniem, być może uda się nam opracować sposoby poprawy nawyków żywieniowych osób z niechęcią do próbowania nowych rzeczy.

Zobacz również: Smakuje, pachnie, wygląda jak parówka. Zaskakujące, z czego ją zrobiono